Σε δεινή θέση βρίσκονται τα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας, των οποίων τα γλίσχρα οικονομικά στοιχεία η οικονομική κρίση επιδείνωσε περαιτέρω, οδηγώντας τα στα όρια της πλήρους κατάρρευσης. Η οικονομική εικόνα των Ταμείων τον Νοέμβριο του 2008, δηλαδή την περίοδο έναρξης της κρίσης, δεν ήταν ιδιαιτέρως ανθηρά. Ωστόσο εντός τριών μηνών η κατάσταση έχει καταστεί ανεξέλεγκτη.
Οι απώλειες των επενδεδυμένων κεφαλαίων σε μετοχές αγγίζουν περίπου το 80%, εντός ενός έτους. Τα αμοιβαία κεφάλαια σημειώνουν απώλειες της τάξεως του 32%, ενώ τα δομημένα ομόλογα που διατηρούν τα Ταμεία στα χαρτοφυλάκιά τους εμφανίζουν απώλειες της τάξεως του 40%. Πέραν αυτών οικονομική αιμορραγία διαπιστώνεται στα Ταμεία – λόγω της κρίσης- από την περαιτέρω αύξηση της εισφοροδιαφυγής των επιχειρήσεων η οποία υπολογίζεται να ξεπεράσει τα 8 δισ. ευρώ αντί των 7 δισ. το 2008, ενώ σημαντικές απώλειες εσόδων από εισφορές θα παρατηρηθούν λόγω της αύξησης της ανεργίας, αλλά και των καθηλωμένων μισθών.
Σε αυτή τη ραγδαία επιδείνωση αν προστεθούν και τα «πάγια» προβλήματα του ασφαλιστικού συστήματος, όπως το δημογραφικό πρόβλημα, η προβληματική σχέση ασφαλισμένων προς συνταξιούχους, η έκρηξη των δαπανών Υγείας, γίνονται κατανοητές οι διαστάσεις της κρίσης που βιώνει το ασφαλιστικό σύστημα.
Την ώρα αυτή αρχίζουν να διατυπώνονται- και πάλι- απόψεις για νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση, όπως οι συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ή θέσεις του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γ. Προβόπουλου . Ωστόσο σε εκκρεμότητα παραμένουν ακόμη οι κυβερνητικές αποφάσεις για τις αλλαγές στο Ασφαλιστικό των δημοσίων υπαλλήλων, κάτι που- εν πολλοίς- θα εξαρτηθεί από το περιεχόμενο της επικείμενης απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την εξομείωση των ορίων συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών στο Δημόσιο. Επίσης αποφάσεις αναμένονται και για την πολυδιαφημισμένη ανακατανομή του καταλόγου των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων.
Ολα τούτα συντείνουν στη δημιουργία κύματος φυγής, κυρίως στους δημοσίους υπαλλήλους που πληρούν τις προϋποθέσεις για την έξοδό τους προς τη συνταξιοδότηση. Υπολογίζεται ότι το τρέχον έτος θα συνταξιοδοτηθούν 120.000 υπάλληλοι, δηλαδή 20% περισσότεροι από πέρυσι. Αυτό θα προκαλέσει νέα οικονομική αιμορραγία στο σύστημα το οποίο θα κληθεί να καταβάλει υψηλότερα ποσά για εφάπαξ τη στιγμή που το αρμόδιο Ταμείο Πρόνοιας είναι ήδη «στο κόκκινο». Με λίγα λόγια, «φαύλος κύκλος».
