Σχεδόν είκοσι τέσσερα λεπτά διήρκεσε το χειροκρότημα που η ταινία «Η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ» απέσπασε στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας τον περασμένο Σεπτέμβριο, όπου προβλήθηκε στο πλαίσιο του Διαγωνιστικού Τμήματος, κερδίζοντας τελικά το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής (παρά το ότι όλος ο κόσμος μιλούσε για το πρώτο βραβείο της διοργάνωσης, τον Χρυσό Λέοντα). Λογικό.
Η ταινία, που από τις 27 Νοεμβρίου προβάλλεται και στην Ελλάδα (σε διανομή Cinobo), πραγματεύεται ένα θέμα που πέρυσι πάγωσε ολόκληρη την υφήλιο: τον θάνατο από ισραηλινά πυρά ενός εξάχρονου κοριτσιού, της Παλαιστίνιας Χιντ Ρατζάμπ, σε περιοχή της Γάζας. Το κορίτσι βρισκόταν μόνο του μέσα σε ένα αυτοκίνητο και όλοι οι συνεπιβάτες ήταν ήδη νεκροί.
Εχοντας καταφέρει να έρθει σε επικοινωνία με το τηλεφωνικό κέντρο της Ερυθράς Ημισελήνου στη Ραμάλα (το αντίστοιχο του Ερυθρού Σταυρού σε μουσουλμανικές χώρες), η Χιντ παρακαλούσε για τη σωτηρία της. Και η ταινία, απομονωμένη μέσα στο περιβάλλον αυτό, εστιάζει στην αγωνιώδη τηλεφωνική επικοινωνία των υπευθύνων με το κορίτσι που παρακαλούσε: «Ελάτε να με πάρετε από εδώ! Ελάτε να με πάρετε από εδώ!».
Γεννημένη το 1977 και προερχόμενη από τον χώρο του ντοκιμαντέρ, η Τυνήσια Μπεν Χάνια είναι η πιο καταξιωμένη σκηνοθέτρια της χώρας της, καθώς με το πρωτοποριακό έργο της έχει κερδίσει σταθερά διεθνή αναγνώριση. Στο Διαγωνιστικό Τμήμα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών το 2023, η ταινία της με τίτλο «Τέσσερις κόρες» ξεχώρισε και αργότερα προτάθηκε για το Οσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ. Ενα προηγούμενο φιλμ της, «Ο άνθρωπος που πούλησε το δέρμα του», είχε υποψηφιότητα στην κατηγορία της καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας το 2020.
Σήμερα, η «Φωνή της Χιντ Ρατζάμπ», για την οποία η Κάουτερ Μπεν Χάνια μίλησε στο ΒΗΜΑgazino μία ημέρα μετά την πρεμιέρα της ταινίας στη Βενετία, διεκδικεί τη Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας.
Γράψατε Ιστορία στο φετινό Φεστιβάλ Βενετίας. Η διάρκεια του χειροκροτήματος όταν η «Φωνή της Χιντ Ρατζάμπ» τελείωσε ήταν σχεδόν 24 λεπτά. Πώς σας κάνει να αισθάνεστε αυτό;
«Ομολογώ ότι το περίμενα πως η ταινία θα είχε θερμή ανταπόκριση, γιατί είναι πολύ συναισθηματική. Το είχα καταλάβει από τότε που έκανα δοκιμαστικές προβολές σε μικρούς κύκλους θεατών. Για την πρεμιέρα τι να πω; Η πρεμιέρα για εμένα είναι πολύ σημαντική, γιατί τότε βλέπεις ότι μια ταινία παύει να είναι δική σου και γίνεται του κόσμου. Ή δεν γίνεται. Χαίρομαι που στην περίπτωσή μου έγινε».
Πώς νιώσατε που ακούστηκε πολύ έντονα το όνομά σας για τον Χρυσό Λέοντα;
«Οτι έχω ήδη κερδίσει. Με ενδιαφέρει να κερδίζω, αλλά συγχρόνως δεν με ενδιαφέρει. Αν ο κόσμος το πιστεύει ότι πρέπει να κερδίσω, αυτό από μόνο του είναι ήδη μια επιτυχία. Η πραγματική επιτυχία για εμένα είναι η ταινία μου να βρίσκει διανομή σε όλον τον κόσμο. Αυτό θέλω. Να τη δουν παντού. Στην Ευρώπη, στην Ιαπωνία, στη Λατινική Αμερική, παντού. Γιατί είναι αναγκαίο να τη δουν».
Γιατί είναι αναγκαίο να τη δουν και τι σημαίνει για εσάς η πραγματική φωνή της Χιντ Ρατζάμπ;
«Είναι αναγκαίο να δει την ταινία ο κόσμος γιατί η ίδια η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ, η πραγματική φωνή, μας θυμίζει πόσο αποτύχαμε στη Γάζα. Πόσο αποτύχαμε να βοηθήσουμε τα παιδιά της Γάζας. Και αυτό θα ήθελα να το νιώσει όλος ο πλανήτης. Να νιώσει την ίδια την αποτυχία του. Ποιος είναι ο στόχος μου; Θέλω οι θεατές που θα βγουν από την αίθουσα έχοντας δει την ταινία να πουν: “Πώς είναι δυνατόν να έχουμε φθάσει στο σημείο να επιτρέπουμε σε ένα παιδί να παρακαλά για τη ζωή του;”. Αν ο κόσμος που θα δει την ταινία φύγει από την αίθουσα με αυτό το ερώτημα μέσα του, σημαίνει ότι θα έχω πετύχει».
