Οι Παγκόσμιες Εκθέσεις (World Expo), που πραγματοποιούνται συνήθως κάθε πέντε χρόνια, θεωρούνται από τις πιο σημαντικές διοργανώσεις του διεθνούς επιχειρηματικού γίγνεσθαι. Με το βλέμμα στραμμένο στην Ιαπωνία, που φιλοξένησε την εφετινή εμπορική έκθεση, πολυβραβευμένοι και διεθνώς καταξιωμένοι ιάπωνες αρχιτέκτονες υλοποίησαν με όραμα και ευαισθησία μια σειρά από ευφάνταστα περίπτερα, προκειμένου οι ξένοι επισκέπτες τους να έχουν μια αξέχαστη βιωματική εμπειρία.
Λαμπερά, πρωτοποριακά αλλά και παραδοσιακά, τα περίπτερα της Expo 2025 στην Οσάκα της Ιαπωνίας κατασκευάστηκαν για να αποτυπώσουν τη σύγχρονη κουλτούρα της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου για την αρχιτεκτονική αγκαλιάζοντας τις καινοτόμες τεχνολογίες που θα βελτιώσουν την καθημερινότητά μας. Διερευνώντας την κεντρική ιδέα του θέματος της Expo 2025 – «Σχεδιάζοντας τη Μελλοντική Κοινωνία για τις Ζωές μας» – τα Εθνικά, τα Εταιρικά και τα Signature Περίπτερα της έκθεσης προώθησαν πρωτοποριακές ιδέες, νέες τεχνολογίες, εργαστήρια βιωσιμότητας και άλλα πεδία, συνδυάζοντας επιστήμη και τεχνολογία με φιλοσοφία και τέχνη.
Η Εκθεση, που υπολογίζεται ότι εφέτος ξεπέρασε τα 25,5 εκατομμύρια επισκέπτες, ολοκλήρωσε επίσημα τον κύκλο της μέσα στον Οκτώβριο, ωστόσο οι συμμετέχοντες μπορούν να αποσύρουν τα περίπτερά τους σταδιακά μέχρι τα μέσα Απριλίου της επόμενης χρονιάς (2026).
Αρκετά από αυτά θα επαναχρησιμοποιηθούν φιλοξενώντας ποικίλες δράσεις – η βιωσιμότητα, εξάλλου, δηλαδή κατασκευές που επαναχρησιμοποιούνται ή σε μεγάλο βαθμό ανακυκλώνονται, αποτελεί πλέον βασική αρχή του διεθνούς θεσμού.
Το Εθνικό Περίπτερο της Ιαπωνίας, απέναντι από το «Grand Ring», εμπνεύστηκαν τα γραφεία Nikken Sekkei και Nendo. Photo Image Courtesy of Ministry of Economy, Trade and Industry
Η Ιαπωνία είχε διοργανώσει το 1970 – πάλι στην περιοχή της Οσάκα – την πρώτη τέτοιας κλίμακας έκθεση στην Ασία, με περισσότερα από 64 εκατομμύρια επισκέπτες τότε να παρακολουθούν το υπερθέαμα που είχαν ετοιμάσει οι Ιάπωνες με δέος για τα θαύματα της τεχνολογίας (που έβλεπαν να καλπάζει), αλλά και με περιέργεια για τον αρχαίο και πλούσιο πολιτισμό που τους φιλοξενούσε.
Κεντρικό πυρήνα της Παγκόσμιας Εκθεσης του 2025 αποτέλεσε το εντυπωσιακό «Grand Ring» του Σου Φουτζιμότο – ενός από τους πιο δημιουργικούς αρχιτέκτονες της γενιάς του. Η ξύλινη κατασκευή απέτισε φόρο τιμής στην παραδοσιακή ιαπωνική ξυλουργική τέχνη που απαντάται σε αρχαίους ναούς, όπως στον βουδιστικό Kiyomizu-dera στο Κιότο. Κατασκευάστηκε από ιαπωνικό κέδρο sugi, κυπαρίσσι hinoki και δασική πεύκη. Με εξωτερική διάμετρο 675 μ. και περιφέρεια που φτάνει τα δύο χιλιόμετρα, καταγράφηκε από τον θεσμό των παγκόσμιων ρεκόρ Γκίνες ως η μεγαλύτερη ξύλινη αρχιτεκτονική κατασκευή στον κόσμο.
Στον χώρο της έκθεσης ανεγέρθηκαν συνολικά 188 περίπτερα, εκ των οποίων τα 152 Περίπτερα Χωρών, προκειμένου η καθεμία να προβάλει στον κόσμο τα δικά της επιτεύγματα. Κατασκευαστικά, κάποια από αυτά μοιάζουν με αρχιτεκτονικά θαύματα, κερδίζοντας με την εικόνα τους το ενδιαφέρον των επισκεπτών που εδώ και μήνες σχημάτιζαν ουρές για να τα δουν.