«Η κρίση έχει επηρεάσει αρνητικά τα οικονομικά των Ταμείων» επισημαίνει ο πρόεδρος των εργαζομένων στα ασφαλιστικά ταμεία κ. Γ. Κουτρουμάνης ο οποίος εκτιμά πως «εφόσον η διάρκεια της κρίσης παραταθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των Ταμείων θα εξελιχθεί με γεωμετρική πρόοδο». Τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει η Ομοσπονδία των εργαζομένων στα ασφαλιστικά ταμεία είναι ενδεικτικά:
Η περιουσία των Ταμείων. Τραγικές είναι οι απώλειες των αποθεματικών των Ταμείων που είναι επενδεδυμένα σε μετοχές. Το συνολικό ποσό για όλα τα Ταμεία ήταν στο τέλος του 2007 περίπου 4,920 δισ. ευρώ. Σήμερα η αξία των μετοχών αγγίζει μόλις το 1,080 δισ. ευρώ, δηλαδή καταγράφει απώλειες της τάξεως του 80% ή 3,840 δισ. ευρώ. Η συντριπτική πλειονόνητα των μετοχών των Ταμείων (83%) είναι τραπεζικές μετοχές, η τιμή των οποίων έχει υποστεί καθίζηση. Ενδεικτική είναι η απεικόνιση των μετοχών εννέα Ταμείων που είχαν τοποθετήσει κεφάλαια ύψους άνω των 200 εκατ. ευρώ. Σημαντικές απώλειες καταγράφουν και τα μερίδια των αμοιβαίων κεφαλαίων κάτω του 30% έως 32%, από 1,415 δισ. ευρώ τέλος του 2007 σε 962,2 εκατ. ευρώ σήμερα. Ταυτοχρόνως «μόνιμη πληγή» αποτελούν τα δομημένα ομόλογα με τα οποία φόρτωσαν τα Ταμεία. Οσα από τα συγκεκριμένα προϊόντα έχουν παραμείνει στα χαρτοφυλάκια των Ταμείων αγοράστηκαν αντί 730 εκατ. ευρώ και η σημερινή τους αξία δεν ξεπερνά τα 425 εκατ. ευρώ.
Εισφοροδιαφυγή. Ηδη από τους πρώτους μήνες του 2009 καταγράφεται μεγάλη αύξηση της εισφοροδιαφυγής, η οποία- σημειωτέονκυμαινόταν σε ανεπίτρεπτα υψηλά επίπεδα προτού ακόμη εκδηλωθεί η οικονομική κρίση. Κατά τη διάρκεια του 2008 οι απώλειες των Ταμείων από την ανασφάλιστη εργασία, αλλά και από τη μη καταβολή εισφορών ανήλθε περίπου σε 7 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με τους πρώτους ελέγχους, τους δύο πρώτους μήνες του 2009 σε σύγκριση με τους αντίστοιχους μήνες του προηγούμενου έτους εμφανίζεται αύξηση της τάξεως του 15% μεταξύ των ανασφάλιστων εργαζομένων και περίπου 25% στη μη πληρωμή των εισφορών. Αν διατηρηθεί αυτός ο ρυθμός απωλειών, υπολογίζεται ότι η εισφοροδιαφυγή θα φθάσει το 2009 σε 8 δισ. ευρώ. Ωστόσο αν επιδεινωθεί η κρίση- κάτι που θεωρείται πολύ πιθανό-, αναμένεται περαιτέρω χειροτέρευση των απωλειών λόγω εισφοροδιαφυγής, που ενδέχεται να αγγίξουν και τα 9 δισ. ευρώ.
Υψηλή ανεργία, μικρότερα έσοδα. Οι περιορισμένες αυξήσεις μισθών, λόγω της κρίσης, και η εκρηκτική αύξηση της ανεργίας προκαλούν νέες απώλειες εσόδων στο ασφαλιστικό σύστημα. Σύμφωνα με τους πρώτους υπολογισμούς, 80.000 επιπλέον άνεργοι που υπολογίζει η ΓΣΕΕ σημαίνουν απώλεια εσόδων περίπου 500 εκατ. ευρώ ετησίως για το ασφαλιστικό σύστημα.
Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθεί και η ήδη επιβαρημένη κατάσταση του συστήματος, κάτι που καταγράφεται χαρακτηριστικά από τα στοιχεία που δημοσιοποίησε το ΠαΣοΚ για την εξέλιξη των οικονομικών μεγεθών του Ασφαλιστικού την περίοδο από το 2003 έως το 2008. «Η κρίση βρήκε το ασφαλιστικό σύστημα στα όριά του τόσο ως προς τη βιωσιμότητα όσο και ως προς την επάρκεια των παροχών του» σημειώνει η βουλευτής του ΠαΣοΚ κυρία Εύη Χριστοφιλοπούλου , υπεύθυνη του τομέα Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας. «Ενδεικτικό της κατάστασης είναι το γεγονός ότι υπάρχουν Ταμεία που καθυστερούν την έκδοση των συντάξεων ή άλλων παροχών γιατί δεν έχουν χρήματα να τις καταβάλουν» τονίζει η βουλευτής.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΠαΣοΚ οι οφειλές του κράτους προς τα Ταμεία αυξήθηκαν από 2,7 δισ. ευρώ το 2003 σε 11 δισ. ευρώ το 2008 (αύξηση 307%). Αντιστοίχως η δαπάνη για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη αυξήθηκε κατά 120%. Οι οφειλές των Ταμείων προς τα νοσοκομεία εκτοξεύθηκαν κατά 417%, ενώ δραματικές αυξήσεις εμφανίζουν τα ελλείμματα των μεγάλων Ταμείων. Μόνο το έλλειμμα στον Οργανισμό Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών από 35 εκατ. το 2003 έφθασε πέρυσι τα 600 εκατ. ευρώ. Η πολυδιαφημισμένη ασφαλιστική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης οδήγησε σε μείωση των πρόωρων και των επικουρικών συντάξεων, χωρίς ωστόσο να λύσει τα οικονομικά προβλήματα των Ταμείων, ενώ οι ενοποιήσεις ασφαλιστικών οργανισμών- χωρίς προηγούμενες μελέτες – μετέφεραν ελλείμματα από το ένα Ταμείο στο άλλο, και στην ουσία αποδιοργάνωσαν τις υφιστάμενες υπηρεσίες τους. Αρκεί να σημειωθεί ότι το 2003 η καθυστέρηση απονομής συντάξεων ανερχόταν σε έξι μήνες. Σήμερα η καθυστέρηση υπολογίζεται σε δέκα μήνες, ενώ σε ορισμένα Ταμεία αγγίζει τα δύο έτη.
ΚΑΝΟΝΙΚΑ ΟΙ ΑΥΞΗΣΕΙΣ ΤΟΥ 2009
Η κρίση φέρνει πιο κοντά ΓΣΕΕ και εργοδότες
Η οικονομική κρίση τούς έφερε πιο κοντά… ΓΣΕΕ και εργοδότες κάθησαν εκ νέου στο τραπέζι των συζητήσεων προκειμένου να αναζητήσουν τρόπους αντιμετώπισης της κατάστασης. Συμφώνησαν σε πολλά σημεία, κράτησαν αποστάσεις σε άλλα και «κέρδισαν» αφενός τη διαπίστωση ύπαρξης διάθεσης συνεννόησης στη δύσκολη αυτή περίοδο και αφετέρου την αποδοκιμασία «ακραίων συμπεριφορών και προτάσεων».
Ταυτοχρόνως συμφώνησαν να τιμήσουν τις υπογραφές τους και να χορηγηθούν κανονικά οι αυξήσεις των κατώτατων αμοιβών για το 2009, όπως προβλέπονται στη διετή σύμβαση εργασίας.
Σε θετικό κλίμα συνεννόησης εργαζόμενοι και εργοδότες συμφώνησαν ότι οι απολύσεις, οι διαθεσιμότητες και οι υποχρεωτικές άδειες δεν αποτελούν λύση, ενώ αποδοκίμασαν την πρόταση του προέδρου του ΕΒΕΑ κ. Κ.Μίχαλου για την καθιέρωση της εργάσιμης εβδομάδας τριών ή τεσσάρων ημερών. Ενδεικτική αυτού ήταν η αποστροφή του προέδρου της ΓΣΕΒΕΕ κ. Δ. Ασημακόπουλου, ο οποίος χαρακτήρισε τον πρόεδρο του ΕΒΕΑ «Μαρία Αντουανέτα» που «μοιράζει μισά ωράρια και μισούς μισθούς». Πάντως ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ επέμεινε στην πρότασή του και μετά την αποδοκιμασία της από τους εργοδότες σημειώνοντας ότι «με ψεύτικα λόγια και με άρνηση της πραγματικότητας δεν λύνονται τα προβλήματα».
