Δημήτρης Νόλλας
Μάρμαρα στη μέση
Εκδοσεις Ικαρος, μυθιστόρημα
σελ. 140, τιμή 12,90 ευρώ

Αν σε ορισμένους πεζογράφους της πρώτης γενιάς της Μεταπολίτευσης το άτομο παρουσιάζεται ανεύθυνο και ολοσχερώς παραδομένο στις εγωιστικές του ορέξεις, στα βιβλία του Δημήτρη Νόλλα η ατομικότητα έχει χάσει την αυτονομία και την ελευθερία της υπέρ μιας παρατεταμένης υπαρξιακής κρίσης. Ο Νόλλας έχει βρει βεβαίως τη σκαλωσιά η οποία θα στηρίξει έναν κόσμο σαν κι αυτόν: μιαν αφήγηση αποσπασματική και αίολη και μια γλώσσα που σπεύδει να απορρυθμίσει όλους τους χαρακτήρες του. Χαρακτήρες οι οποίοι ανεβαίνουν επί σκηνής in medias res: ξεκινημένοι από τα μισά του δρόμου και χωρίς εν συνεχεία να καταλήξουν πουθενά.

Με αυτά τα χαρακτηριστικά εμφανίστηκε και το προ διετίας μυθιστόρημα του Νόλλα Ταξίδι στην Ελλάδα, πρώτο μέρος μιας τριλογίας τιτλοφορημένης Δύσκολοι καιροί. Με τα ίδια χαρακτηριστικά εμφανίζεται τώρα και το δεύτερο μέρος της τριλογίας με τίτλο Μάρμαρα στη μέση.
Στο πρώτο μέρος ο ξενιτεμένος στη Βαυαρία Αρίστος Καραμπίνης επιστρέφει οίκαδε λίγο μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, για να βρεθεί αντιμέτωπος με μια κοινωνία όπου ο Εμφύλιος έχει μετατραπεί σε φάντασμα της καθημερινότητας. Με το δεύτερο μέρος θα μεταφερθούμε στη Γερμανία της δεκαετίας του 1990 προκειμένου να παρακολουθήσουμε τα του βίου του Καραμπίνη μέσα από ένα μυθιστόρημα που έχει γράψει ο ίδιος: ένα μυθιστόρημα μέσα στο μυθιστόρημα που θα βγάλει στην επιφάνεια ποικίλες προσωπικές συγκρούσεις και οικογενειακούς ανταγωνισμούς, αφήνοντας έκθετους όλους τους πρωταγωνιστές του.
Οι άνθρωποι όμως θα παραμείνουν ανταγωνιστικοί και έκθετοι και έξω από το μυθιστόρημα του Καραμπίνη, σε όποιο έθνος και φυλή κι αν ανήκουν. Ελληνες, Βούλγαροι και Γερμανοί θα αποδυθούν στα Μάρμαρα στη μέση σε έναν αγώνα οικονομικής, επαγγελματικής και ηθικής αλληλοεξόντωσης, αγνοώντας κάθε αρχή και καταπατώντας οποιαδήποτε δέσμευση. Αποκαλύπτοντας εν τούτοις τη χαλασμένη φύση των προσώπων του, ο Νόλλας δεν θέλει να ηθικολογήσει ούτε καν να δείξει ποιες είναι οι αιτίες που προκάλεσαν τα ημαρτημένα. Ολοι όσοι αναλαμβάνουν δράση στο βιβλίο του είναι καταδικασμένοι να υποστούν ανήμποροι την περιδίνηση της ύπαρξής τους, την ένταξή τους σε έναν κύκλο διαρκούς ματαιοπονίας και καταπόνησης: μια μοίρα από την οποία δεν υπάρχει καμιά περίπτωση να αποκολληθούν.
Καμιά περίπτωση όντως; Οχι ακριβώς, κι αυτό σίγουρα δεν το συναντάμε συχνά στην πεζογραφία του Νόλλα, αν δεν είναι πρωτόφαντο, Από τον φαύλο κύκλο θα ξεφύγει εν τέλει η Ουρανία, πηγαίνοντας κόντρα στους πάντες: στον πατέρα της, στον υποψήφιο σύζυγό της, αλλά και στον σκοτεινό συνεργάτη του τελευταίου ο οποίος θα την προσεγγίσει με ύποπτους σκοπούς. Η Ουρανία θα κλειστεί σε μοναστήρι και από ‘κεί θα δοκιμάσει να δει τη ζωή της και τη ζωή των άλλων σε μια προοπτική πραγματικής αλληλεγγύης και επικοινωνίας, ακόμα κι όταν κανένας δεν θα είναι πρόθυμος να βοηθήσει κανέναν. Και η αναμφισβήτητη επιτυχία του Νόλλα είναι πως ένα τέτοιο πρόσωπο δεν θα φορέσει, παρά τον μοναστηριακό εγκλεισμό του, τη θρησκευτική τήβεννο και δεν θα καταλήξει ούτε για μια στιγμή στον διδακτισμό ή στη δεοντολογία. Η Ουρανία θα ενσαρκώσει απλώς μιαν άλλη δυνατότητα: τη δυνατότητα μιας ύπαρξης μακριά από αλλοιώσεις που μοιάζουν αναπόφευκτος κανόνας, τη δυνατότητα μιας ελευθερίας που μπορεί να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης έστω και την ύστατη ώρα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