Ο πόλεμος των τιμών και η νέα εποχή του πετρελαίου

Από την κορυφή του Ιουνίου το πετρέλαιο έχει χάσει το 38% της αξίας του και σε πραγματικούς όρους η τιμή του βρίσκεται στο επίπεδο του Νοεμβρίου του 1979, στο αποκορύφωμα της ισλαμικής επανάστασης στο Ιράν. Για τους αναλυτές των τμημάτων εμπορευμάτων των μεγάλων επενδυτικών τραπεζών ένας ιδιότυπος πόλεμος μεταξύ Σαουδικής Αραβίας, Αμερικής, Ρωσίας με στόχο να εγκαταλείψει αυτός με τις μικρότερες αντοχές φαίνεται ότι υποβόσκει πίσω από την κατάρρευση των τιμών, ενώ ως το σημαντικότερο γεωπολιτικά εμπόρευμα το πετρέλαιο έχει απήχηση σε όλον τον κόσμο, δημιουργώντας ξεκάθαρους νικητές και ηττημένους. Το κίνητρο της Σαουδικής Αραβίας και του ΟPEC είναι να επηρεάσουν αρνητικά την ικανότητα της βιομηχανίας σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ να διευρύνει την παραγωγή της.

«Καλώς ήρθατε σε έναν νέο πετρελαϊκό κόσμο» ανέφερε ο Michael Witter, αναλυτής στη Societe Generale. «Η Σαουδική Αραβία και ο ΟPEC δεν θα αποτελούν πλέον τον μηχανισμό που θα ισορροπεί την αγορά, έχουν απολέσει αυτόν τον ρόλο».«Αντί για αυτό, η αγορά μόνη της –οι τιμές με άλλα λόγια –θα είναι ο μηχανισμός που θα επανεξισορροπήσει την αγορά πετρελαίου. Δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε πόσο δραματική και θεμελιώδης αλλαγή είναι αυτή για την αγορά πετρελαίου» πρόσθεσε.

Η αύξηση της προσφοράς, τόσο εντός όσο και εκτός του ΟPEC, έχει δημιουργήσει σύμφωνα με τη Saxo Bank μια «νέα» κατάσταση στην αγορά πετρελαίου: οι παγκόσμιοι καταναλωτές ξεπέρασαν αρκετά γρήγορα τη φάση όπου ανησυχούσαν για τα προβλήματα στην προσφορά και την επακόλουθη καταστροφική αύξηση της τιμής, και απολαμβάνουν την τρέχουσα κατάσταση, στην οποία οι παραγωγοί ξαφνικά συναγωνίζονται ως προς τις τιμές ώστε να διατηρήσουν το μερίδιό τους στην αγορά.

Στη σύνοδο του ΟPEC που αποφασίστηκε το καρτέλ να διατηρήσει τον στόχο παραγωγής των 30 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα υπήρξαν έντονες διαφωνίες ανάμεσα στις χώρες του Κόλπου, όπως η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κουβέιτ, που υποστηρίζουν τη διατήρηση της παραγωγής στα υφιστάμενα επίπεδα και στις οικονομικά ασθενέστερες χώρες, όπως η Βενεζουέλα, η Λιβύη και το Ιράν που πίεζαν για μείωση της παραγωγής.

Ο σαουδάραβας υπουργός Πετρελαίου έπεισε τους ομολόγους του ότι ο ΟPEC διατρέχει κίνδυνο να χάσει διά παντός μερίδιο της αγοράς λόγω του ανταγωνιστικού αμερικανικού σχιστολιθικού πετρελαίου. Υποστήριξε ότι ο καλύτερος τρόπος για να πληγεί η δαπανηρή παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι να παραμείνουν οι τιμές σε χαμηλά επίπεδα για κάποιο χρονικό διάστημα.

