Οι χριστουγεννιάτικες αγορές και εκδηλώσεις σε όλη την Ευρώπη έχουν ενισχυμένα μέτρα ασφαλείας εφέτος, λόγω του αυξημένου κινδύνου για επίθεση. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, υπολογίζεται ότι το κόστος της ασφάλειας έχει αυξηθεί κατά 44% την τελευταία τριετία, ενώ στη Γαλλία αποφασίστηκε να μην πραγματοποιηθεί ζωντανά η καθιερωμένη συναυλία της παραμονής της Πρωτοχρονιάς στο κέντρο του Παρισιού αλλά να ηχογραφηθεί χωρίς κοινό και να μεταδοθεί από την τηλεόραση.
Στο Ζάλτσμπουργκ της Αυστρίας, η διάσημη χριστουγεννιάτικη αγορά, που προσελκύει 1,5 εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο, φυλάσσεται από ιδιωτική ασφάλεια όλο το 24ωρο. Σε μικρότερες πόλεις, μερικές χριστουγεννιάτικες αγορές δεν λειτούργησαν εφέτος επειδή δεν μπορούσε να καλυφθεί το αυξημένο κόστος για τα απαιτούμενα μέτρα ασφαλείας.
Στις Βρυξέλλες, ξέσπασε διαμάχη για τη νέα φάτνη που τοποθετήθηκε εφέτος στην Grande Place επειδή παρουσιάζει «απρόσωπα» τα μέλη της «Αγίας οικογένειας»: αντί να είναι ξύλινα με ζωγραφισμένα χαρακτηριστικά προσώπου, εφέτος οι φιγούρες είναι υφασμάτινες και τα πρόσωπά τους από χρωματιστό ύφασμα.
Η καλλιτέχνις υποστηρίζει ότι είναι «επίτηδες χωρίς χαρακτηριστικά για να μπορεί ο καθένας να δει τον εαυτό του σε αυτά», ενώ μερικοί κατηγορούν τις τοπικές αρχές ότι μετέτρεψαν τα Χριστούγεννα σε «όπλο ταυτοτικής πολιτικής». Το περασμένο Σαββατοκύριακο η φιγούρα του νεογέννητου Χριστού «αποκεφαλίστηκε» από αγνώστους και ως αποτέλεσμα ο δήμος ενίσχυσε τα μέτρα ασφαλείας γύρω από τη φάτνη.
ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Αγώνας για να μη μείνει τίποτα στην τύχη
Βερολίνο, Ανταπόκριση Ειρήνη Αναστασοπούλου
Η εποχή της αθωότητας τινάχτηκε στον αέρα στις 19 Δεκεμβρίου 2016. Εκείνο το βράδυ, ένας ισλαμιστής οδήγησε φορτηγό πάνω σε πλήθος ανθρώπων που χαρούμενοι έπιναν αμέριμνα Glühwein (ζεστό κρασί) στη χριστουγεννιάτικη αγορά της πλατείας Breitscheidplatz, στο κέντρο του δυτικού Βερολίνου. Ολη η χώρα βυθίστηκε σε σοκ. Δώδεκα σκοτώθηκαν, δεκάδες τραυματίστηκαν, πολλοί δεν μπορούν μέχρι και σήμερα να βρουν τη δύναμη να ξαναπάνε σε χριστουγεννιάτικη αγορά.
