Κατάσταση ασφυξίας μετά το ρήγμα με την τρόικα

Οι πολιτικές εξελίξεις που πυροδοτεί η αιφνιδιαστική αποχώρηση των επικεφαλής της τρόικας από την Αθήνα και η οριακή ταμειακή αντοχή του Δημοσίου καθιστούν το δεύτερο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου την πιο κρίσιμη περίοδο για τη χώρα μετά τον Μάιο του 2010, όταν ψηφίστηκε το μνημόνιο. Η αναστολή των διαπραγματεύσεωνμε επιλογή του πρωθυπουργού κ. Γ.Παπανδρέου και του αντιπροέδρου της κυβέρνησης κ. Ευ.Βενιζέλου και η αναμενόμενη επανέναρξη των συζητήσεων στα μέσα Σεπτεμβρίου εγκλώβισαν την κυβέρνηση σε ένα ασφυκτικό χρονικό πλαίσιο εντός του οποίου πρέπει να ληφθούν όλες οι κρίσιμες αποφάσεις, καθώς το Γενικό Λογιστήριο διαθέτει κεφάλαια που επαρκούν μόνον ως το τέλος του Σεπτεμβρίου.



Το πολιτικό δίλημμα «πτώχευση ή νέα μέτρα» αναμένεται να τεθεί έντονα εντός του επόμενου διαστήματος. Η αντίστροφη μέτρηση ως την «ώρα μηδέν» θεωρείται ότι άρχισε τη νύχτα της Πέμπτης. Το «ρήγμα» ανάμεσα στην κυβέρνηση και στην τρόικα και οι «δέκα ημέρες αβεβαιότητας» που ακολουθούν αναμένεται να εντείνουν την αμφιθυμία των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων απέναντι στο «ελληνικό πρόβλημα» και να επιβαρύνουν αισθητά ένα ήδη επισφαλές χρηματοοικονομικό περιβάλλον που προσδιορίζεται από τη στασιμότητα στην υλοποίηση της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου και τη δραματική συνειδητοποίηση ότι το τραπεζικό σύστημα διατηρείται «εν ζωή» μόνο χάρη στον μηχανισμό επείγουσας παροχής ρευστότητας της Τράπεζας της Ελλάδος που ενεργοποίησε ο διοικητής της ΤτΕ κ. Γ. Προβόπουλος .

Οπως υπογραμμίζουν στις ιδιωτικές συζητήσεις τους στελέχη της κυβέρνησης και της τρόικας, χωρίς την έκτη δόση η Ελλάδα διαθέτει κεφάλαια μόνον ως το τέλος Σεπτεμβρίου. Εν συνεχεία η ενδεχόμενη κατάρρευση της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου καταδικάζει την Ελλάδα, εφόσον δεν αποφασιστεί κάποιο «έκτακτο σχέδιο διάσωσης», να αντικρίσει το φάσμα της στάσης πληρωμών στο τέλος του Οκτωβρίου., παρά τον εισπρακτικό καταιγισμό του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου. Ως εκ τούτου απαιτούνται πρόσθετα μέτρα, με κορυφαίο το Ενιαίο Μισθολόγιο, όπως σχεδιάστηκε από τον γραμματέα του υπουργείου Οικονομικών κ. Ηλία Πλασκοβίτη και παρουσιάστηκε στην τρόικα τον Ιούνιο από τον κ. Γ. Παπακωνσταντίνου. Η κυβέρνηση δεν έχει παραδεχθεί ότι το εν λόγω σχέδιο καταργεί τα κάθε λογής επιδόματα και επιβάλλει οριζόντια μείωση αποδοχών, η οποία «μεταφέρεται» στις συντάξεις εξασφαλίζοντας άμεση, αισθητή και μόνιμη μείωση των δαπανών του προϋπολογισμού. Η επιμονή της τρόικας, που επανερχόταν στο αίτημα αυτό, όπως και στα υπόλοιπα αιτήματα καθορισμού χρονοδιαγραμμάτων περί αποκρατικοποιήσεων και διαρθρωτικών αλλαγών, επέφερε την αναστολή των διαπραγματεύσεων.

