Από τους Αργοναύτες της ελληνικής μυθολογίας που έπλευσαν αναζητώντας το χρυσόμαλλο δέρας έως τους ατρόμητους νορβηγούς Βίκινγκς, που εξερεύνησαν μακρινούς τόπους, οι θρύλοι και η ναυτική κληρονομιά Ελλάδας και Νορβηγίας έχουν διαμορφώσει την ιστορία και την ταυτότητά τους. Σήμερα, τα δύο αυτά έθνη συνεχίζουν να χαράσσουν νέες πορείες μαζί, από τη ναυτιλία μέχρι την ενέργεια, γεφυρώνοντας Βορρά και Νότο, παράδοση και καινοτομία.
Κατά την πρόσφατη επίδοση των διαπιστευτηρίων στον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, κ. Κωνσταντίνο Τασούλα, τα φώτα της δημοσιότητας στράφηκαν στη νέα πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα, κυρία Κίμπερλι Γκίλφοϊλ. Ωστόσο, τη διαδικασία λάμπρυναν, επίσης, δύο διακεκριμένες διπλωμάτισσες, η πρέσβης της Νορβηγίας, κυρία Χάριετ Ελίζαμπεθ Μπεργκ, και η κυρία Σόνια Τίσεν του Καναδά. Η παρουσία τους ανέδειξε τον αυξανόμενο ρόλο και την ορατότητα των γυναικών στην ηγεσία της διπλωματίας στην Ελλάδα, καθώς πλαισίωσαν το σώμα των επιτυχημένων γυναικών πρέσβεων που διαμορφώνουν τις διεθνείς σχέσεις στην Αθήνα.
Η Χάριετ Ε. Μπεργκ, η νέα πρέσβης της Νορβηγίας στην Αθήνα, φέρνει μαζί της εκτενή διεθνή εμπειρία και μια σύγχρονη προοπτική στη συνεργασία μεταξύ Νορβηγίας και Ελλάδας. Φημίζεται για την αποφασιστικότητά της αλλά και για τη δέσμευσή της για ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Συχνά κάνει τζόγκινγκ από το γραφείο της στο κέντρο της πόλης μέχρι την κατοικία της στη Φιλοθέη, αποφεύγοντας με αυτόν τον τρόπο την κίνηση στους δρόμους. Η πρεσβεία της Νορβηγίας στην Αθήνα, γεμάτη φως και σκανδιναβικά στοιχεία design που θυμίζουν παγετώνες και το Βόρειο Σέλας, αποτελεί έναν φιλόξενο χώρο τόσο για Νορβηγούς όσο και για για Ελληνες.
Φωτογραφία Γιώργος Κατσανάκης
Κυρία Μπεργκ, καλωσορίσατε στην Ελλάδα. Ποιες είναι οι κύριες προτεραιότητές σας καθώς ξεκινάτε τη θητεία σας στην Αθήνα;
«Σας ευχαριστώ για το θερμό καλωσόρισμα. Οι προτεραιότητές μου επικεντρώνονται στην ενίσχυση των ήδη ισχυρών δεσμών μεταξύ Νορβηγίας και Ελλάδας, στην προώθηση της συνεργασίας στους τομείς της πράσινης μετάβασης, της ναυτιλίας, της άμυνας και της ασφάλειας. Επίσης, θέλω να κάνω την πρεσβεία προσβάσιμη και χρήσιμη τόσο για νορβηγικούς όσο και για ελληνικούς φορείς και να προβάλω τα έργα των EEA Grants στην Ελλάδα».
Θα μπορούσατε να μοιραστείτε ορισμένες στιγμές από την επαγγελματική πορεία σας και την εμπειρία που φέρνετε στην Αθήνα; Γιατί επιλέξατε την Ελλάδα;
«Βεβαίως. Είχα το προνόμιο να υπηρετήσω σε διάφορες ηγετικές θέσεις στο υπουργείο Εξωτερικών της Νορβηγίας, μεταξύ άλλων ως γενική διευθύντρια του Νορβηγικού Οργανισμού Ελέγχου Εξαγωγών και Κυρώσεων (DEKSA), ως γενική πρόξενος στη Νέα Υόρκη και ως υφυπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας. Εχω επίσης εργαστεί στον ιδιωτικό τομέα, κυρίως στον όμιλο τηλεπικοινωνιών Telenor, και έχω συμμετάσχει σε διοικητικά συμβούλια σχετικά με το εμπόριο, τις τηλεπικοινωνίες και την ενέργεια. Οταν προέκυψε η ευκαιρία για μια νέα πρόκληση στο εξωτερικό, δήλωσα ξεκάθαρα πως ήθελα μια θέση στην Ευρώπη, και η Ελλάδα ήταν η πρώτη μου επιλογή. Είναι μια όμορφη χώρα με σημαντική στρατηγική σημασία για τη Νορβηγία, ειδικά λόγω του ρόλου της στην ΕΕ και της εγγύτητάς της σε περιοχές όπως η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική. Η δυναμική σχέση μεταξύ Νορβηγίας και ΕΕ, ιδιαίτερα καθώς η ΕΕ εστιάζει περισσότερο στην άμυνα και την ασφάλεια, καθιστά την Ελλάδα ένα πολύ ενδιαφέρον και σημαντικό πόστο».
