Τι ζήτησε η Αθήνα από την Ουάσιγκτον

ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ, Ιούλιος.

Αν κάποιος σας περιέγραφε πριν από 15 χρόνια τη σκηνή που εκτυλίχθηκε την περασμένη Τρίτη, θα τον παραπέμπατε ασφαλώς για… ψυχιατρική εξέταση. Ο λόγος για τον υπουργό Αμυνας κ. Ακη Τσοχατζόπουλο, ο οποίος πέρασε το κατώφλι του αρχηγείου της CIA στο Λάνγκλεϊ, περπάτησε πάνω στο τεράστιο σήμα της υπηρεσίας που είναι ζωγραφισμένο στο πάτωμα της εισόδου του κτιρίου και συναντήθηκε με τον ελληνοαμερικανό διοικητή της CIA κ. Τζορτζ Τένετ. Πριν από 15 χρόνια ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου δεν επέτρεπε στους βουλευτές και στα στελέχη του ΠαΣοΚ να επισκέπτονται ούτε καν τον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο (γιατί απεκαλείτο «ΣΙΑκωβος» από στελέχη του κόμματος), πολύ περισσότερο να έχουν επαφές με τη CIA!

Οι καιροί αλλάζουν όμως, το ΠαΣοΚ «εκπαιδεύθηκε και εκπαιδεύεται» και το προφίλ του κ. Τσοχατζόπουλου στις αμερικανικές υπηρεσίες έχει αλλάξει θεαματικά τα τελευταία χρόνια. Οι παλαιότερες εκθέσεις της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα και των άλλων αρμοδίων υπηρεσιών τον εμφάνιζαν ως έναν τυπικό απαράτσικ του κόμματος με έντονα τριτοκοσμικές απόψεις.

Αμερικανός διπλωμάτης έγραφε σε τηλεγράφημα που έστειλε προ μηνών στην Ουάσιγκτον ότι ο κ. Τσοχατζόπουλος δείχνει σημάδια πολιτικής ωρίμανσης. «Είναι ένας άνθρωπος που σου δίνει την εντύπωση ότι δεν ακούει ή δεν καταλαβαίνει μερικές φορές τι του λες» ανέφερε ο ίδιος διπλωμάτης, και συμπλήρωνε: «Σε εκπλήσσει όμως αργότερα όταν συνειδητοποιείς ότι συγκράτησε τις απόψεις σου και τις επεξεργάστηκε». Ο αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα κ. Νίκολας Μπερνς, ο οποίος συνόδευσε τον κ. Τσοχατζόπουλο στο μεγαλύτερο τμήμα του ταξιδιού του στις ΗΠΑ, είχε άλλωστε αποκτήσει μια πολύ καλή προσωπική επαφή μαζί του.

Το ίδιο έχει συμβεί, και έγινε προφανές κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, με τον αμερικανό ομόλογό του κ. Μπιλ Κοέν. Για μία ακόμη φορά αποδείχθηκε ότι μια απλή χειρονομία, όπως η φιλοξενία που παρέσχε ο έλληνας υπουργός στον κ. Κοέν τις ώρες που έμεινε αναγκαστικά στην Αθήνα λόγω βλάβης του αεροσκάφους του, βοήθησε καθοριστικά στη δημιουργία ενός θετικού κλίματος ανάμεσα στον μεσόγειο πολιτικό και τον μάλλον απομακρυσμένο, ψυχρό πρώην γερουσιαστή.

Η γραφειοκρατία του Πενταγώνου είχε προγραμματίσει την επίσκεψη περί το τέλος του 1998. Ο κ. Μπερνς πίεσε όμως για την πραγματοποίησή της μέσα στο καλοκαίρι, πράγμα που έγινε εφικτό μόνο μετά από προσωπική εντολή του κ. Κοέν.

Το θερμό κλίμα υποδοχής του έλληνα υπουργού μπορεί εύκολα να ανατραπεί άρδην, ασφαλώς, αν η κυβέρνηση Σημίτη απορρίψει ορισμένα από τα αμερικανικά οπλικά συστήματα που βρίσκονται στην τελική λίστα επιλογής για το επόμενο ΚΥΣΕΑ. Ειδικότερα η Ουάσιγκτον δίνει μεγάλη σημασία στην επιλογή του αντιαεροπορικού συστήματος Patriot και θα δυσαρεστηθεί σφοδρώς εφόσον επιλεγούν οι ρωσικοί πύραυλοι S-300.

Ο κ. Τσοχατζόπουλος επεχείρησε πάντως να λάβει διαβεβαιώσεις από τους αμερικανούς συνομιλητές του για την πρόθεσή τους να επιτρέψουν την πώληση των αεροσκαφών τύπου F-15 καθώς και των σύγχρονων πυρομαχικών (πυραύλων και βομβών) για τον εξοπλισμό τους. Ο κ. Κοέν απέφυγε να δώσει σαφείς απαντήσεις επικαλούμενος πιέσεις του Κογκρέσου.

Γεγονός είναι ότι κατά την πρόσφατη συζήτηση στο Κογκρέσο για την παροχή στην Ελλάδα τεσσάρων πολεμικών σκαφών τύπου KIDD πλειάδα βουλευτών καταφέρθηκαν εναντίον της αμερικανικής συμμετοχής στην ένταση του εξοπλιστικού ανταγωνισμού στην Ανατολική Μεσόγειο. Προκάλεσε μάλιστα εντύπωση το γεγονός ότι πολλοί εκ των βουλευτών αυτών έχουν υποστηρίξει στο παρελθόν τα ελληνικά συμφέροντα, ενώ τώρα προωθούν άτυπο εμπάργκο στην Ελλάδα και στην Τουρκία.