Σκέφτεται κανείς ότι όταν γίνει μια φορά το κακό, στατιστικά δεν μπορεί να γίνει και σε δεύτερη χριστουγεννιάτικη αγορά. Οσοι στοιχημάτισαν, έχασαν. Στις 20 Δεκεμβρίου 2024 στη χριστουγεννιάτικη αγορά στο Μαγδεμβούργο, 160 χλμ. από το Βερολίνο, ένας Σαουδάραβας χρησιμοποίησε μια έξοδο κινδύνου για να μπει ανάποδα στην πλατεία της πόλης και με νοικιασμένο αυτοκίνητο να παρασύρει όποιον έβρισκε μπροστά του επί 300 μέτρα. Εξι άνθρωποι σκοτώθηκαν, 323 τραυματίστηκαν, εκ των οποίων οι 40 σοβαρά. Το φως των Χριστουγέννων έσβησε για άλλη μια φορά στη χώρα
Αγορά σαν φρούριο
Χθες ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς επρόκειτο να επισκεφθεί το Μαγδεμβούργο και να καταθέσει στεφάνι μπροστά στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη για να τιμήσει, έναν χρόνο μετά, τη μνήμη των αδικοχαμένων. Η χριστουγεννιάτικη αγορά της πόλης μοιάζει πλέον με φρούριο. Οι Αρχές έχουν πάρει αυστηρά μέτρα ασφαλείας πολλών χιλιάδων ευρώ, ορισμένοι κάνουν λόγο ακόμη και για 250.000.
Περισσότερες κάμερες, περισσότερα τσιμεντένια μπλοκ και κολόνες στις εισόδους και εξόδους, περισσότεροι αστυνομικοί, περισσότερες κλούβες. Κάθε ύποπτη κίνηση παρακολουθείται συνεχώς. Η οργανωτική ομάδα με επικεφαλής τον Μίχαελ Κίλιαν, πρόεδρο του Επιχειρηματικού Συνδέσμου Μαγδεμβούργου, δεν άφησε τίποτα στην τύχη του. «Η ιδέα για τα μέτρα ασφάλειας αναπτύχθηκε σε στενή συνεργασία με την υπηρεσία δημόσιας τάξης και την αστυνομία» είπε. Από την πλευρά του ο δήμαρχος της πόλης είναι βέβαιος ότι φέτος τίποτα δεν θα διαταράξει τη γαλήνη των εορτών.
Οποιος επισκέπτεται τη χριστουγεννιάτικη αγορά στην πλατεία Breitscheidplatz του Βερολίνου παρατηρεί ότι και εδώ τα σχέδια ασφάλειας αναθεωρήθηκαν μετά την περσινή επίθεση στο Μαγδεμβούργο. «Τα εξετάσαμε ξανά και ξανά και τα προσαρμόσαμε στη νέα κατάσταση», δήλωσε τις προάλλες ο Αντρέας Τσισχ, διευθυντής της αστυνομίας. «Ακόμη και το μικρότερο κενό έπρεπε να κλείσει». Τα ασπροκόκκινα κιγκλιδώματα έχουν ενισχυθεί, όγκοι από μπετόν περιβάλλουν την αγορά και οι δρόμοι έχουν στενέψει αφήνοντας πρόσβαση μόνο σε λεωφορεία. «Η επίθεση με αυτοκίνητο στο Μαγδεμβούργο μάς έφερε ενώπιον μιας εντελώς νέας κατάστασης σε σύγκριση με την τρομοκρατική επίθεση του 2016 με φορτηγό» επισημαίνει ο Τσισχ. «Δεν θα μπορούσαμε να την αγνοήσουμε».
Ο φόβος υπερισχύει, αλλά…
Η γερμανική κοινή γνώμη πάγωσε πρόσφατα στο άκουσμα ότι στην Κάτω Βαυαρία συνελήφθησαν τέσσερα άτομα σε σχέση με ύποπτα σχέδια επίθεσης σε χριστουγεννιάτικη αγορά. Οι Αρχές υποψιάζονται μάλιστα ισλαμιστικό κίνητρο. Οι Γερμανοί και οι ξένοι επισκέπτες δεν μπορούν να χαρούν τη γιορτινή ατμόσφαιρα με ήσυχο το κεφάλι, όπως παλαιότερα. Σε σφυγμομέτρηση του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων YouGov, σχεδόν τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι φοβούνται επιθέσεις σε χριστουγεννιάτικες αγορές. Ενα 35% αντίθετα ανέφερε ότι δεν νιώθει ανησυχία και δεν θα αλλάξει τις χριστουγεννιάτικες συνήθειές του.
