Ο ιός του πανικού και της μισαλλοδοξίας

ΤΟ ΒΗΜΑ PROJECT SYNDICATE Τον Σεπτέμβριο του 1923, ισχυρός σεισμός κατέστρεψε μεγάλα τμήματα του Τόκιο, κυρίως λόγω πυρκαγιών. Κυκλοφόρησαν φήμες που κατηγορούσαν τους Κορεάτες, μια περιφρονημένη και φτωχή μειονότητα, ότι σχεδίαζαν να εκμεταλλευτούν την καταστροφή για να ξεκινήσουν βίαιη εξέγερση. Ιάπωνες οπλισμένοι με σπαθιά, βέλη από μπαμπού, ακόμη και όπλα, επιτέθηκαν σε όποιον έμοιαζε ή ακουγόταν Κορεάτης. Ως και 6.000 άτομα δολοφονήθηκαν ενώ η αστυνομία παρακολουθούσε και ενίοτε συμμετείχε. Δεν πρόκειται για αποκλειστικά ιαπωνικό φαινόμενο. Οταν ινδουιστές άρχισαν να σκοτώνουν μουσουλμάνους πρόσφατα στο Δελχί, η ινδική αστυνομία ήταν τόσο παθητική, ή τόσο ένοχη, όσο οι ιαπωνικές αρχές το 1923. Δεν χρειάζεται να πάμε πολύ πίσω στην ευρωπαϊκή ή στην αμερικανική Ιστορία για να βρούμε παρόμοιες, ή ακόμη χειρότερες, περιπτώσεις λιντσαρίσματος και μαζικών δολοφονιών. Η παράλογη βία συχνά προκύπτει από πανικό. Και πανικός μπορεί εύκολα να επικρατήσει στη διάρκεια μιας υγειονομικής κρίσης ή μετά από μια φυσική καταστροφή. Η έλλειψη ειλικρινούς δημόσιας πληροφόρησης οδηγεί σε θεωρίες συνωμοσίας, που γίνονται θανατηφόρες όταν οι πολιτικοί ή τα μέσα ενημέρωσης τις αναδεύουν σκοπίμως. Θα μπορούσε ο σημερινός πανικός για τον νέο κορωνοϊό Covid-19 να έχει παρόμοιες συνέπειες; Ευτυχώς δεν υπήρξε μακελειό μέχρι στιγμής. Αλλά η συμπεριφορά ορισμένων πολιτικών είναι το λιγότερο ανησυχητική. Στην Ιταλία, ο ακροδεξιός αρχηγός της αντιπολίτευσης Ματέο Σαλβίνι δήλωσε ότι οι μετανάστες αποτελούν απειλή για τη χώρα ως φορείς του ιού και επέκρινε την κυβέρνηση επειδή διέσωσε αφρικανούς πρόσφυγες. Ακροδεξιοί εθνικιστές στην Ελλάδα ζητούν στρατόπεδα συγκέντρωσης για πρόσφυγες για να προστατευτεί ο πληθυσμός από τη μόλυνση με τον ιό. Και έπειτα υπάρχει ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ. Η κυριότερη ανησυχία του ήταν ότι ο πανικός για τον Covid-19 θα έπληττε τα χρηματιστήρια. Γι’ αυτό, το πρώτο που έκανε ήταν να κατηγορήσει τους πολιτικούς του αντιπάλους ότι «πολιτικοποιούν» την επιδημία. Αυτός βεβαίως δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για να κρατήσει το κοινό επαρκώς πληροφορημένο και επίσης παρέχει μια καλή βάση για θεωρίες συνωμοσίας. Ο γιος του Τραμπ, Ντόναλντ Τζούνιορ, το πήγε μακρύτερα δηλώνοντας ότι οι Δημοκρατικοί ελπίζουν ότι η ασθένεια θα σκοτώσει εκατομμύρια απλώς και μόνο για να συμπαρασύρει τον πατέρα του. Ο Τομ Κότον, Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής του Αρκανσο, επανέλαβε την θεωρία ότι η κινεζική κυβέρνηση κατασκεύασε τον Covid-19 σαν βιολογικό όπλο. Τέτοιοι παραλογισμοί απαλύνονται λίγο καμιά φορά όταν προκαλούν μεγάλη δημόσια κατακραυγή. Αλλά το κακό έχει ήδη γίνει. Φίλος στη Νέα Υόρκη είδε την περασμένη εβδομάδα έναν μεγαλόσωμο λευκό άνδρα να πλησιάζει δύο