Ποιοι είναι οι κύριοι τομείς συνεργασίας μεταξύ Νορβηγίας και Ελλάδας;
«Η Νορβηγία και η Ελλάδα έχουν σήμερα άριστες σχέσεις, βασισμένες στην εμπιστοσύνη, τις κοινές αξίες και μια μακρά ιστορία συνεργασίας. Είμαστε σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ και εταίροι στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ), γεγονός που μας προσφέρει ένα ισχυρό θεσμικό πλαίσιο. Η Νορβηγία είναι ενταγμένη στην ενιαία αγορά μέσω της συμφωνίας του ΕΟΧ, με τις επιχειρήσεις μας να αποτελούν μέρος των εφοδιαστικών αλυσίδων της ΕΕ, ακολουθώντας τους ίδιους κανόνες και κανονισμούς για 30 χρόνια. Παράλληλα, οι εξελίξεις στην ΕΕ απαιτούν να προσαρμόζουμε συνεχώς τη σχέση μας. Η συμφωνία εταιρικής σχέσης για την άμυνα και την ασφάλεια που υπογράψαμε πέρυσι με την ΕΕ είναι ένα καλό παράδειγμα, αφού μας επιτρέπει, λόγου χάρη, να συμμετέχουμε στο SAFE.
Εκτός πολιτικής, η ναυτιλία και η ναυτιλιακή καινοτομία βρίσκονται στο επίκεντρο: η Ελλάδα είναι παγκόσμιος ηγέτης στη ναυτιλία και η Νορβηγία φέρνει τεχνολογία αιχμής και τεχνογνωσία στη βιωσιμότητα. Μαζί, εργαζόμαστε για πιο “πράσινες” λύσεις, ψηφιοποίηση και απανθρακοποίηση. Επί παραδείγματι, η νορβηγική τεχνολογία συχνά χρησιμοποιείται σε ελληνικά πλοία, ακόμη και αν αυτό δεν αντικατοπτρίζεται πάντα στα στατιστικά στοιχεία διμερούς εμπορίου, καθώς οι συναλλαγές μπορεί να πραγματοποιούνται μέσω ναυπηγείων σε άλλες χώρες. Η υπεράκτια αιολική ενέργεια και τα έργα καθαρής ενέργειας επίσης κερδίζουν έδαφος, ενώ η πολύπλευρη συνεργασία μέσω των EEA Grants ενισχύει τους δεσμούς μας».
Πώς βλέπετε τον περιφερειακό ρόλο της Ελλάδας, όπως αποτυπώθηκε πρόσφατα στο συνέδριο P-TEC, και ποιες οι προοπτικές για την ελληνονορβηγική συνεργασία;
«Είναι ενθαρρυντικό ότι η Ελλάδα αναδεικνύεται σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο στη Νότια Ευρώπη. Οι συμφωνίες για τους νέους διαδρόμους μεταφοράς φυσικού αερίου ανοίγουν νέες ευκαιρίες για συνεργασία με τη Νορβηγία σε πολλούς τομείς, συμβαδίζοντας με την τεχνογνωσία μας στην εξαγωγή φυσικού αερίου, τις ανανεώσιμες πηγές και την υπεράκτια αιολική ενέργεια. Στη ναυτιλία, τα στρατηγικά λιμάνια της Ελλάδας μαζί με τις νορβηγικές “πράσινες” τεχνολογίες μπορούν να επιταχύνουν την απανθρακοποίηση στην περιοχή. Η νορβηγική καινοτομία και η συνδεσιμότητα της Ελλάδας μπορούν να υποστηρίξουν “έξυπνες” λύσεις σε υποδομές και ψηφιακά συστήματα. Οι βασικές προκλήσεις θα είναι η εναρμόνιση των ρυθμιστικών πλαισίων και η ανθεκτικότητα των υποδομών, αλλά αν αξιοποιήσουμε την ηγετική θέση της Νορβηγίας στη βιωσιμότητα και τη γεωγραφική θέση της Ελλάδας, θα τα καταφέρουμε».