Θα νικήσει ο φόβος μια παράδοση που στον γερμανόφωνο χώρο κρατά τα τελευταία 600 χρόνια με διακοπή μόνο τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την περίοδο της πανδημίας; Κατηγορηματικά, όχι. Γιατί και ο πιο «φοβισμένος» δεν μπορεί να αντισταθεί στην απόλαυση του αχνιστού κόκκινου κρασιού με κανέλα, στο άρωμα καβουρδισμένων αμυγδάλων, στη μυρωδιά των λαχταριστών Bratwurst στα κάρβουνα με μουστάρδα και τις γλυκές λιχουδιές, τα μπισκότα, τα κουλουράκια βανίλιας, το μελόψωμο, τα χριστουγεννιάτικα κέικ, το σταφιδόψωμο, τα αστεράκια κανέλας, τα σπεκουλάτσιους και τοπικές σπεσιαλιτέ.
Και εκεί που κάθεται κανείς στους πάγκους μαζί με άλλους και απολαμβάνει τη μαγεία της χριστουγεννιάτικης ατμόσφαιρας, ίσως να διακρίνει από μακρυά τον Αγιο Βασίλη με το σακίδιό του να μοιράζει δώρα στα παιδιά. Και κάπου εκεί ο φόβος διασκεδάζεται και ξεπερνιέται…
ΓΑΛΛΙΑ: Με παρουσία στρατού και εισιτήριο 5 ευρώ
Παρίσι, Ανταπόκριση, Νίκος Εμμανουήλ
Σε επαγρύπνηση εν όψει των εορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς βρίσκονται οι αστυνομικές αρχές της Γαλλίας που δεν κρύβουν την ανησυχία τους για ενδεχόμενα τρομοκρατικά χτυπήματα. Σύμφωνα με δημοσιεύματα γαλλικών μέσων ενημέρωσης, κατά το τρέχον έτος οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες ασφαλείας κατάφεραν να αποτρέψουν επτά τρομοκρατικές επιθέσεις χάρη στις πληροφορίες που είχαν στη διάθεσή τους.
Η συναυλία της παραμονής της Πρωτοχρονιάς στα Ηλύσια Πεδία στο Παρίσι δεν θα πραγματοποιηθεί εφέτος, έπειτα από απόφαση της Αστυνομικής Περιφέρειας του Παρισιού η οποία θεώρησε ότι η λεωφόρος των Ηλυσίων Πεδίων, την οποία οι Γάλλοι συνηθίζουν να αποκαλούν «ομορφότερη λεωφόρο του κόσμου», δεν έχει σχεδιαστεί για να φιλοξενεί εκδηλώσεις αυτού του είδους. Οι αστυνομικές αρχές δεν απαγόρευσαν ωστόσο την εκτόξευση πυροτεχνημάτων που θα πραγματοποιηθεί και εφέτος λίγο πριν από την αλλαγή του χρόνου. Την περσινή συναυλία στον ίδιο χώρο είχαν παρακολουθήσει πάνω από 1 εκατομμύριο άνθρωποι.
Ακατανόητη χαρακτήρισαν ωστόσο την απαγόρευση της συναυλίας δημοτικοί σύμβουλοι του Παρισιού προσκείμενοι στην αντιπολίτευση, οι οποίοι σε δηλώσεις τους ανέφεραν: «Η πόλη μας φιλοξένησε με επιτυχία τους Ολυμπιακούς Αγώνες, μια από τις μεγαλύτερες εκδηλώσεις στον κόσμο, με αξιοσημείωτη ασφάλεια. Πώς είναι ανίκανη σήμερα να διοργανώσει μια συναυλία της οποίας η πραγματοποίηση έχει τελειοποιηθεί τα τελευταία χρόνια;».
