Η μείωση εισφορών φέρνει μέτρα το 2015 για το Ασφαλιστικό

Οι οικονομικές συνέπειες της μείωσης των εισφορών υπέρ του ασφαλιστικού συστήματος, συνολικά κατά έξι ποσοστιαίες μονάδες (πέντε ως σήμερα και μία το 2016), αναμένεται να δώσουν τη χαριστική βολή στα έσοδα των Ταμείων, φέρνοντας πιο κοντά το τέλος του σημερινού συστήματος.

Σε αυτό συνηγορεί και η συμφωνία κυβέρνησης – τρόικας στην οποία προβλέπεται η διενέργεια ως το τέλος του έτους αναλογιστικής μελέτης για τη βιωσιμότητα του συστήματος, με στόχο τη λήψη νέων επώδυνων μέτρων, εντός του 2015.

Το ασφαλιστικό σύστημα με τη σημερινή μορφή του διανύει ήδη τις τελευταίες ημέρες του, με τα αποθεματικά του να έχουν συρρικνωθεί στα 4,5 δισ. ευρώ και τα έσοδά του να μειώνονται συνεχώς από το 2009 και εντεύθεν, λόγω της αυξημένης ανεργίας, της μείωσης των μισθών (και ως εκ τούτου των εισφορών), της ανεξέλεγκτης ανασφάλιστης εργασίας και της συνεχώς μειούμενης χρηματοδότησης του προϋπολογισμού.

Στο περιβάλλον αυτό, έρχεται η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, από την 1η Ιουλίου, να περιορίσει περαιτέρω κατά 700-800 εκατ. ευρώ τα ετήσια έσοδα των Ταμείων (μόνο για το 2014 η απώλεια εσόδων θα φθάσει τα 350 εκατ. ευρώ και θα καλυφθεί από το πρωτογενές πλεόνασμα). Η αναπλήρωση του ποσού αυτού δεν έχει προβλεφθεί για τα επόμενα χρόνια και επαφίεται στην «ενδεχόμενη ανάπτυξη της οικονομίας».

Ωστόσο η αναθεωρημένη αναλογιστική μελέτη του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ για το ασφαλιστικό σύστημα –η οποία παρουσιάστηκε πρόσφατα στο Διεθνές Γραφείο Εργασίας –φέρνει το «έτος μηδέν» πιο κοντά στο 2016, όταν θα έχουν εξανεμιστεί τα τελευταία αποθεματικά του συστήματος και τα έσοδα (από εισφορές και κρατική επιχορήγηση) δεν θα επαρκούν για να καλυφθούν οι παροχές των ασφαλιστικών ταμείων.

«Αρχικά το έτος της κρίσης είχε προσδιοριστεί στο 2025, αλλά η ύφεση και η ανεργία έφεραν το έτος μηδέν δέκα χρόνια νωρίτερα» σημειώνει ο συντάκτης της μελέτης, επιστημονικός διευθυντής του ΙΝΕ κ. Σ. Ρομπόλης. Και αυτό λόγω της παρατεταμένης ύφεσης, της εκρηκτικής ανεργίας και του έντονου δημογραφικού προβλήματος της χώρας. Μάλιστα στη συγκεκριμένη μελέτη δεν είχαν υπολογιστεί οι μειώσεις εσόδων από τη μείωση των εισφορών που επιδεινώνουν την κατάσταση.

Σύμφωνα με τη μελέτη, το 2016 το σύστημα θα χρειάζεται, πέραν των εσόδων από εισφορές και από την κρατική χρηματοδότηση, επιπλέον 950 εκατ. ευρώ για να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του. Το 2017 το ποσό αυτό εκτινάσσεται σε 1,88 δισ. ευρώ, το 2018 σε 2,14 δισ. ευρώ και το 2020 σε 2,67 δισ. ευρώ.

Τα αποθεματικά των Ταμείων μειώθηκαν δραματικά μετά το PSI (κούρεμα των ομολόγων), αλλά και εξαιτίας των ρευστοποιήσεων στις οποίες προέβησαν οι διοικήσεις των Ταμείων προκειμένου να καταβάλουν τις τρέχουσες παροχές. Σήμερα τα Ταμεία διαθέτουν μόλις 4,5 δισ. ευρώ σε αποθεματικά από 26 δισ. ευρώ που ήταν το 2007. «Ουσιαστικά καλύπτουν τις συντάξεις μόλις δύο μηνών» τονίζει ο κ. Ρομπόλης, ο οποίος έχει ταχθεί υπέρ της «ανασύστασης του αποθεματικού κεφαλαίου των Ταμείων».

