ΥΠΑΡΧΟΥΝ πενήντα τρόποι να πεις «κλέβω» στα ρωσικά και η ρωσική μαφία τους χρησιμοποιεί όλους. Οπως λένε οι Ρώσοι, η μαφία είναι ο μόνος θεσμός που λειτουργεί σήμερα στη χώρα. Ετσι ή αλλιώς, είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο, η πιο πολυάσχολη και ίσως εκείνη που έχει συγκεντρώσει τους πιο βδελυρούς απατεώνες. Κατά τους πιο πρόσφατους υπολογισμούς υπάρχουν 5.000 ομάδες γκάγκστερ και κάπου 3 εκατ. συνεργάτες τους, οι οποίοι ελέγχουν πλήρως και τις 15 δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης. Ακόρεστη και αχόρταγη η ρωσική μαφία καταβροχθίζει φάρμες, εργοστάσια, ιδιωτικές επιχειρήσεις, κτήματα, πρώτες ύλες, κεφαλαιουχικά αγαθά, χρυσαφικά, πολύτιμες πέτρες ­ το ένα τρίτο της εθνικής παραγωγής το 1991 και τα δύο τρίτα το 1992 καθώς και πάνω από 40.000 ιδιωτικοποιημένα αγροκτήματα, σύμφωνα με ρωσικές πηγές. Κατά δήλωση του ίδιου του προέδρου Γέλτσιν, το 1993 «σχεδόν τα δύο τρίτα του εμπορίου έχουν δεσμούς με τον διαρκώς αυξανόμενο κόσμο του εγκλήματος».


Κατά μίμηση των σικελών συναδέλφων τους, ένας Ρώσος γίνεται μέλος μιας μαφίας μόνο αν σκοτώσει κάποιον. Οταν γίνει μέλος, ζει με βάση τον κώδικα του κόσμου των κλεφτών ­ η θανατική ποινή κρέμεται πάνω από το κεφάλι του, επικοινωνεί με μια ιδιαίτερη «γλώσσα» και στολίζεται με τατουάζ ειδικό κατά κατηγορίες: ιστό αράχνης οι έμποροι ναρκωτικών, οκτάγωνο αστέρι οι κλέφτες, μια ραγισμένη καρδιά οι μπόσηδες της περιοχής. Η οργάνωσή τους είναι μάλλον χαλαρή, κοινοί λωποδύτες και τσαντάκηδες αποτελούν τη βάση της «πυραμίδας του εγκλήματος» υπό τας διαταγάς του τομεάρχη κάθε γειτονιάς. Υπάρχει κατά το πρότυπο των Σικελών «ομάδα εφοδιασμού» και «ομάδα ασφαλείας» σε στενή επικοινωνία. Η ομάδα ασφαλείας αποτελείται από ευυπόληπτους πολίτες ­ τραπεζικούς, δημοσιογράφους, πολιτικούς της παλιάς και της νέας νομενκλατούρας, καλλιτέχνες, ηθοποιούς ­, παρέχει νομική κάλυψη, εμπιστευτικές πληροφορίες, πολιτική υποστήριξη και φυσικά κάποιο κύρος. Υπεράνω όλων βρίσκονται οι «βόνι β ζακόνε», οι νονοί, οι «απατεώνες του Κώδικα».


Υπάρχουν επτακόσιοι γνωστοί «απατεώνες του Κώδικα» ­ ελεύθεροι είτε στη φυλακή. «Οι απατεώνες του Κώδικα είναι ζωτικής σημασίας για την τήρηση της τάξης στο εσωτερικό της μαφίας», λέγει ο Ιβαν Πάβλοβιτς, υποδιευθυντής Αστυνομίας της Ρωσίας. «Υπό τον έλεγχό τους βρίσκεται κάθε δραστηριότητα. Συναντιούνται κατά καιρούς, κανονίζουν τις εδαφικές διαφορές τους, αποφασίζουν για τις δουλειές τους, κάνουν πολιτική…». Οπως είναι επόμενο, οι αποφάσεις τους έχουν πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα από τα κυβερνητικά διατάγματα διότι εφαρμόζονται αμέσως και απολύτως. Το 1992, λ.χ., οι πιο σπουδαίοι «απατεώνες του Κώδικα» συγκεντρώθηκαν από όλη τη Ρωσία για να εξετάσουν ένα επείγον οικονομικό θέμα: η κυβέρνηση είχε αποφασίσει να αποσύρει όλα τα πενηντάρικα και κατοστάρικα από την κυκλοφορία. Αλλά όλοι οι άνθρωποι της μαφίας είχαν σπίτι τους, παράνομα και κρυφά βέβαια, τέτοια χαρτονομίσματα ­ τα μεγαλύτερα εκείνη την εποχή.