Και όλα αυτά εκτυλίσσονται σε ένα βεβαρημένο ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον, όπου η επικεφαλής του ΔΝΤ κυρία Κριστίν Λαγκάρντ ζήτησε δημοσίως την επείγουσα κεφαλαιακή ενίσχυση των ευρωπαϊκών τραπεζών καθώς οι υπηρεσίες του Ταμείου υπολογίζουν ότι η έκθεσή τους σε επισφαλή κρατικά ομόλογα ξεπερνά τα 200 δισ. ευρώ και διπλασιάζεται αν συνυπολογιστεί η έκθεση της κάθε τράπεζας σε άλλες τράπεζες με τα ίδια προβλήματα. Επιπλέον, το Ιnternational Αccounting Standards Βoard, το οποίο καθορίζει τα λογιστικά πρότυπα που οφείλουν να εφαρμόζουν οι τράπεζες, ζήτησε από αυτές να εγγράψουν ζημιές από την Ελλάδα πέραν του 21% που προσδιορίζει η συμφωνία της 21ης Ιουλίου, υποδεικνύοντας ότι πρέπει να ενσωματωθεί στα αποτελέσματα των τραπεζών η απώλεια που προσδιορίζουν οι αγορές, δη λαδή μια περικοπή πάνω από το 50%. Και οι δύο εξελίξεις ερμηνεύονται ως προμηνύματα μιας επερχόμενης ευρείας (διά της πτώχευσης) αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, η οποία, αν συντελεστεί χωρίς την κατάλληλη προετοιμασία από ελληνικής πλευράς, θα πλήξει καίρια τις ελληνικές τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία.

Υπό αυτές τις συνθήκες, οικονομικές πηγές προειδοποιούν ότι η κυβέρνηση, με την αναστολή των διαπραγματεύσεων, κυριολεκτικά «παίζει με τη φωτιά». Διότι θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι τα κοινοβούλια των περισσοτέρων χωρών της ευρωζώνης θα συνεδριάσουν στο τέλος Σεπτεμβρίου για να εγκρίνουν τις νέες εξουσίες του Προσωρινού Μηχανισμού, η ενεργοποίηση των οποίων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την εκκίνηση μιας περίπλοκης και χρονοβόρου χρηματοοικονομικής διαδικασίας που θα οδηγήσει στην ανταλλαγή ομολόγων. Δηλαδή, ακόμη και αν όλα εξελιχθούν ομαλά με την έκτη δόση, η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι ασφαλής πριν από τα μέσα Οκτωβρίου, όταν (σύμφωνα με το βέλτιστο σενάριο) θα έχει ολοκληρωθεί η ανταλλαγή ομολόγων. Η «λεπτομέρεια» αυτή, σε συνδυασμό με την επιδείνωση του κλίματος για το σύνολο του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος λόγω της παγκόσμιας οικονομικής καθίζησης, καθιστά εξηγήσιμη τη σημερινή απροθυμία του 50% των δανειστών να δηλώσουν ακόμη και μια μη δεσμευτική πρόθεση συμμετοχής στο πρόγραμμα ανταλλαγής.

Και τέλος, την ίδια ώρα που οι διαπραγματεύσεις με την τρόικα θα αρχίζουν εκ νέου την επόμενη εβδομάδα στην Αθήνα με την κυβέρνηση να προβάλλει αντίσταση για να διασώσει τους μισθούς και τις συντάξεις του δημόσιου τομέα, η Ελλάδα θα πρέπει να δώσει μάχη στο Εurogroup προκειμένου να πείσει τους Φινλανδούς και άλλους εταίρους της ότι έχουν την υποχρέωση να συμμετάσχουν στο «δεύτερο πακέτο» χωρίς να λάβουν εμπράγματες εγγυήσεις.