Με ποιους τρόπους συνεργάζονται η Νορβηγία και η Ελλάδα ως δύο κορυφαίες ναυτιλιακές δυνάμεις στον κόσμο;
«Η Ελλάδα και η Νορβηγία είναι και οι δύο ναυτιλιακές δυνάμεις, με τους έλληνες πλοιοκτήτες να ελέγχουν μεγάλο μέρος του παγκόσμιου στόλου και τις νορβηγικές εταιρείες να πρωτοπορούν στην τεχνολογία και τις υπηρεσίες. Η συνεργασία με έλληνες πλοιοκτήτες είναι φυσική και στρατηγική, ειδικά σε τομείς όπως η ψηφιοποίηση και η πράσινη τεχνολογία. Ηγετικές νορβηγικές εταιρείες, όπως οι DNV, Kongsberg και Jotun, δραστηριοποιούνται χρόνια στην Ελλάδα και νορβηγικές λύσεις χρησιμοποιούνται ευρέως στην ελληνική ναυτιλία. Μοιραζόμαστε ναυτική κληρονομιά αλλά και ένα κοινό όραμα για το μέλλον: να διατηρήσουμε τη ναυτιλία ανταγωνιστική και “πράσινη” για τις επόμενες γενιές. Η Ενωση Νορβηγών Εφοπλιστών έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, επενδύοντας σε τεχνολογίες μηδενικών εκπομπών και εναλλακτικών καυσίμων».
Και στον τομέα της ενέργειας πώς συνεργάζονται Νορβηγία και Ελλάδα;
«Η Νορβηγία είναι μεγάλος εξαγωγέας φυσικού αερίου, καλύπτοντας περίπου το 9% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης της Ευρώπης και το 30% των αναγκών της σε φυσικό αέριο. Ενώ οι νορβηγικοί αγωγοί μεταφέρουν αέριο βόρεια, η Ελλάδα εξελίσσεται σε βασικό ενεργειακό κόμβο στον Νότο, ιδίως για εισαγωγές αμερικανικού LNG. Μαζί, οι χώρες μας βοηθούν στη διαφοροποίηση και διασφάλιση του ευρωπαϊκού ενεργειακού εφοδιασμού, μειώνοντας την εξάρτηση από πηγές όπως το ρωσικό αέριο».
Πώς στηρίζει η Νορβηγία την Ελλάδα μέσω των EEA Grants, δηλαδή των επιχορηγήσεων του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, και ποιο είναι το αποτύπωμα αυτών των προγραμμάτων;
«Η Νορβηγία στηρίζει την Ελλάδα μέσω των EEA Grants χρηματοδοτώντας έργα που μειώνουν τις κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες και ενισχύουν τη διμερή συνεργασία. Τα τελευταία 30 χρόνια τα προγράμματα αυτά έχουν συμβάλει ουσιαστικά – προωθώντας τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενισχύοντας την καινοτομία στις επιχειρήσεις, βελτιώνοντας τη διαχείριση της μετανάστευσης, ενδυναμώνοντας την κοινωνία των πολιτών, στηρίζοντας ευάλωτες ομάδες και τις τοπικές κοινότητες. Για τη νέα προγραμματική περίοδο (2021-2028), διατίθενται €159,3 εκατ. στην Ελλάδα. Η έμφαση δίνεται στην πράσινη μετάβαση, την κοινωνική ένταξη και ανθεκτικότητα, καθώς και στη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Το κρατικό επενδυτικό ταμείο της Νορβηγίας συχνά προβάλλεται ως πρότυπο εργαλείου υπεύθυνης επενδυτικής πολιτικής. Πώς λειτουργεί και τι παρουσία έχει στην Ελλάδα;
«Πράγματι, το κρατικό επενδυτικό ταμείο της Νορβηγίας (Government Pension Fund Global) αποτελεί παράδειγμα για το πώς οι φυσικοί πόροι μπορούν να μετατραπούν σε μακροπρόθεσμη ευημερία. Ξεκίνησε το 1990 με μια απλή ιδέα: αντί να δαπανώνται όλα τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο άμεσα, να επενδύονται για τις επόμενες γενιές. Σήμερα είναι το μεγαλύτερο του είδους του και διαχειρίζεται πάνω από δύο τρισεκατομμύρια δολάρια, αποφεύγοντας επενδύσεις σε εταιρείες που βλάπτουν το περιβάλλον ή παραβιάζουν ανθρώπινα δικαιώματα.