Ενα από τα θέματα που συζήτησε ο κ. Τσοχατζόπουλος με αμερικανούς αξιωματούχους και στελέχη του φιλοϊσραηλινού λόμπι ήταν και η τουρκοϊσραηλινή συνεργασία στον αμυντικό τομέα. Συνεργάτες του υπουργού εξέφραζαν, π.χ., τη δυσφορία τους γιατί το αμερικανικό Πεντάγωνο καθυστερεί την έγκριση πώλησης ορισμένων πυραύλων αέρος-εδάφους στην Ελλάδα, ενώ η Τουρκία εξασφαλίζει την αγορά τους (πύραυλοι τύπου Popeye) μέσω Ισραήλ.

Ο κ. Κοέν και άλλοι αξιωματούχοι έθεσαν ξανά το ζήτημα της εγκατάστασης των ρωσικών πυραύλων S-300 στην Κύπρο. Αμερικανοί αξιωματούχοι προωθούσαν, σε κατ’ ιδίαν συνομιλίες τους, την ιδέα της αγοράς ενός διαφορετικού τύπου ρωσικού πυραύλου, του SA-15, με το επιχείρημα ότι έχει πολύ μικρότερη εμβέλεια και συνεπώς δεν μπορεί να απειλήσει σοβαρά τα τουρκικά αεροσκάφη πάνω από το τουρκικό έδαφος. Ο τύπος αυτός έχει επίσης πολύ μικρότερης εμβελείας ραντάρ και μειώνει έτσι τις αντιρρήσεις των Βρετανών και των Αμερικανών για τη λειτουργία του.

Ανώτερος αμερικανός αξιωματούχος υπεγράμμιζε ότι η Ουάσιγκτον συμφωνεί με την ιδέα μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πολεμικών αεροσκαφών πάνω από την Κύπρο αλλά διαφωνεί πλήρως με την επιβολή της από ΝΑΤΟϊκά αεροσκάφη. Σύμφωνα με δήλωση του εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ κ. Τζέιμι Ρούμπιν, οι ΗΠΑ συμφωνούν με την παρακολούθηση των πτήσεων από ΝΑΤΟϊκά ραντάρ. Την ίδια όμως στιγμή θεωρούν ότι είναι ανεδαφική η σκέψη για κατάρριψη τουρκικών ή ελληνικών αεροσκαφών από αεροσκάφη άλλων ΝΑΤΟϊκών χωρών. «Το περισσότερο που μπορούμε να κάνουμε» τόνιζε ανώτερος αξιωματούχος «είναι μια δήλωση που θα καταδικάζει κάθε παραβίαση της απαγόρευσης πολεμικών πτήσεων». Ο κ. Τσοχατζόπουλος απέρριψε κατηγορηματικά την ιδέα αυτή και υποστήριξε ότι αποδεικνύει πως οι ΗΠΑ δεν έχουν διάθεση άσκησης πίεσης επί της Αγκυρας.

Οι αμερικανικές υπηρεσίες αναμένουν με ενδιαφέρον τα αποτελέσματα της επίσκεψης του προέδρου Κληρίδη στη Μόσχα. Παράλληλα επισημαίνουν το γεγονός ότι ο τούρκος πρωθυπουργός Μεσούτ Γιλμάζ απέφυγε να απειλήσει με στρατιωτικό χτύπημα όταν ερωτήθηκε για τους S-300 σε τηλεοπτική συνέντευξή του.

Η ένταση που επικρατεί στο Κοσσυφοπέδιο και το ενδεχόμενο μιας ΝΑΤΟϊκής επιχείρησης στο εγγύς μέλλον ήταν τα θέματα που συζήτησε περισσότερο στην Ουάσιγκτον ο κ. Τσοχατζόπουλος. Οι αμερικανοί συνομιλητές του εντυπωσιάστηκαν από το πόσο σκληρός εμφανίστηκε εναντίον του σέρβου ηγέτη Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και της πολιτικής του στο Κοσσυφοπέδιο.

Η βασική διαφορά ανάμεσα στην ελληνική και την αμερικανική πολιτική έχει να κάνει με την άποψη της Αθήνας ότι μια στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ πρέπει να βασισθεί σε απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ο κ. Κοέν διευκρίνισε ότι κατά την άποψη της Ουάσιγκτον δεν χρειάζεται κάτι τέτοιο, παρά μόνον απόφαση της Συμμαχίας.

Ο κ. Τσοχατζόπουλος εντυπωσιάστηκε περισσότερο από τις επαφές του με τη CIA, ενώ δεν έκρυβε την πρόθεσή του να ασχοληθεί μετά την επιστροφή του στην Αθήνα με την ίδρυση μιας καθαρά στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών με βάση το μοντέλο της αμερικανικής DIA.

Λίγη ώρα αφότου είχε φθάσει στη Νέα Υόρκη, ο στρατιωτικός συνοδός του τον ρώτησε πώς ακριβώς γράφει το όνομά του στα αγγλικά. «Σας ρώτησα γιατί η CIA γράφει το επώνυμό σας με διαφορετικό τρόπο» σχολίασε ο αξιωματικός, προκαλώντας τον πρώτο αιφνιδιασμό του… εκπαιδευτικού ταξιδιού του κ. Τσοχατζόπουλου στην Ουάσιγκτον και στο Λάνγκλεϊ.