Οι γνωρίζοντες τις μεθόδους της τρόικας προεξοφλούν ότι οι επικεφαλής θα επιστρέψουν κρατώντας ανά χείρας χρονοδιαγράμματα «ταχείας ιδιωτικοποίησης» δημοσίων επιχειρήσεων τα οποία θα απαιτήσουν να συμπεριληφθούν στο αναθεωρημένο μνημόνιο και παράλληλα θα ζητήσουν την κατεπείγουσα ψήφιση του «σκληρού» Ενιαίου Μισθολογίου,ως αδιαπραγμάτευτο όρο για την εκταμίευση της έκτης δόσης.

Σύμφωνα με ασφαλείς πηγές,σε περίπτωση κατά την οποία η κυβέρνηση αντισταθεί,η τρόικα θα αποφύγει να «υπογράψει» την πτώχευση της χώρας,καθώς οι ενδεχόμενες συνέπειες μιας τέτοιας απόφασης περιλαμβάνουν τη βίαιη επιστροφή στη δραχμή,κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει θανάσιμη ρωγμή στο ευρώ.

Ως εκ τούτου,αν δεν επιτευχθεί συμφωνία,τότε η τρόικα αναμένεται να επιλέξει έναν «τρίτο δρόμο».Θα καλύψει μόνο τις πληρωμές του Σεπτεμβρίου προς τους δανειστές,αλλά όχι τα επιπρόσθετα κεφάλαια που απαιτούνται για την κάλυψη του ταμειακού ελλείμματος του Δημοσίου.Θα αναγκάσει έτσι το κράτος να αναστείλει την καταβολή μισθών και συντάξεων π.χ.για 15 ή 30 ημέρες,κάτι που,αν συμβεί,μπορεί να οδηγήσει στην αποσταθεροποίηση της κυβέρνησης.

Σημειώνεται ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν έχουν πλέον τη δυνατότητα αλλά ούτε και την άδεια της ΕΚΤ για να συμμετάσχουν σε νέες έκτακτες εκδόσεις εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου με τις οποίες θα μπορούσε να υπάρξει μια πρόσκαιρη ταμειακή λύση.Σε μια τέτοια περίπτωση η τρόικα θα έχει καταφύγει στην «έσχατη λύση» που έχει συζητηθεί στις εσωτερικές συσκέψεις της,δηλαδή στην πρόκληση πρόωρων εκλογών για τον σχηματισμό κυβέρνησης που θα εγγυηθεί την «επανεκκίνηση του προγράμματος».

Κατά συνέπεια,όπως εκτιμάται από διασταυρούμενες πολιτικές και οικονομικές πηγές και με δεδομένη την απόφαση του προέδρου της ΝΔ κ. Αντ.Σαμαρά να μη συμπράξει σε κυβέρνηση συνεργασίας με το ΠαΣοΚ χωρίς να έχουν προηγηθεί εκλογές,η κυβέρνηση είναι πιθανό να εξαναγκαστεί σε πρόωρη προσφυγή στις κάλπες,είτε υπό την «ταμειακή πίεση» της τρόικας είτε υπό το βάρος των αποφάσεων που θα αναγκαστεί να λάβει προκειμένου να αποφύγει το διαφαινόμενο ταμειακό αδιέξοδο.

Η συνειδητοποίηση των παραπάνω παραμέτρων προκαλεί κυβερνητικούς τριγμούς,καθώς ο κ. Γ. Παπανδρέου, παρ΄ ότι συμφώνησε τηλεφωνικώς με τον κ. Βενιζέλο στην επιλογή της αναστολής των διαπραγματεύσεων,δεν φέρεται διατεθειμένος να αναλάβει την ευθύνη των πρόωρων εκλογών που οι χειρισμοί του υπουργείου Οικονομικών έφεραν πιο κοντά.