Ανάλογο είναι το κλίμα ανησυχίας και σε άλλες περιοχές της Γαλλίας, αρχής γενομένης από τη χριστουγεννιάτικη αγορά του Στρασβούργου την οποία πέρυσι επισκέφτηκαν πάνω από 3,3 εκατομμύρια άνθρωποι, ιδίως από τη Γερμανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ισπανία. Τα μέτρα ασφαλείας αυξήθηκαν μετά τον εντοπισμό, προ 10 ημερών, ενός πυροβόλου όπλου και πυρομαχικών κοντά στη χριστουγεννιάτικη αγορά του Στρασβούργου. Ειδικότερα το πιστόλι και τα πυρομαχικά βρέθηκαν σε θάμνους, σε απόσταση αναπνοής από την περιοχή της χριστουγεννιάτικης αγοράς που βρίσκεται στην ιστορική συνοικία Petite France.
Ελεγχοι
Εκτοτε οι τσάντες όλων των εισερχομένων στην αγορά ελέγχονται εξονυχιστικά, ενώ συνεχείς είναι οι περιπολίες ενόπλων αστυνομικών και στρατιωτών. Εκ παραλλήλου drones και σταθερές κάμερες βιντεοσκοπούν όλους τους εισερχομένους και εξερχομένους, ενώ η αστυνομία λαμβάνει δρακόντεια μέτρα για την απαγόρευση της στάθμευσης και ως έναν βαθμό και της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων στο κέντρο του Στρασβούργου. Η χριστουγεννιάτικη αγορά της πόλης έγινε στόχος τρομοκρατικής επίθεσης το 2018, όταν ένας άντρας επιτέθηκε στους επισκέπτες της κατάμεστης αγοράς με όπλο και μαχαίρι, σκοτώνοντας πέντε και τραυματίζοντας 11 άτομα.
Ισχυρά μέτρα ασφαλείας έχουν υιοθετηθεί και στην πόλη Κολμάρ, η οποία είναι επίσης μια από τις πιο δημοφιλείς χριστουγεννιάτικες αγορές της Γαλλίας, ενώ μετά το πρόσφατο αντισημιτικό τρομοκρατικό χτύπημα στην Αυστραλία υπό συνεχή φύλαξη βρίσκονται και όλες οι Συναγωγές στη Γαλλία.
«Οταν διαβάζουμε την προπαγάνδα των τρομοκρατικών ομάδων, βλέπουμε ότι οι χριστουγεννιάτικες αγορές αποτελούν στόχο, όπως και οι δυνάμεις ασφαλείας και οι τόποι λατρείας της εβραϊκής κοινότητας» δήλωσε ο γάλλος υπουργός Εσωτερικών Λοράν Νουνέζ. «Η απειλή φέτος κρίνεται “πολύ υψηλή”» πρόσθεσε. Ζήτησε από τις τοπικές αρχές να λάβουν μέτρα στις αγορές και σε άλλες χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις, όπως περιορισμό ή απαγόρευση της κυκλοφορίας, προκειμένου «να εξασφαλίσουν τις βέλτιστες συνθήκες ασφαλείας και τη διαχείριση της ροής των πεζών για να βελτιστοποιήσουν την προστασία και τον έλεγχό τους». Ζήτησε επίσης «ορατή και αποτρεπτική παρουσία των δυνάμεων ασφαλείας και, όπου κρίνεται σκόπιμο, του στρατού».
