Αν σε ένα πράγμα συμφωνούν οι δύο ηθοποιοί που πρωταγωνιστούν στην τελευταία ταινία του Γιάννη Σμαραγδή, είναι ότι αυτή η συμμετοχή τους, έπειτα από προσωπική επιλογή του σκηνοθέτη, ήταν ένα μεγάλο δώρο. Και εδώ που τα λέμε, ήταν. Ολα δείχνουν ότι ο Αντώνης Μυριαγκός θα ταυτιστεί με τον εμβληματικό πολιτικό του τίτλου της ταινίας, έναν άνθρωπο που προσπάθησε να κάνει την Ελλάδα καλύτερη αλλά δεν του επετράπη. Από την πλευρά της, η Ηλέκτρα Φραγκιαδάκη κάνει ένα ευαίσθητο ντεμπούτο στη μεγάλου μήκους ταινία υποδυόμενη τη συγγραφέα, φιλάνθρωπο και κυρία επί των τιμών στην αυλή του τσάρου Αλεξάνδρου Α’ Ρωξάνδρα Στούρτζα, το πρόσωπο που αγάπησε τον Ιωάννη Καποδίστρια όσο κανέναν άλλον – αν και η μοίρα θέλησε ο έρωτας αυτός να χαθεί άδοξα.
ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΥΡΙΑΓΚΟΣ
Στενά συνδεδεμένος με το έργο του Θεόδωρου Τερζόπουλου στο θέατρο, ο ηθοποιός που υποδύεται τον Ιωάννη Καποδίστρια στην ομώνυμη ταινία έχει κάνει λίγο κινηματογράφο («The Waiter», «Μικρά όμορφα άλογα», «Πανίδα»), αλλά, συμπτωματικά, η πρώτη του εμφάνιση στο σινεμά είναι σε ταινία του Γιάννη Σμαραγδή, τον «El Greco», όπου κράτησε τον μικρό ρόλο του Αρχάγγελου Μιχαήλ. Είναι επίσης γνωστός από τις τηλεοπτικές σειρές «Ο γιατρός» και «Η γενιά του ’30», ενώ φέτος, μέχρι το τέλος της χρονιάς, ενσαρκώνει τον Κόμη Δράκουλα στην παράσταση «Dracula» (σε σκηνοθεσία Θανάση Παπακωνσταντίνου, στο θέατρο Πόρτα).
Η ομοιότητά σας με τον Ιωάννη Καποδίστρια είναι κάτι παραπάνω από εντυπωσιακή. Ετυχε να σας πει ποτέ κάποιος ότι μοιάζετε;
Οχι. Ποτέ πριν από την ταινία δεν άκουσα τέτοιο σχόλιο, αλλά μπορώ να το καταλάβω διότι τυγχάνει να έχουμε κάποια κοινά χαρακτηριστικά.
Ως ηθοποιός, ποιο συναίσθημα κυριάρχησε μέσα σας από τη στιγμή που αναλάβατε τον ρόλο μέχρι τη στιγμή που η δουλειά σας στην ταινία τελείωσε;
Ανασφάλεια, φόβος για αυτό το πρόσωπο, γιατί το ιστορικό βάρος είναι πολύ μεγάλο και η συλλογική μνήμη φορτωμένη. Ο Καποδίστριας είναι ένα πρόσωπο που πολλοί νομίζουμε ότι γνωρίζουμε, ενώ στην πραγματικότητα δεν το γνωρίζουμε, δεν έχουμε σκύψει πάνω από την ιστορία του. Με έναν τρόπο, θα έλεγα ότι είναι αυτό που λέμε «ο γνωστός μας άγνωστος». Νομίζω ότι το συναίσθημα που τελικά κυριάρχησε στα γυρίσματα ήταν η πίστη μου στην προσέγγιση του προσώπου, σε αυτό δηλαδή που είχα αποφασίσει να κάνω. Ημουν ένας ενδιάμεσος που καλούνταν να συστήσει με τον πιο ανοιχτό τρόπο αυτή την προσωπικότητα. Αναζητούσα το αντίκρισμα αυτής της φωτεινής προσωπικότητας.