«Είναι κρίσιμο για το σύστημα να βρεθούν άλλοι πόροι, ώστε καλυφθεί το έλλειμμα εσόδων που δημιουργούν στα Ταμεία η ύφεση της οικονομίας, η ανεργία και η μείωση των αμοιβών» επισημαίνει ο επιστημονικός διευθυντής του ΙΝΕ. Και προτείνει: «Η ανεύρεση νέων πόρων, εκτός των ασφαλιστικών εισφορών και του κρατικού προϋπολογισμού, να αναζητηθεί στις κρατικές προμήθειες, στα δημόσια έργα, στις χρηματιστηριακές και τραπεζικο-πιστωτικές συναλλαγές, στις επιχειρήσεις τυχερών παιχνιδιών κτλ.».

Οι απώλειες

Η εκρηκτική αύξηση της ανεργίας, η ανασφάλιστη εργασία, η μειωμένη χρηματοδότηση του προϋπολογισμού προς τα ασφαλιστικά ταμεία και το «κύμα φυγής» των ασφαλισμένων προς τη συνταξιοδότηση οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια το ασφαλιστικό σύστημα στο πλήρες οικονομικό αδιέξοδο. Από την έναρξη της οικονομικής κρίσης το ασφαλιστικό σύστημα περνάει «δύσκολες ημέρες» και χρειάστηκαν επανειλημμένες νομοθετικές παρεμβάσεις και σκληρά μέτρα περικοπών των παροχών ώστε να μην καταρρεύσει ως σήμερα.

Το 2014 προδιαγράφεται «δύσκολη χρονιά» για το ασφαλιστικό σύστημα. Το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ εκτιμά απώλειες εσόδων που θα φθάσουν τα 8 δισ. ευρώ το 2014, μόνο από την εκρηκτική αύξηση της ανεργίας. Η επίσημη πρόβλεψη του Ινστιτούτου για το τρέχον έτος αναφέρει ότι η πραγματική ανεργία θα αγγίξει το 31,5% και οι άνεργοι τα 1.575.000 άτομα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου, η αύξηση της ανεργίας και η μείωση των μισθών στέρησαν από την κοινωνική ασφάλιση πόρους της τάξεως των 10,5 δισ. ευρώ μέσα σε ένα έτος, ενώ η εισφοροδιαφυγή από την αδήλωτη και ανασφάλιστη εργασία καθώς και από τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης 8,5 δισ. ευρώ.

Την ίδια ώρα τα έξοδα των Ταμείων αυξάνονται με ταχύτατους ρυθμούς. Μόνο στο ΙΚΑ τα έξοδα – παροχές αυξήθηκαν από 10,8 σε 11,08 δισ. ευρώ (από το 2011 στο 2012) λόγω αυξημένης συνταξιοδότησης. Ενδεικτική της αύξησης των εξόδων είναι η καταγραφή της αναλογιστικής μελέτης για τα τελευταία έξι έτη, όπου οι συνταξιούχοι αυξάνονται με ρυθμό 100.000 άτομα ετησίως, αντί των 40.000 που συνταξιοδοτούνταν προ της οικονομικής κρίσης. Συγκεκριμένα το 2009 το ασφαλιστικό σύστημα ήταν σε κάποια ισορροπία, καθώς έμπαιναν σε αυτό –νέες προσλήψεις –40.000 άτομα και έφευγε (συνταξιοδοτήσεις) ίδιος αριθμός ατόμων. Τώρα δεν αυξάνονται οι ασφαλισμένοι (λόγω ανεργίας), ενώ οι νέοι συνταξιούχοι –κατ’ έτος –έχουν υπερδιπλασιαστεί (100.000 άτομα εξέρχονται ετησίως).

Στην τραγική αυτή οικονομική εικόνα των Ταμείων έρχονται να προστεθούν και τα συνεχώς μειούμενα ποσά της κρατικής επιχορήγησης προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Τα στοιχεία του κρατικού προϋπολογισμού του 2014 προβλέπουν σημαντικά μειωμένες χρηματοδοτήσεις των ασφαλιστικών ταμείων. Οι επιχορηγήσεις προς τα Ταμεία είναι μειωμένες κατά 1,723 δισ. ευρώ, από 10,487 δισ. το 2013 σε 8,764 δισ. ευρώ το 2014. Αντίστοιχες μειώσεις προβλέπονται στο Μνημόνιο στις επιχορηγήσεις για το έτος 2015.