Στην πρεμιέρα της ταινίας παρόντες ήταν ο Χοακίν Φίνιξ και ο Μπραντ Πιτ, που την έχουν υποστηρίξει και ως executive producers. Πώς προέκυψε η συμμετοχή τους;
«Θέλησαν να συμμετάσχουν από τη στιγμή που είδαν την ταινία και ενώ βρισκόμασταν ακόμα στη διαδικασία του μοντάζ. Η παραγωγή είχε αρχίσει να αναζητεί κόσμο για την υποστήριξή της. Ηταν βεβαίως κάτι πέραν των προσδοκιών μου, ποτέ δεν πίστευα ότι αυτά τα ονόματα, που όλοι γνωρίζουμε, θα συμμετείχαν στην υποστήριξη αυτής της ταινίας. Και το ότι τελικά έγινε είναι υπέροχο, γιατί ένα τέτοιο φιλμ χρειάζεται υποστήριξη».
Τι ακριβώς έκαναν ως executive producers ο Μπραντ Πιτ και ο Χοακίν Φίνιξ; Ποια ήταν τα καθήκοντά τους;
«Εβαλαν απλώς το όνομά τους. Αυτό κάνει ένας executive producer. Και με αυτόν τον τρόπο δηλώνουν την υποστήριξή τους».
Πότε αποφασίσατε να γυρίσετε τη «Φωνή της Χιντ Ρατζάμπ»;
«Με το που άκουσα την ηχογράφηση για πρώτη φορά. Οταν άκουσα τη φωνή της Χιντ Ρατζάμπ να εκλιπαρεί για βοήθεια, ένιωσα ότι άκουγα τη φωνή της Γάζας να ζητάει το ίδιο πράγμα. Το γύρισμα αυτής της ταινίας, για εμένα, έγινε κυριολεκτικά στόχος ζωής».
Μία από τις επιτυχίες της ταινίας είναι ότι χρησιμοποιήσατε την πραγματική φωνή της Χιντ Ρατζάμπ. Είχατε ποτέ ενδοιασμούς για αυτή σας την κίνηση;
«Αυτή είναι μια πολύ καλή ερώτηση. Για να δούμε. Τι επιλογές είχα; Να πάρω μια ηθοποιό που θα μιμούνταν τη φωνή της Χιντ Ρατζάμπ; Για εμένα δεν θα υπήρχε αυτή η ταινία χωρίς την πραγματική φωνή της Χιντ. Γι’ αυτό και όταν άκουσα για πρώτη φορά την ηχογράφηση, τηλεφώνησα στη μητέρα της Χιντ
– μια σπουδαία γυναίκα που θρηνούσε γιατί είχε χάσει το παιδί της – και το πρώτο πράγμα που μου είπε ήταν: “Θέλω η φωνή της κόρης μου να ακουστεί”. Για εμένα, λοιπόν, ήταν μια ηθική υποχρέωση να τιμήσω τη φωνή της, όχι να τη φιμώσω με το να βάλω μια ηθοποιό να επαναλάβει τα λόγια και να μιμηθεί τη φωνή της Χιντ».
Σε μια σκηνή της ταινίας βλέπουμε ένα χέρι που κρατά ένα κινητό να βιντεοσκοπεί την ίδια τη σκηνή που εκείνη τη στιγμή λαμβάνει χώρα στην ταινία. Είναι καθαρά σαν σκηνή από ντοκιμαντέρ. Γιατί το κάνατε;
«Ηταν ένας τρόπος για να δείξω ότι όλα αυτά που βλέπουμε στην ταινία είναι η πραγματική αλήθεια. Ξέρετε πόσος κόσμος, ακόμα και σήμερα, πιστεύει ότι όλα όσα συμβαίνουν στη Γάζα είναι ψέματα; Ξέρετε πόσοι θεωρούν ότι είναι προπαγάνδα και ότι δεν συμβαίνει αυτή η φρίκη; Ξέρετε πόσος κόσμος μιλάει για αποκύημα της φαντασίας; Ε, λοιπόν τα όσα συμβαίνουν στη Γάζα είναι πέρα από κάθε φαντασία, ξεπερνούν καθετί που σχετίζεται με τη φαντασία. Η Γάζα είναι ένα horror show, μόνο που είναι αληθινό. Οπότε η αλήθεια πίσω από όλα αυτά έχει πολύ μεγάλη σημασία για εμένα και εξίσου σημαντικό είναι να δώσω, με όποιον τρόπο μπορώ, έμφαση σε αυτή την αλήθεια».
Σε μια άλλη σκηνή της ταινίας, όταν η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ πρόκειται να αναρτηθεί το Διαδίκτυο, ακούμε κάποιον να λέει ότι είτε αναρτηθεί είτε όχι δεν έχει σημασία, γιατί ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται. Εσείς πόσο αισιόδοξη είστε πάνω σε αυτό το ζήτημα;
«Δεν ξέρω. Δεν είμαι προφήτης για να προβλέψω το μέλλον. Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να ελπίζω. Και αυτό κάνω. Οπως θέλω να πιστεύω όλοι μας».