Τι θυµάστε να συζητείτε µε τον Γιάννη Σµαραγδή στο πρώτο σας ραντεβού για την ταινία;
Υπήρχε πολλή συγκίνηση, ένταση. Είχα έρθει εσπευσμένα από το εξωτερικό. Ηταν μια κατεπείγουσα κατάσταση. Στο γραφείο του Γιάννη, ο Χάρης Κοντογιάννης, ο βοηθός του, μου δίνει το σενάριο την ώρα που ο ίδιος ο Γιάννης μου λέει: «Θέλω να κάνεις αυτό το πρόσωπο». Ολα έγιναν ραγδαία. Είναι μια συνάντηση που θα μείνει για πάντα στη μνήμη μου.
Προσδιορίστε λίγο το είδος έρευνας που κάνατε για να υποδυθείτε τον Καποδίστρια.
Διάβασα πολύ, σχεδόν ό,τι βρήκα μπροστά μου, ό,τι ήταν προσβάσιμο σε εμένα. Νομίζω ότι με βοήθησε πολύ η ατυχία της διακοπής των γυρισμάτων των Νοέμβριο του 2024, γιατί εξακολούθησα να παραμένω στον ρόλο μέχρι την επιστροφή μας. Επίσης, οφείλω να πω ότι με βοήθησε πολύ η σχεδόν καθημερινή επαφή μου με την απόγονο του Καποδίστρια, τη Ναταλία Καποδίστρια, όπως και το γεγονός ότι πέρασα πολλές μέρες στο σπίτι του στην Κέρκυρα.
Κατά τη διάρκεια των σταδίων δηµιουργίας αυτής της ταινίας, υπήρξε σηµείο στο σενάριο για το οποίο διαφωνήσατε µε τον Γιάννη Σµαραγδή;
Σίγουρα υπήρξαν τέτοιες στιγμές, αλλά αυτό που ενδιέφερε όλους τους συντελεστές ήταν η ταινία η ίδια, η ιστορία του Ιωάννη Καποδίστρια. Το θέμα μάς υπερέβαινε, η ταινία δεν επέτρεπε στα μικρά «εγώ» μας να έχουν τον πρώτο λόγο. Αν υπήρξε διαφωνία, υπήρξε για καλό.
Τι πρεσβεύει για εσάς η ιδέα που λέγεται «Ιωάννης Καποδίστριας»;
Είναι η καλύτερη εκδοχή μας. Διαβάζοντας όλα αυτά που διάβασα, δεν συνάντησα ποτέ κάποιον που να αναφέρεται αρνητικά στην πορεία αυτού του ανθρώπου – στην πολιτική καριέρα του ή στη ζωή του. Ο Καποδίστριας λειτούργησε αλτρουιστικά, δώρισε όλη του την περιουσία, δεν εκμεταλλεύτηκε τη θέση του, απέρριψε μια τεράστια καριέρα στο εξωτερικό και ήρθε στην Ελλάδα γνωρίζοντας ότι κινδυνεύει μέσα στα αντικρουόµενα συµφέροντα ενός διαλυµένου τόπου.
Φωτό: Κοσμάς Κουμιανός
Πόσο απαραίτητη θεωρείτε ότι είναι µια ταινία όπως ο «Καποδίστριας» στους καιρούς µας;
Κάθε θέμα που ανοίγει μια συζήτηση για ζητήματα που αφορούν τους Ελληνες θεωρώ ότι είναι επιτακτική ανάγκη, ειδικά την τελευταία περίοδο που διανύουμε στην Ελλάδα, όπου όλοι μέσα μας νομίζω ότι βρισκόμαστε σε μια κατάσταση αμηχανίας. Υπάρχει αποπροσανατολισμός και όχι καθαρό πεδίο. Ο Καποδίστριας έβρισκε προοπτική σε αυτό που ήθελε να κάνει, είχε όραμα για την Ελλάδα, οπότε υπάρχει λόγος να γίνει μια τέτοια ταινία για αυτόν.