Ο υπόκοσμός της κινητοποιήθηκε ακαριαία. Η σχετική κρατική έκθεση αναφέρει: «Οι μαυραγορίτες συναλλάγματος της Μόσχας εξαφανίστηκαν από τη Μόσχα. Τα ρούβλια στάλθηκαν σε κρατικά εργοστάσια και τράπεζες με διεφθαρμένη διοίκηση σε απομακρυσμένες πόλεις και επαρχίες και ανταλλάχτηκαν στα κρυφά. Ετσι, η φάμπρικα Κονκουρέτ με ενεργητικό 1.000 ρούβλια περίπου βρέθηκε να αλλάζει σε μικρότερα νομίσματα στην τοπική τράπεζα 190.000 ρούβλια σε κατοστάρικα. Ενα πολυκατάστημα στο Νοβοσιμπίρσκ, με τζίρο 10.000 ρούβλια την ημέρα, άλλαξε 240.000 σε πενηντάρικα. Εκατοντάδες εκατομμύρια ρούβλια πλύθηκαν χωρίς πολλές δυσκολίες. Αντιθέτως, οι φτωχοί έχασαν τις μικροοικονομίες τους που φύλαγαν μέσα στο στρώμα…».


Οι ρώσοι νονοί συγκεντρώθηκαν και όταν εξαγγέλθηκαν τα μέτρα για την ελεύθερη οικονομία. Τους άρεσε η ιδέα. Ηταν η ευκαιρία όχι μόνο για ανοιχτά σύνορα, επενδύσεις δολαρίων από το εξωτερικό και συνεργασία με άλλους «φίλους» αλλά και για να βάλουν μπροστά την πιο κολοσσιαία εγκληματική μηχανή στην ιστορία. Γιατί παρ’ όλη την πλήρη κατάρρευση της ρωσικής οικονομίας η χώρα εξακολουθεί να έχει τις πιο πλούσιες πηγές σε πρώτες ύλες. Μόλις, λοιπόν, άρχισε η ιδιωτικοποίηση όλη η Ρωσία ήταν προς πώληση.


Λίγοι το είχαν αντιληφθεί αυτό τότε. Η ρωσική μαφία το κατάλαβε όμως. Και έκανε ένα τεράστιο στρατηγικό άλμα ­ αντί να τρέφεται από τη ρωσική οικονομία έγινε ιδιοκτήτης της. Οι νονοί όμως χρειάζονταν κάποιο χρονικό διάστημα. Ετσι, αποφάσισαν να μπλοκάρουν όλο το κυβερνητικό πρόγραμμα της αλλαγής ώσπου να ετοιμαστούν. Ενας χρόνος τούς ήταν αρκετός.


Ανασκουμπώθηκαν. Πρώτη τους ενέργεια να βάλουν τάξη και να σταματήσουν τα αλληλομαχαιρώματα. Μια παλαιότερη ανακωχή, του 1988, που είχαν κάνει στο Νταγκομίρ της Μαύρης Θάλασσας, είχε καταλήξει σε όργιο αίματος. Τώρα όμως «το ψητό», η ιδιωτικοποιημένη ρωσική οικονομία, ήταν μεγάλο. «Η κυβέρνηση Γέλτσιν πουλά κρατικές επιχειρήσεις αξίας 92 δισ. ρουβλίων. Το οργανωμένο έγκλημα διαθέτει 50 δισ. από τις καταθέσεις του στις τράπεζες. Δηλαδή, η μαφία είναι σε θέση να αγοράσει τις μισές επιχειρήσεις μας», δήλωσε στον «Independent» η Τατιάνα Κορζιάγκινα, επικεφαλής της επιτροπής για τη Δίωξη του Οργανωμένου Εγκλήματος της Βουλής.