Η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων με ταυτόχρονη δέσμευση για τη μη πραγματοποίηση απολύσεων, η ανάγκη για διπλασιασμό του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων αλλά και του κατασκευαστικού προγράμματος του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας και η διαπίστωση ότι η κυβέρνηση δεν έχει κατευθύνει σωστά τους πόρους για την αντιμετώπιση του προβλήματος τέθηκαν στο τραπέζι και σε κάποια από αυτά υπήρξαν σημεία στα οποία συμφωνούν οι δύο πλευρές.
Το επόμενο διάστημα τα δύο μέρη θα επιχειρήσουν- με τεχνικές ομάδες εργασίαςνα μεταφέρουν σε κοινό υπόμνημα τα σημεία προσέγγισης έτσι ώστε να υποβληθούν από κοινού στους αρμόδιους υπουργούς της κυβέρνησης, πιθανότατα στους υπουργούς Οικονομίας, Ανάπτυξης και Απασχόλησης. «Συμφωνήσαμε ότι δεν χρειάζεται καμία περαιτέρω ελαστικότητα στην αγορά εργασίας» υπογράμμισε μετά τη συνάντηση ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ κ. Ι. Παναγόπουλος, προσθέτοντας ότι το υπάρχον εργατικό δίκαιο θα πρέπει να εφαρμόζεται και τονίζοντας ότι «κανείς δεν μπορεί να περιμένει άλλες θυσίες από τους εργαζομένους» .
Πάντως στο θέμα των απολύσεων ο πρόεδρος του ΣΕΒ κ. Δ.Δασκαλόπουλος κράτησε κάποιες αποστάσεις από τις θέσεις της ΓΣΕΕ σημειώνοντας ότι «οι απολύσεις είναι αναγκαστικό μέτρο έσχατης ανάγκης και όχι αβασάνιστη επιλογή». Ωστόσο αποδοκίμασε τις προτάσεις Μίχαλου, που έτυχαν της πλήρης αποδοκιμασίας όλων των εκπροσώπων.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από το κείμενο των θέσεων της ΓΣΕΕ οι οποίες περιλαμβάνουν τα εξής:
Την καθιέρωση ειδικής κοινωνικής ρήτρας στις δανειακές συμβάσεις των επιχειρήσεων- που χρηματοδοτούνται με εγγυημένα από το Δημόσιο κεφάλαια των 28 δισ. ευρώ- ότι δεν θα μειώσουν τις θέσεις απασχόλησης. Τη δημιουργία Ταμείου Αναχρηματοδότησης και Ανάπτυξης προβληματικών κλάδων ή επιχειρήσεων με κεφάλαια των τραπεζών. Ο εργοδότης να μη δικαιούται να προβεί σε ομαδικές απολύσεις αν προηγουμένως δεν καταθέσει εναλλακτικές λύσεις και συνοδευτικά κοινωνικά μέτρα. Να αυξηθεί το επίδομα ανεργίας στο 80% του κατώτερου μισθού, να επιμηκυνθεί ο χρόνος χορήγησης στο διπλάσιο και να υπάρξει αποτελεσματική χρήση των πόρων του ΟΑΕΔ. Να ενισχυθούν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί. Να διπλασιαστεί η κατασκευή εργατικών κατοικιών κατά το 2009-2010 και να αυξηθούν οι δικαιούχοι του κοινωνικού τουρισμού.
Με την πραγματοποίηση της συνάντησης διαφώνησαν και δεν συμμετείχαν οι παρατάξεις ΠΑΜΕ (ΚΚΕ) και Αυτόνομη Παρέμβαση (ΣΥΡΙΖΑ).