Σε µια κλίµακα από το 0 έως το 10, πόσο ικανοποιηµένος είστε από την ερµηνεία σας στην ταινία;
Δεν μπορώ να το πω. Πρέπει να περάσει κάποιο διάστημα αφού δω την ταινία για να καταλάβω τι έχω κάνει. Εδωσα πάντως τη μάχη μου, καθημερινά, όπως μάχες δίνει κάθε άνθρωπος που αναλαμβάνει να κάνει κάτι. Σε αυτή τη φάση δεν θέλω να αδικήσω αλλά ούτε και να υπερτιμήσω.
ΗΛΕΚΤΡΑ ΦΡΑΓΚΙΑΔΑΚΗ
Απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Ωδείου Αθηνών, του Τμήματος Νομικής Αθηνών και τελειόφοιτη του μεταπτυχιακού προγράμματος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών στο ΕΚΠΑ, η ηθοποιός έχει συμμετάσχει εκτός άλλων στις παραστάσεις «Ορέστης» και «Δάφνις και Χλόη» στο Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου, έχει σκηνοθετήσει την παράσταση «Κηδεύω α’ Εκπνοή» του Δημήτρη Δημητριάδη και έχει συμμετάσχει σε ταινίες μικρού μήκους, όπως οι «SKIN» του Μανώλη Μαυρή και «White Breath» του Τάσου Αλαμάνου κ.ά.
Ο «Καποδίστριας» είναι η πρώτη σας µεγάλου µήκους ταινία. Ποιο ήταν το αρχικό σας συναίσθηµα όταν σας έγινε αυτή η πρόσκληση;
Η πρόσκληση να συμμετάσχω στο φιλμ ήρθε ως αποτέλεσμα μιας σειράς τυχαίων – ή και όχι – γεγονότων, που ξεκίνησε από τη συνεργασία μου, σε μια άλλη δουλειά, με τη Μαρίνα Καλογήρου. Εκείνη με πρότεινε στον κύριο Σμαραγδή. Οταν πια πήρα στα χέρια μου το σενάριο, ένιωσα εκτός από μεγάλη χαρά μια ακόμα μεγαλύτερη αίσθηση ευθύνης.
Προερχόµενη κυρίως από τον θεατρικό χώρο, πόσο διαφορετικά νιώσατε κάνοντας τη δουλειά σας µπροστά σε έναν κινηµατογραφικό φακό, αυτόν του διευθυντή φωτογραφίας Αρη Σταύρου;
Τον Αρη Σταύρου τον γνώριζα ήδη από τις πολλές ταινίες που έχει στο βιογραφικό του. Τον θαυμάζω και τον εκτιμώ βαθιά. Υπήρχαν στιγμές απολαυστικές και στιγμές απαιτητικές. Οι παρατηρήσεις του, διακριτικές – συχνά μόνο δυο λέξεις στο αφτί – αλλά καθοριστικές, θα με συντροφεύουν και στη μετέπειτα πορεία μου, όχι μόνο μπροστά στην κάμερα, αλλά και στη σκηνή. Το μέσο και η τεχνική αλλάζουν – και οφείλει κανείς να το λαμβάνει υπόψη του –, η ουσία και το αντικείμενο όχι.
