Τί θα σήμαινε για την Ελλάδα και για την υπόλοιπη Ευρώπη τυχόν επιστροφή μας στη δραχμή; Σε αυτό το κρίσιμο ερώτημα επιχειρεί να απαντήσει, παρουσιάζοντας τα πιθανά σενάρια, ο οικονομικός αναλυτής του BBC Κρις Μπόλμπι.
Μιλώντας με ειδικούς, ο συνεργάτης του BBC δείχνει να θεωρεί όλο και πιθανότερο το κακό σενάριο: ότι δηλαδή και το νέο Μνημόνιο μπορεί να μην αποδώσει τα αναμενόμενα, όπως απέτυχε και το πρώτο Μνημόνιο. Και τονίζει ότι οι διαχειριστές της εξουσίας στην Ευρώπη έχουν ήδη εκπονήσει σχέδια όχι μόνο για την «άμυνα» της Ευρώπης αλλά και για αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «το αδιανόητο»: την μερική ή ολική διάλυση της ευρωζώνης!
«Υποτίθεται ότι το ευρώ θα συμβόλιζε μια πιο ενοποιημένη και σταθερή Ευρώπη για κάθε πολίτη της ευρωζώνης. Αν μια χώρα, ή κάποιες χώρες, επιστρέψουν στο εθνικό νόμισμά τους, οι συνέπειες θα επηρεάσουν τους πάντες στην ευρωζώνη. Τί θα συμβεί λοιπόν αν αρχίσει να διαλύεται η ζώνη του ευρώ;» ρωτάει ο Μπόλμπι.
Σχέδιο Β
Ο σχεδιασμός και η εκτύπωση ενός νέου ελληνικού νομίσματος θα χρειαζόταν περί τους τέσσερις μήνες.
«Εχω συζητήσει αυτό το ζήτημα σε καγκελαρίες και σε διαδρόμους εξουσίας σε όλη την Ευρώπη. Είμαι πεπεισμένος ότι υφίσταται ένα Σχέδιο Β – μου έχουν πει ότι υπάρχει. Αλλά δεν ξέρω τί είναι και δεν υπάρχει κανένας λόγος να δημοσιοποιηθεί. Πρέπει να μείνει κλειδωμένο σε χρηματοκιβώτιο», λέει στο BBC ο Ντέιβιντ Μαρς, συγγραφέας μιας Ιστορίας του ευρώ, ο οποίος διατηρεί στενές επαφές με κύριους «παίκτες», πολιτικούς και οικονομικούς, στην ευρωζώνη.
«Ο λόγος για αυτήν τη μυστικότητα; Σε ό,τι έχει σχέση με το χρήμα, με το ρευστό στις τσέπες του κόσμου και με τους λογαριασμούς του στις τράπεζες, η ψυχολογία παίζει κυρίαρχο ρόλο, και ο πανικός είναι πάντα ένας μεγάλος κίνδυνος.
Στην Ελλάδα, ο κόσμος έχει αρχίσει να σηκώνει χρήματα από τις τράπεζες ή να τα στέλνει στο εξωτερικό. Νιώθουν ακόμη ότι κάτι μπορεί να πάει τρομακτικά στραβά – είτε ότι η Ελλάδα θα αποχωρήσει από το ευρώ, είτε ότι θα της δείξουν την έξοδο. Σε αυτή την περίπτωση, οι Ελληνες φοβούνται ότι θα γίνει υποτίμηση του νέου νομίσματος και ότι όλα τους τα χρήματα θα μετατραπούν αυτομάτως στο νέο νόμισμα», γράφει ο Μπόλμπι.
Νέο νόμισμα
Μια κυβέρνηση που σχεδιάζει να φύγει από το ευρώ είναι πιθανόν να απευθυνθεί, με διακριτικό αλλά επείγοντα τρόπο, σε ένα από τα μεγάλα διεθνή νομισματοκοπεία, όπως στο De La Rue της Βρετανίας, που τυπώνει τα πάντα, από βρετανικές στερλίνες μέχρι ιρακινά δηνάρια.
Αλλά μια κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να παραγγείλει και να παραλάβει ένα νέο νόμισμα χωρίς να υπάρξουν διαρροές και να προκληθεί πανικός.
Πολύ πιο πιθανό είναι να αναγγελθεί αιφνιδιαστικά η απόσυρση από το ευρώ. Μετά θα μπορούσε να μεσολαβήσει μια μεταβατική περίοδος – τεσσάρων μηνών λ.χ. – στη διάρκεια της οποίας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ένα προσωρινό εθνικό νόμισμα.
Ραγδαία υποτίμηση
«Αν και η επίσημη συναλλαγματική ισοτιμία θα μπορούσε να είναι, στην αρχή, μια νέα δραχμή προς ένα ευρώ, οικονομολόγοι περιμένουν μια ραγδαία υποτίμηση του νέου νομίσματος κατά 50% ή περισσότερο.
Καθώς οι έλεγχοι του κεφαλαίου εντός της Ελλάδας μάλλον θα περιορίσουν τη δυνατότητα των Ελλήνων να μετατρέψουν ευρώ στο νέο υποτιμημένο νόμισμα, όσοι έχουν ήδη παλαιά ευρώ κάτω από το στρώμα τους, θα επιχειρήσουν να τα βγάλουν στο εξωτερικό.
Σε μια τέτοια περίπτωση, είναι πιθανόν η κυβέρνηση να κλείσει τα σύνορα, για να επιχειρήσει να αποτρέψει την διακίνηση των χρημάτων. Και αυτή η διακοπή στην ελεύθερη διακίνηση αγαθών και ανθρώπων θα μπορούσε να θέσει εν αμφιβόλω την συμμετοχή μιας χώρας στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Κάτι τέτοιο θα προκαλούσε επίσης πανικό σε άλλες αδύναμες χώρες της ευρωζώνης, καθώς οι πολίτες θα υποθέσουν ότι οι δικές τους κυβερνήσεις θα ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο», εκτιμά ο Μπόλμπι.
«Φαντάσου ότι είσαι πολίτης της Πορτογαλίας, και κάποιος μπαίνει στο γραφείο σου μια ημέρα και σου λέει: Ακουσες τί έγινε; Η Ελλάδα μόλις βγήκε από την ευρωζώνη. Η λογική αντίδραση θα ήταν να σκεφθείς σοβαρά αν θα συνεχίσεις να έχεις την περιουσία σου, τα χρήματά σου… στην Πορτογαλία», λέει στο BBC ο Λάρι Χάθγουεϊ, της τράπεζας επενδύσεων UBS.
Το «αδιανόητο»
«Τότε θα μπορούσε να εφαρμοστεί το Σχέδιο Β των πολιτικών ηγετών, κάποιο είδος προστατευτικού αναχώματος για να αποτραπεί η λεγόμενη «μετάδοση» σε άλλες χώρες.
Αλλά θα μπορούσαν οι πολιτικοί να πείσουν την κοινή γνώμη, όταν θα έχει συμβεί «το αδιανόητο», δηλαδή η μερική ή ολική διάλυση της ευρωζώνης;
Αν η ευρωζώνη δεν μπορέσει να αποφύγει την διάσπαση, το ρευστό στη Γηραιά Ηπειρο θα επιστρέψει σε μια περίοδο αβεβαιότητας, καθώς ο κόσμος θα νιώθει στην τσέπη του τις επιπτώσεις της αποτυχίας των πολιτικών», καταλήγει ο Μπόλμπι.