Και, ναι, το ταμείο έχει παρουσία και στην Ελλάδα. Επενδύει εδώ και χρόνια, με περίπου €1 δισ. (€1.142.600.000 συγκεκριμένα), σε 40 ελληνικές επιχειρήσεις και επιπλέον κατέχει περίπου €58 εκατ. σε ελληνικά κρατικά ομόλογα. Αυτές οι επενδύσεις καλύπτουν τραπεζικό τομέα, ενέργεια και ακίνητα, δείχνοντας πραγματική εμπιστοσύνη στην ελληνική οικονομία. Για την Ελλάδα, είναι ένδειξη πως οι διεθνείς επενδυτές βλέπουν ισχυρές προοπτικές ανάπτυξης και σταθερότητας τα επόμενα χρόνια».
Η Νορβηγία είναι πρωτοπόρος στις τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα (CCS). Υπάρχουν ευκαιρίες συνεργασίας με την Ελλάδα;
«Μέσω πρωτοβουλιών όπως το Northern Lights αναπτύσσουμε υποδομές και τεχνογνωσία για να γίνει η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα πραγματικότητα, προσφέροντας μια διασυνοριακή λύση: το CO2 που δεσμεύεται από βιομηχανίες σε όλη την Ευρώπη μπορεί να μεταφερθεί και να αποθηκευτεί με ασφάλεια κάτω από τη Βόρεια Θάλασσα. Για την Ελλάδα, η ευκαιρία είναι χειροπιαστή, καθώς αναπτύσσει το πρώτο μεγάλο έργο CCS στον Πρίνο, που θα εξυπηρετήσει τομείς όπως το τσιμέντο και η ναυτιλία, και έτσι μπορεί να γίνει μέρος της νέας βιομηχανικής αλυσίδας απανθρακοποίησης, δημιουργώντας έναν μεσογειακό κόμβο που θα συνδέεται με το δίκτυο της Βόρειας Ευρώπης».
Η χώρα σας επενδύει σε εμβληματικές πολιτιστικές υποδομές, όπως η Οπερα του Οσλο. Πώς εκφράζεται αυτή η στρατηγική διεθνώς;
«Μέσω του Norwegian Arts Abroad στηρίζουμε καλλιτέχνες να προβάλλουν τη δουλειά τους διεθνώς, ενώ νορβηγικά φιλμ διαγωνίζονται σε μεγάλα φεστιβάλ. Η NORLA έχει βοηθήσει στη μετάφραση νορβηγικής λογοτεχνίας σε δεκάδες γλώσσες, φέρνοντας συγγραφείς όπως ο Καρλ Ούβε Κνάουσγκορντ και ο Γιον Φόσε πιο κοντά στο παγκόσμιο κοινό. Ο Χένρικ Ιψεν παραμένει πολιτιστικός πρεσβευτής και τα 200 χρόνια από τη γέννησή του το 2028 θα φέρουν διεθνείς παραγωγές. Η νορβηγική μουσική – με συγκροτήματα όπως οι Madrugada – έχει επίσης ξεχωριστή απήχηση στους Ελληνες. Οι Snøhetta, το αρχιτεκτονικό γραφείο πίσω από την Οπερα του Οσλο, έχουν σχεδιάσει πολιτιστικά τοπόσημα από την Αλεξάνδρεια έως τη Νέα Υόρκη. Για την Ελλάδα, όλα αυτά σημαίνουν ευκαιρίες για συνεργασία με νορβηγικούς εταίρους σε όλους τους πολιτιστικούς τομείς».