Από τις συζητήσεις που κάνατε µε τον Γιάννη Σµαραγδή σχετικά µε την ταινία, τι φάνηκε να τον ενδιαφέρει κυρίως από τη σχέση της Ρωξάνδρας Στούρτζα µε τον Ιωάννη Καποδίστρια;
Οι συζητήσεις μας με τον κ. Σμαραγδή όντως εστίασαν περισσότερο στην προσέγγιση της σχέσης αυτών των δύο ανθρώπων και λιγότερο στην προσωπικότητα της Ρωξάνδρας. Γιατί νομίζω ότι στόχος της ταινίας ήταν να φωτίσει την ανθρώπινη πλευρά του Καποδίστρια. Η δική μου προσπάθεια επικεντρώθηκε στη δημιουργία ενός χαρακτήρα που θα γίνει ορατός στο σύνολό του μέσα από τα στιγμιότυπα της μεταξύ τους σχέσης, μέσα δηλαδή από μια μικρή φωτεινή χαραμάδα.
Τι γνωρίζατε για τη Ρωξάνδρα Στούρτζα πριν από την έρευνά σας για να την υποδυθείτε;
Τίποτα. Σπανίως η Ιστορία, ειδικά εκείνης της εποχής, εστίαζε σε γυναικείες μορφές. Μελετώντας τη ζωή και το έργο της έφτιαξα την εικόνα ενός πλάσματος ευαίσθητου και ταυτόχρονα μαχητικού, τρυφερού και δυναμικού. Δύο αντίθετα διανύσματα που καθόρισαν όλη της την ύπαρξη. Μια γυναίκα που, έχοντας πλήρη επίγνωση της θέσης της, έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της για να υπηρετήσει τα ιδανικά και τα όνειρά της.
Στην έρευνα που κάνατε, υπήρξε κάποιο σηµείο στη ζωή της Ρωξάνδρας που σας προκάλεσε περισσότερο το ενδιαφέρον ή ακόµα και απορία;
Αυτό που μου κέντρισε περισσότερο το ενδιαφέρον ήταν ο γάμος της με τον κόμη Εντλινγκ. Ενώ ήθελε να μοιραστεί τη ζωή της με τον Καποδίστρια, έκανε αυτόν τον ανεπιθύμητο γάμο, τον συμβιβασμό, τη θυσία, θέλοντας να σώσει τη ζωή του και το όραμά του για μια ελεύθερη, ανεξάρτητη Ελλάδα. Ενα όραμα που ξεπερνούσε τη δική τους υπόσταση. Αυτή η υπέρβαση φαντάζει στις μέρες μας και στη δική μου ζωή αδιανόητη.
Εσείς πώς θα χαρακτηρίζατε τη σχέση Καποδίστρια και Ρωξάνδρας;
Δεν μπορώ να βάλω έναν χαρακτηρισμό στη σχέση τους, αλλά όταν σκεφτόμουν αυτούς τους δύο ανθρώπους μαζί ερχόταν στον νου μου μια σκηνή από την ταινία “Η ομορφιά της ύπαρξης” του Ρόι Αντερσον, όπου ένα ζευγάρι πετάει πάνω από μια ισοπεδωμένη από τον πόλεμο πόλη κρατώντας σφιχτά αγκαλιά ο ένας τον άλλον.
Τι σημαίνει για εσάς το όνομα ή, αν θέλετε, η ιδέα «Ιωάννης Καποδίστριας» και τι για την πλειονότητα των Ελλήνων;
Για εμένα, αλλά πιστεύω και για πολλούς άλλους Ελληνες, σημαίνει τη χαμένη ευκαιρία. Ενα όνειρο, μια πιθανότητα, μια ελπίδα που έσβησε πριν καν προλάβει να ανθήσει.
Αν σας ζητούσα να µου προσδιορίσετε κάτι που ένας θεατής θα πάρει µαζί του βλέποντας τον «Καποδίστρια», τι θα µου λέγατε ότι είναι;
Οπως κάθε αφηγητής θα ιστορήσει με διαφορετικό τρόπο το ίδιο έργο, έτσι και κάθε θεατής θα δει μια διαφορετική ταινία στην ίδια κινηματογραφική αίθουσα.