Ως συνέπεια των μέτρων αυτών, η καινούργια χριστουγεννιάτικη αγορά της Λα Βιλέτ, στο Παρίσι, θέσπισε εισιτήριο εισόδου 5 ευρώ για όλους τους επισκέπτες άνω των 12 ετών, ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων. Οσοι διαμαρτύρονται τονίζουν ότι οι αγορές είναι ήδη χώροι κατανάλωσης, και τα παιχνίδια τύπου λούνα παρκ για τα παιδιά είναι ήδη ακριβά, θεωρώντας απαράδεκτη τη χρέωση απλώς για είσοδο. Παρ’ όλα αυτά, στην αγορά της Λα Βιλέτ σχηματίζονται τεράστιες ουρές. Οι διοργανωτές υποστηρίζουν ότι δεν κερδίζουν τίποτα από το εισιτήριο, που περιλαμβάνει και ένα ποτό, και ότι τα χρήματα του εισιτηρίου πηγαίνουν για την ενίσχυση της ασφάλειας και της διαχείρισης πλήθους.
ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ:Στρατηγική ελευθερίας μέσω μείωσης του κινδύνου
Λονδίνο, Ανταπόκριση, Δημήτρης Μαυροκεφαλίδης
Η μυρωδιά του ζεστού κρασιού αιωρείται στον παγωμένο αέρα, οι επισκέπτες κινούνται αργά μέσα στην κατάμεστη χριστουγεννιάτικη αγορά, σταματώντας για να χαζέψουν χειροποίητα δώρα, ενώ τα παιδιά γλιστρούν ανάμεσά τους. Ενστολοι αστυνομικοί στέκονται στα άκρα της πλατείας, κάποιοι με σκύλους, άλλοι παρατηρώντας ήσυχα πίσω από τσιμεντένια εμπόδια. Για πολλούς σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο αυτόν τον χειμώνα η εορταστική διάθεση συνοδεύεται από αυξημένη επίγνωση της ασφάλειας.
Οι χριστουγεννιάτικες αγορές εξελίσσονται υπό τη σκιά πρόσφατων βίαιων επιθέσεων στην Αυστραλία και το Μάντσεστερ, ενώ το επίσημο επίπεδο απειλής τρομοκρατίας παραμένει «substantial», δηλαδή μια επίθεση θεωρείται πιθανή. Αλλά αντί να ματαιώσουν τις εορταστικές εκδηλώσεις, οι Αρχές απαντούν με διευρυμένα μέτρα ασφαλείας.
Στο Γιορκ, η Αντιτρομοκρατική Ρυθμιστική Εντολή Κυκλοφορίας σημαίνει ότι μόνο οχήματα έκτακτης ανάγκης επιτρέπεται να εισέρχονται στο κέντρο της πόλης κατά τις ώρες λειτουργίας της χριστουγεννιάτικης αγοράς. Στο Τσέστερ, τα προστατευτικά κολωνάκια θα παραμείνουν υψωμένα για πολλές ώρες σε αρκετούς δρόμους. Οι διοργανωτές του Εδιμβούργου δήλωσαν στο «Βήμα» ότι η ασφάλεια παραμένει η κορυφαία προτεραιότητα και ότι συνεργάζονται στενά με την αστυνομία και το δημοτικό συμβούλιο για να διασφαλίσουν «μια ασφαλή και ευχάριστη εμπειρία για όλους».
Η Αστυνομία του Μάντσεστερ επιβεβαίωσε στο «Βήμα» ότι δεν υπάρχουν σχέδια για κλείσιμο των χριστουγεννιάτικων αγορών, αλλά οι επισκέπτες ενδέχεται να παρατηρήσουν αυξημένες περιπολίες. «Σας διαβεβαιώνουμε ότι εργαζόμαστε στενά με τους εταίρους μας και τους διοργανωτές για την ασφάλεια όλων όσοι παρευρίσκονται στις κοινοτικές εκδηλώσεις» δήλωσε εκπρόσωπος.
