Oι πρόσφατες ανθρωπιστικές αποστολές στη Γάζα επανέφεραν για μία ακόμη φορά τη διαμάχη περί συμβολικών πράξεων. Οι πολέμιοί τους με ισχυρές δόσεις ειρωνείας – οι ίδιοι που βαφτίζουν όλες τις συγκεντρώσεις και πορείες ως επαναστατική γυμναστική – επιτίθενται με δηλητηριώδη σχολιάκια υποστηρίζοντας πως δεν έχει κανένα νόημα να κάνεις κάτι που ξέρεις εκ των προτέρων πως δεν θα φέρει κανένα αποτέλεσμα. Το κάνεις μόνο για δική σου προβολή, και για να διαφημίσεις την ευαισθησία σου, για κάποιο ίδιον όφελος. Ασε που δεν ξέρουμε τι ρόλο παίζουν οι «χορηγοί» αυτών των αποστολών.
Να τα πάρουμε ένα-ένα. Πρώτον, δεν είναι καθόλου νομοτελειακό πως όλες οι ενέργειες που δείχνουν καταδικασμένες αποτυγχάνουν. Η Ιστορία βρίθει από «τρέλες» που έφεραν αποτέλεσμα. Οποιος προδικάζει, είναι λιγάκι ανιστόρητος.
Δεύτερον, ο ρόλος των συμβολικών ενεργειών δεν εξαντλείται σε καμία περίπτωση στην επίτευξη αποτελέσματος, δεν κρίνονται ως αποτυχημένες αν δεν αλλάξουν τον κόσμο. Αντιθέτως, δημιουργούν ένα «μαζί», μία συλλογικότητα που δεν βολεύεται με το πώς κυλάει το ποτάμι, που δηλώνει ένα «παρών» και μία – έστω αδύναμη – αντίδραση στις φρίκες. Δεν είναι καθόλου λίγο.
Τρίτον, το θέσφατο πως ο κόσμος δεν αλλάζει έτσι, από μόνος του, είναι ελλιπές, χρειάζεται απαραιτήτως να συνοδεύεται και από μία απάντηση στο ερώτημα «πώς αλλάζει;».
Τέταρτον, προσπαθώ να διακρίνω την εναλλακτική. Η πρόταση είναι πως αφού είμαστε όλοι τόσο μικροί στο να αντιδράσουμε στα μεγάλα συμφέροντα, μεγάλων χωρών και «σπουδαίων» ανδρών, τόσο ελάχιστοι μπροστά στη βούληση εκείνων που παίζουν στα ζάρια την ανθρωπότητα και τον πλανήτη, ας καθίσουμε ήσυχα να υποστούμε το αποτέλεσμα ξένων επιλογών.
Αλήθεια, μας καλύπτει αυτό; Μας κάνει να νιώθουμε ρεαλιστές; Ψαγμένοι; Εξυπνοι; Συνειδητοποιημένοι; Γνώστες του μηχανισμού του κόσμου; Πώς στο καλό μάς κάνει να νιώθουμε; Την ίδια συμβουλή δίνουμε και στα παιδιά μας για τη ζωή τους; Αυτό το παράδειγμα;
Η αλήθεια είναι πως είχε πολλές δεκαετίες να ζήσει ο κόσμος το προνόμιο να είναι ταυτόχρονα στην εξουσία πολλών ισχυρών χωρών τόσοι και τόσο διαταραγμένοι άνθρωποι. Νομίζω πως οι περισσότεροι συμφωνούμε σε αυτό. Ομως ποια ακριβώς είναι η αντιπρόταση; Επειδή κι εμείς είμαστε εντελώς περαστικοί, το να ζήσεις το σύντομο πέρασμά σου κρυπτόμενος και μονίμως ειρωνευόμενος όσους «ρομαντικούς» δεν αποδέχονται αδιέξοδα, σε τι ακριβώς σε βοηθάει;
Δεν προτείνω φυσικά να ενταχτούμε όλοι στα καραβάνια, δεν είναι για όλους μας. Δεν είναι καθόλου λίγο – μα καθόλου – να παλεύεις καθημερινά να φροντίζεις τους ανθρώπους σου, τους φίλους σου, τα παιδιά σου, να κρατάς όσο μπορείς σε έναν κόσμο που σου κλέβει κουράγιο και σου επιστρέφει σκοτάδι. Να φτιάχνεις μικρό φως. Δεν είναι μόνη αντίσταση να τρέχεις στα χαρακώματα του πλανήτη.
Ομως ο διχασμός, οι ειρωνείες, τα δηλητήρια, οι χολές απέναντι σε όσους κάνουν κάτι διαφορετικό, μήπως τελικά είναι παραδοχή ήττας – ίσως και δειλίας; Και μήπως βαφτίζουμε τον εαυτό μας πραγματιστή γιατί τα άλλα δεν αντέχονται;