Σύμφωνα με τους αναλυτές εμπορευμάτων η Σαουδική Αραβία μπορεί να αντέξει μία παρατεταμένη περίοδο χαμηλών τιμών, καθώς το δημόσιο χρέος της ως προς το ΑΕΠ κυμαίνεται στο 3%, ενώ διαθέτει συναλλαγματικά αποθέματα 745 δισ. δολαρίων. Για να διατηρήσει τα μερίδια αγοράς της ίσως οι τιμές σύμφωνα με τους αναλυτές θα πρέπει να προσεγγίσουν τα 50-60 δολ./βαρέλι ώστε να πιεστούν οι παραγωγοί σχιστολιθικού αερίου των ΗΠΑ, αλλά μεσοπρόθεσμα οι αναλυτές αναμένουν μέση τιμή στα 75 δολ./βαρέλι για το 2015.

«Θα υπάρξουν νικητές και ηττημένοι (από την πτώση των τιμών), αλλά σε καθαρή βάση είναι καλή είδηση για την παγκόσμια οικονομία» εκτίμησε η εκτελεστική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) Κριστίν Λαγκάρντ. «Οταν έχεις μια μείωση π.χ. κατά 30% στις τιμές, αυτό θα πρέπει να οδηγήσει σε ενίσχυση κατά 0,8% της ανάπτυξης στις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες που είναι εισαγωγείς πετρελαίου». Σύμφωνα και με τον ΟΟΣΑ, πτώση 20 δολαρίων στην τιμή του μαύρου χρυσού ενισχύει τον ρυθμό ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας κατά 0,4% σε διάστημα δύο ετών.

Οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου αποτελούν σύμφωνα με αναλυτές «καλό νέο» για την αμερικανική οικονομία, διότι υποδηλώνουν υψηλότερα πραγματικά εισοδήματα για τους αμερικανούς καταναλωτές. Παράλληλα, ενισχύουν τη συνολική ζήτηση στην Ευρώπη, στην Ασία και άλλες περιοχές που εισάγουν πετρέλαιο.

Αντιθέτως, στους «μεγάλους χαμένους» των μειωμένων τιμών του μαύρου χρυσού συγκαταλέγονται αρκετές χώρες που δεν έχουν φιλικές σχέσεις με τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους.

Στις κερδισμένες χώρες εμφανίζονται η Σαουδική Αραβία και τα ευρωπαϊκά κράτη, αλλά και μεγάλη εισαγωγείς πετρελαίου όπως η Κίνα, η Τουρκία, η Ινδία και η Ιαπωνία. Στους μεγάλους χαμένους από την πτώση των τιμών είναι χώρες όπως η Ρωσία που είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο, το Ιράν, η Βενεζουέλα και η Νιγηρία, καθώς οι οικονομίες τους εξαρτώνται από την παραγωγή πετρελαίου με αποτέλεσμα χαμηλότερες τιμές να σημαίνουν ταυτόχρονα και χαμηλότερα έσοδα.

Κερδισμένη εμφανίζεται και η Ελλάδα, καθώς ο προϋπολογισμός του 2015 έχει καταρτιστεί με τιμή αργού στα 99,36 δολάρια το βαρέλι, με αποτέλεσμα η μείωση του κόστους εισαγωγής του πετρελαίου να μπορεί να επιφέρει βελτίωση στο εμπορικό ισοζύγιο, όπου ο λογαριασμός πετρελαιοειδών αντιστοιχούσε μέχρι τώρα στο 52% και εκτιμάται ότι θα περιοριστεί στο 30%. Από την άλλη πλευρά, η πτώση των τιμών επιδεινώνει τις αποπληθωριστικές πιέσεις στην ευρωζώνη, αποτελώντας έναν επιπλέον λόγο για να προχωρήσει στις αρχές του 2015 ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι σε μία διευρυμένη ποσοτική χαλάρωση (τύπωμα χρήματος) μέσω και της αγοράς κρατικών ομολόγων που σήμερα συναντά την αντίθεση της Γερμανίας, όπως αποτυπώνεται μέσα από τις απόψεις του επικεφαλής της Bundesbank Γενς Βάιντμαν.