Οι Νορβηγοί φαίνεται να αποδέχονται υψηλότερους φόρους, ενώ στην Ελλάδα υπάρχει φοροδιαφυγή. Πώς εξηγείτε αυτή τη διαφορά;
«Οι νορβηγικοί φόροι δεν είναι οι υψηλότεροι στην Ευρώπη· κυμαίνονται από περίπου 27% έως λίγο κάτω από 50%, ανάλογα με το εισόδημα. Το βασικό στοιχείο είναι ότι οι Νορβηγοί βλέπουν άμεσα αποτελέσματα από τους φόρους τους – δωρεάν εκπαίδευση, υγεία, αποδοτικές δημόσιες υπηρεσίες και αξιόπιστες υποδομές. Αυτή η αξιοπιστία ενισχύει την κοινωνική εμπιστοσύνη. Οι πολίτες βλέπουν ότι οι εισφορές τους αξιοποιούνται με διαφάνεια, γεγονός που στηρίζει τη διάθεση για φορολόγηση».
Ποιες είναι οι προτεραιότητες της Νορβηγίας στην ευρωπαϊκή ασφάλεια;
«Η προσήλωση στο διεθνές δίκαιο, η συλλογική άμυνα και η στενή συνεργασία με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Ως ιδρυτικό μέλος του ΝΑΤΟ,
η Νορβηγία θεωρεί τη Συμμαχία θεμελιώδη για την εθνική της άμυνα. Δίνουμε μεγάλη σημασία στη συνοχή των Συμμάχων και στη διασφάλιση ότι το ΝΑΤΟ διαθέτει τους απαιτούμενους πόρους για να αντιμετωπίσει νέες απειλές. Διαδραµατίζουµε ενεργό ρόλο στην Ουκρανία µε στρατιωτική και ανθρωπιστική βοήθεια που ξεπερνά τις 200 δισ. νορβηγικές κορόνες (περίπου 17 δισ. ευρώ) από τον Φεβρουάριο 2022 µέχρι σήµερα. Συμμετέχουμε σε επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων της ΕΕ, στην αντιμετώπιση υβριδικών απειλών και συμβάλλουμε στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, καθώς είμαστε ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγέας φυσικού αερίου παγκοσμίως μετά τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και το Κατάρ».
Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας είναι αποτελεσματικές;
«Οι κυρώσεις έχουν αντίκτυπο, αν και υπάρχουν προκλήσεις με τα “παραθυράκια” και την εφαρμογή τους. Εμπορεύματα που διακινούνται μέσω τρίτων χωρών, όπως η Κίνα, είναι πιο ακριβά, κάτι που επηρεάζει τις ρωσικές στρατιωτικές προμήθειες. Πρέπει να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε για την ενίσχυση των κυρώσεων και την αποτροπή της παράκαμψής τους».
Συνεργασία στον αμυντικό τομέα μεταξύ Νορβηγίας και Ελλάδας υπάρχει;
«Η νορβηγική αμυντική βιομηχανία, αν και όχι μεγάλη, είναι ισχυρή σε συγκεκριμένους τομείς, όπως τα προηγμένα συστήματα πυραύλων που χρησιμοποιούνται σε πλατφόρμες όπως τα F-35. Υπάρχουν συμφωνίες για προμήθειες στρατιωτικού εξοπλισμού και εξετάζουμε περαιτέρω συνεργασία».
Πώς είναι η εμπειρία σας μέχρι τώρα από τη ζωή σας στην Αθήνα;
«Η Αθήνα είναι μια ζωντανή πόλη με πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και δυναμική κοινωνία. Εχω εντυπωσιαστεί από το ανοιχτό πνεύμα και τη δημιουργικότητα των Ελλήνων και ανυπομονώ να εμβαθύνω στη γνώση της τοπικής κουλτούρας και να οικοδομήσω στέρεες σχέσεις. Εχω ήδη μάθει πολλά χάρη στους εξαιρετικούς συναδέλφους και συνεργάτες μας».
Κοιτώντας μπροστά, ποιες είναι συνοπτικά οι σκέψεις σας για το μέλλον των ελληνονορβηγικών σχέσεων;
«Είμαι αισιόδοξη για το μέλλον της συνεργασίας μας και είναι μεγάλη χαρά για εμένα να γνωρίζω καθημερινά τόσο αφοσιωμένους ανθρώπους. Επενδύοντας στις κοινές μας αξίες και την ιστορία και αξιοποιώντας νέες ευκαιρίες στην ενέργεια, την ασφάλεια, τον πολιτισμό και την καινοτομία, πιστεύω ότι μπορούμε να επιτύχουμε ακόμη μεγαλύτερα πράγματα μαζί. Ελπίζω η συνεργασία μας να συνεχίσει να εμπνέει πρόοδο και αμοιβαία κατανόηση ανάμεσα στους λαούς μας».
