Σε δέκα χώρες (Κύπρος, Δανία, Εσθονία, Ελλάδα, Ιταλία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Φινλανδία και Σουηδία) της ΕΕ-27 έχει νομοθετηθεί η σύνδεση του ορίου ηλικίας κανονικής συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής.
Στην Ελλάδα, το 2025, το όριο ηλικίας κανονικής συνταξιοδότησης είναι τα 62 έτη με 40 έτη ασφάλισης ή τα 67 έτη με τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης. Επίσης στη χώρα μας παρατηρούμε ότι στο κοινωνικο-ασφαλιστικό σύστημα έχουν θεσπιστεί δύο αυτόματοι μηχανισμοί μακροχρόνιας οικονομικής ισορροπίας του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης.
Δηλαδή η αυτόματη αναπροσαρμογή του ύψους της παροχής ανάλογα με το προσδόκιμο ζωής και η σύνδεση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής.
Η πρώτη περίπτωση εφαρμόζεται στην επικουρική ασφάλιση, αφού η παροχή υπολογίζεται λαμβάνοντας υπ’ όψιν έναν συντελεστή (αναλογιστική ράντα ζωής) ο οποίος εμπεριέχει το προσδόκιμο ζωής.
Ενώ στη δεύτερη περίπτωση η ηλικία κανονικής συνταξιοδότησης αυξάνεται σύμφωνα με το προσδόκιμο ζωής στην κύρια ασφάλιση και επομένως αυτόματα εφαρμόζεται και στην επικουρική ασφάλιση. Στην Εκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2024 Ageing Report) παρατηρούμε ότι στην Πορτογαλία, την Ολλανδία και τη Σουηδία υπάρχει σημείωση ότι το θεσμοθετημένο από τη νομοθεσία όριο ηλικίας κανονικής συνταξιοδότησης αυξάνεται κατά τα 2/3 της αύξησης του προσδόκιμου ζωής.
Δηλαδή, στη νομοθεσία αυτών των συγκεκριμένων χωρών αναφέρεται ρητά ότι για κάθε δώδεκα μήνες αύξησης του προσδόκιμου ζωής, η ηλικία κανονικής συνταξιοδότησης θα αυξάνεται κατά 8 μήνες.
Συγκεκριμένα παρατηρούμε ότι το θεσμοθετημένο από την ασφαλιστική νομοθεσία όριο ηλικίας κανονικής συνταξιοδότησης στην Πορτογαλία εκτιμάται ότι θα αυξηθεί από τα 66,6 έτη το 2022 στα 69,2 έτη το 2070, στην Ολλανδία θα αυξηθεί από τα 66,6 έτη το 2022 στα 68,9 έτη το 2070 και στη Σουηδία από τα 65 έτη στα 70 έτη. Επίσης, στη Δανία το όριο συνταξιοδότησης εκτιμάται ότι θα αυξηθεί στα 68 έτη μέχρι το 2030, στα 71,5 έτη μέχρι το 2050 και στα 74 έτη μέχρι το 2070.
Αντίστοιχα στην Ελλάδα διατυπώνεται στη νομοθεσία μια γενική αναφορά ότι το όριο ηλικίας κανονικής συνταξιοδότησης θα αυξάνεται ανάλογα με το προσδόκιμο ζωής. Ετσι, για την Ελλάδα εκτιμάται στην Εκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι το κανονικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης θα αυξηθεί κατά 5,5 έτη, από τα 67 έτη το 2022 στα 72,5 έτη το 2070.
Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι εάν η χώρα μας ακύρωνε τη διάταξη της σύνδεσης του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο όριο ζωής και διατηρούσε το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης σταθερό στα 67 έτη την περίοδο 2020-2070, τότε η επιβάρυνση θα ήταν 50 δισ. ευρώ σε παρούσες αξίες για όλη την περίοδο των 50 ετών κι αυτό θα μπορεί να επιτευχθεί, σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας, με έναν ετήσιο μέσο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ ίσο με 1,3% την περίοδο 2023-2070.
Ο κ. Σάββας Γ. Ρομπόλης είναι ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου. Ο κ. Βασίλειος Γ. Μπέτσης είναι δρ του Παντείου Πανεπιστημίου.