Πίσω από αυτά τα πρακτικά μέτρα βρίσκεται μια ευρύτερη μετατόπιση στον τρόπο με τον οποίο το Ηνωμένο Βασίλειο προσεγγίζει την προστασία του κοινού. Ο ομότιμος καθηγητής Κλάιβ Γουόκερ, του Πανεπιστημίου του Λιντς, ο κορυφαίος ειδικός της χώρας στη νομοθεσία για την τρομοκρατία, δήλωσε στο «Βήμα» ότι οι πρόσφατες επιθέσεις επιτάχυναν τη στροφή προς ισχυρότερο, νομικά υποχρεωτικό σχεδιασμό ασφάλειας.
Σχέδια και μέτρα
«Η στρατηγική του Ηνωμένου Βασιλείου για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας στοχεύει στη μείωση του κινδύνου, ώστε οι άνθρωποι να ζουν ελεύθερα και με αυτοπεποίθηση. Η ισχυρότερη προστασία κτιρίων, χώρων και εκδηλώσεων μπορεί να βοηθήσει» είπε. «Ως εκ τούτου», πρόσθεσε, «επιθέσεις όπως εκείνη στη συναυλία της Αριάνα Γκράντε στο Μάντσεστερ το 2017 οδήγησαν στον Νόμο για την Τρομοκρατία του 2025 (“Martyn’s Law”). Οι ιδιοκτήτες και οι διοργανωτές πρέπει να καταρτίζουν σχέδια και να λαμβάνουν μέτρα. Θα λειτουργήσει; Το πρόσθετο κόστος ανησυχεί τους μικρότερους χώρους, ενώ ακόμη και ο καλύτερος σχεδιασμός δεν μπορεί να αποτρέψει όλες τις επιθέσεις χωρίς ιδιαίτερα παρεμβατικά μέτρα. Αυτός ο νόμος δεν θα ίσχυε για ένα υπαίθριο, άτυπο πάρτι σε παραλία».
Το κόστος και τα όρια της ασφάλειας βρίσκονται στο επίκεντρο της ανάλυσης του Μάικλ Λίστερ, καθηγητή Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Oxford Brookes, που δήλωσε στο «Βήμα» ότι μια από τις πιο σημαντικές επιπτώσεις της τρομοκρατίας δεν είναι ο φόβος, αλλά η αύξηση του κόστους και των ευθυνών για την ασφάλεια. Αμφισβήτησε ότι οι επιθέσεις οδηγούν σε μακροπρόθεσμη αποχώρηση του κοινού. Η έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι μπορεί να αλλάξουν προσωρινά τη συμπεριφορά τους, είπε, αλλά η ανθεκτικότητα τείνει να ακολουθεί. Μετά τις επιθέσεις της 7/7 στο Λονδίνο, η χρήση του μετρό μειώθηκε, «αλλά μέσα σε τρεις μήνες είχε επιστρέψει στα επίπεδα πριν από τις 7/7». Ακόμα και δραματικές αλλαγές, όπως οι Αμερικανοί που απέφευγαν τις πτήσεις μετά την 11η Σεπτεμβρίου, δεν παρήγαγαν διαρκή φόβο.
«Η αίσθηση ότι οι άνθρωποι εκφοβίζονται και κάμπτονται από τρομοκρατικές επιθέσεις δεν φαίνεται να ισχύει» πρόσθεσε ο Λίστερ. «Ενώ μπορεί να τροποποιούν τη συμπεριφορά τους βραχυπρόθεσμα, δεν τείνουν να “τρομοκρατούνται”. Οι άνθρωποι είναι γενικά αρκετά ανθεκτικοί απέναντι στην τρομοκρατία».
Αυτή η ανθεκτικότητα είναι ορατή στις χριστουγεννιάτικες αγορές της Βρετανίας φέτος. Τα πλήθη συνεχίζουν να συγκεντρώνονται και οι έμποροι εξακολουθούν να βασίζονται στην κίνηση του Δεκεμβρίου για να επιβιώσουν. Τα φώτα παραμένουν αναμμένα, ακόμα κι όταν η επαγρύπνηση γίνεται μέρος της εορταστικής ρουτίνας.