Εθνικό Περίπτερο Ιαπωνίας
Nikken Sekkei & Nendo design office
Το pavilion της Ιαπωνίας με τίτλο «Ανάμεσα σε ζωές» υπέγραψαν το αρχιτεκτονικό γραφείο Nikken Sekkei και το Nendo design office, συνδυάζοντας παράδοση με καινοτομία. Το σχέδιο με τα ασαφή όρια μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού χώρου αναπτύχθηκε σε ομόκεντρους δακτυλίους, κατασκευασμένους από ιαπωνικό κέδρο, οι οποίοι συμβολίζουν τους κύκλους της ζωής. Στο εσωτερικό τους οι επισκέπτες είχαν τη δυνατότητα να εξερευνήσουν τη βιωσιμότητα, την τεχνολογία και το όραμα της Ιαπωνίας για την κοινωνία του μέλλοντος. To περίπτερο της οικοδέσποινας χώρας μετέφερε το μήνυμα της Εκθεσης για το μέλλον: Με εμφανή όλα τα δομικά στοιχεία της, κάλεσε τους επισκέπτες να δουν πώς η αρχιτεκτονική μπορεί να υποστηρίξει τη ζωή χωρίς υπερβολές. Μια στοχαστική, λιτή απάντηση στα μεγάλα θέματα της εποχής που διερεύνησε και η Εκθεση.
Εθνικά Περίπτερα Πορτογαλίας και Κατάρ
Kengo Kuma & Associates
Tα Εθνικά Περίπτερα της Πορτογαλίας (πάνω) και του Κατάρ (κάτω) σχεδίασε ο ιάπωνας αρχιτέκτονας Κένγκο Κούμα.Photo Hiko Photography-Shutterstock
Με έμπνευση από το υδάτινο στοιχείο, το εντυπωσιακό Περίπτερο της Πορτογαλίας με τίτλο «Ωκεανός, Ο Γαλάζιος Διάλογος» σχεδίασε ένας από τους πιο επιδραστικούς αρχιτέκτονες της εποχής μας, ο Ιάπωνας Κένγκο Κούμα. Διαφανές και με… ρυθμό, φάνταζε χωρικά αποδομημένο, καθώς αναπτυσσόταν μέσα από την αρμονική ταλάντωση σκοινιών και διχτυών, που αναπαριστούσαν οπτικά την κίνηση των κυμάτων. Στόχος των αρχιτεκτόνων ήταν το περίπτερο να προσφέρει στους επισκέπτες μια συναρπαστική εμπειρία εξερεύνησης των ωκεανών, αλλά και να προβληματίσει για τη βιωσιμότητά τους, προωθώντας την ιδέα για την προστασία τους.
Για το Περίπτερο του Κατάρ, ο Κένγκο Κούμα άντλησε επίσης έμπνευση από τη θάλασσα ως χώρο εμπορίου και πολιτισμού, για να αναδείξει την ιστορία ανάπτυξης του ανεξάρτητου εμιράτου του Περσικού Κόλπου. Στο συγκεκριμένο έργο υιοθέτησε παραδοσιακές μεθόδους ναυπήγησης σκαφών τις οποίες υλοποίησε χρησιμοποιώντας ιαπωνικές τεχνικές ξυλουργικής. Την ταυτότητα στο κτίσμα έδινε το λευκό πανί που κάλυπτε το ξύλινο πλαίσιο δημιουργώντας την αίσθηση ενός ιστιοφόρου τύπου dhow. Στο εσωτερικό του περιπτέρου φιλοξενήθηκε μια έκθεση πολυμέσων για την ακτογραμμή των 563 χιλιομέτρων του Κατάρ και το πώς αυτή συνδέεται με τους πολιτιστικούς και οικονομικούς στόχους της χώρας. Στον δεύτερο όροφο τοποθετήθηκαν μια μικρή βιβλιοθήκη και έργα τέχνης από το Κατάρ και την Ιαπωνία.
Περίπτερο «Better Co-Being»
SANAA
Το Signature Pavilion «Better Co-Βeing» με τη σφραγίδα των SANAA διερεύνησε νέους τρόπους επικοινωνίας και έκφρασης μεταξύ των ανθρώπων. Ρhoto Rick Siu-Shutterstock
Στο πλαίσιο του εφετινού θέματος, ένα από τα Signature Pavilions της Expo διερεύνησε νέες μορφές συνύπαρξης και το πώς η αρχιτεκτονική είναι αναγκαίο να κατανοεί τις αρχές της φύσης και της ύλης για να διευκολύνει νέες συναντήσεις. Την επιμέλεια του «Better Co-Βeing», με στόχο τη συλλογική δράση, είχε η διευθύντρια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του 21ου Αιώνα στην πόλη Καναζάουα, Γιούκο Χασεγκάουα, ενώ την κατασκευή υπέγραψαν οι βραβευμένοι αρχιτέκτονες Καζούγιο Σετζίμα και Ριούε Νισιζάουα, ιδρυτές και επικεφαλής αρχιτέκτονες της ομάδας SANAA. Μαζί ανέπτυξαν ένα μέρος όπου οι άνθρωποι είχαν την ευκαιρία να συναντηθούν, να εκφραστούν, να αλληλεπιδράσουν και να αναζητήσουν νέους τρόπους να ζουν μαζί.
Η ιδέα του έργου δεν είχε σαφή όρια, αλλά προώθησε τους ανοιχτούς ορίζοντες. Γι’ αυτόν τον λόγο οι αρχιτέκτονες προτίμησαν ελαφριές κολόνες από χάλυβα και μια ημιδιάφανη οροφή, δημιουργώντας μια δομή που μοιάζει περισσότερο με διάγραμμα δικτύου. Χωρίς αυστηρά όρια, η κατασκευή επέτρεπε στο τοπίο να μπαίνει σχεδόν στο εσωτερικό, όπου μια σειρά από εικόνες του φωτογράφου αρχιτεκτονικής Γουίλιαμ Μάλβιχιλ επέτεινε αυτές τις μεταβάσεις, δείχνοντας τον χώρο από διαφορετικές οπτικές.
Περίπτερο «Shining Hat»
Toyo Ito & Associates, Architects
Το Περίπτερο «Shining Hat», σε σχέδια Τόγιο Ιτο, στέγασε τις τελετές έναρξης και λήξης της Διεθνούς Εκθεσης.
Σχεδιασμένο από τον ταλαντούχο conceptual architect Τόγιο Ιτο, το περίπτερο «Shining Hat» με τη χρυσαφένια κυλινδρική οροφή δημιουργήθηκε για να φιλοξενήσει βασικές εκδηλώσεις της διοργάνωσης, όπως τις τελετές έναρξης και λήξης της EXPO Osaka 2025. Το κτίσμα με τους τραχείς τοίχους στάθηκε σημείο αναφοράς και σύμβολο για ολόκληρη την έκθεση, καθώς αποτελούσε μια παραπομπή στον «Πύργο του Ηλιου» από την Παγκόσμια Εκθεση της Ιαπωνίας στην Οσάκα το 1970. H λαμπερή οροφή σε ύψος 60 μέτρων στέγαζε ένα αμφιθέατρο χωρητικότητας 1.900 ατόμων, όπου συνυπήρχαν η τέχνη, η τεχνολογία και το συναίσθημα, «Σχεδιάζοντας την κοινωνία του μέλλοντος».
Περίπτερο «Blue Ocean Dome»
Shigeru Ban & ZERI Japan
Ο Σιγκέρου Μπαν υπέγραψε ένα από τα Εμπορικά Περίπτερα Εκθετών, το «Blue Ocean Dome». Photo Rick Siu-Shutterstock
Τοποθετημένο ακριβώς έξω από το Grand Ring, το περίπτερο «Blue Ocean Dome» υπήρξε ένα από τα Εμπορικά Περίπτερα Εκθετών, αποτελούμενο από τρεις χώρους: έναν κεντρικό πλαισιωμένο από δύο εφαπτόμενους μικρούς θόλους. Η ανάθεση έγινε από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Zero Emissions Research and Initiatives (ZERI) και τον σχεδιασμό υπέγραψε ο διακεκριμένος ιάπωνας αρχιτέκτονας Σιγκέρου Μπαν, δημιουργώντας έναν μεγάλο, ανθεκτικό αλλά ελαφρύ θόλο ο οποίος στο εσωτερικό του στέγασε τη δουλειά του ντιζάινερ Κένια Χάρα, γνωστού art director της MUJI και επικεφαλής της διαφημιστικής εταιρείας Nippon Design Center. Στον μικρό θόλο Α (είσοδος), ο Μπαν τοποθέτησε πλαστικοποιημένο μπαμπού, υπενθυμίζοντας ότι απαγορεύεται η χρήση φυσικού μπαμπού ως δομικού υλικού σε χώρες με αυστηρούς οικοδομικούς κανονισμούς, ενώ στον θόλο C (έξοδος) επιστράτευσε σωλήνες από χαρτόνι(!) – σήμα κατατεθέν της δουλειάς του.