γυναίκες που έμοιαζαν από την Ασία και να τους λέει ότι ήλπιζε πως ο κορωνοϊός θα τις σκοτώσει «όπως ακριβώς κάναμε στους δικούς σας στη Χιροσίμα». Ο άνδρας αυτός ήταν σαφώς διαταραγμένος. Ελπίζουμε ότι οι περισσότεροι Αμερικανοί, περιλαμβανομένων των περισσότερων λευκών ανδρών Αμερικανών, φρίττουν με τέτοια συμπεριφορά. Το πρόβλημα είναι πως όταν γνωστοί γερουσιαστές και άλλοι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι αρχίζουν να διαδίδουν κακόβουλες θεωρίες συνωμοσίας, οι διαταραγμένοι άνθρωποι αισθάνονται ότι τους επιτρέπεται να λένε και να κάνουν πράγματα που κανονικά δεν θα έκαναν. Δεν χρειάζονται πολλοί διαταραγμένοι για να σχηματίσουν έναν βίαιο όχλο. Γι’ αυτό είναι λάθος να απορρίπτουμε ανθρώπους που δολοφονούν μαζικά στο όνομα μιας ρατσιστικής, πολιτικής ή θρησκευτικής ιδεολογίας ως απλώς τρελούς μοναχικούς λύκους. Πρόσωπα όπως ο Αντερς Μπρέιβικ, που δολοφόνησε 77 άτομα στη Νορβηγία το 2011 ως μέρος του πολέμου του για να σώσει τη Δύση από μαρξιστές, υπέρμαχους της πολυπολιτισμικότητας και μουσουλμάνους, μπορεί όντως να είναι μοναχικοί λύκοι. Αλλά οι άνθρωποι που διαδίδουν θεωρίες συνωμοσίας οι οποίες πυροδοτούν τον νου τέτοιων δολοφόνων φέρουν τουλάχιστον κάποια ευθύνη. Το ίδιο ισχύει για τους μουσουλμάνους εξτρεμιστές που καλούν σε ιερό πόλεμο κατά των απίστων ή για τους πολιτικούς που ισχυρίζονται ότι οι πρόσφυγες φέρουν τρομερές ασθένειες που απειλούν τη χώρα τους. Ο Covid-19 αποτελεί απειλή, όπως όλες οι ασθένειες που μπορούν να οδηγήσουν σε πανδημία. Ο Τραμπ όμως προσπάθησε να περικόψει τον προϋπολογισμό των Κέντρων για τον Ελεγχο και την Πρόληψη των Λοιμώξεων και δεν έχει αντικαταστήσει τις ομάδες του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας που είναι υπεύθυνες για την αντιμετώπιση των πανδημιών. Ο πρόεδρος και οι οπαδοί του δεν εμπιστεύονται τους ειδικούς και ο άνθρωπος που ορίστηκε επικεφαλής του αγώνα κατά του κορωνοϊού, ο αντιπρόεδρος Μάικ Πενς, είναι σκεπτικιστής ως προς την επιστήμη. Αλλά επιστήμη, και όχι προσευχές, θα χρειαστούμε για να περιορίσουμε μια ασθένεια που απειλεί την υφήλιο. Η ανέγερση υψηλών τοίχων ή ο εγκλεισμός ανθρώπων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, εκτός από το ότι είναι απάνθρωπα μέτρα δεν είναι και αποτελεσματικά. Και η χρήση της κρίσης για να υποδαυλιστεί το μίσος μπορεί να έχει θανάσιμες συνέπειες. Αυτό που χρειάζεται είναι τεχνογνωσία, διεθνής συνεργασία και δηλώσεις από τους πολιτικούς ηγέτες για να καλμάρουν οι ανησυχίες. Δυστυχώς, σε υπερβολικά πολλά μέρη στον κόσμο βλέπουμε το ακριβώς αντίθετο. Ο κ. Ian Buruma είναι συγγραφέας, πιο πρόσφατα του «A Tokyo Romance: A Memoir».

Ο ιός του πανικού και της μισαλλοδοξίας

Περιεχόμενο για συνδρομητές

Τελευταίες Ειδήσεις

Τέλος τα «Πασχούγεννα» - Βροχές το Σαββατοκύριακο, σκαμπανεβάσματα στις γιορτές

PLAYROOM: όταν το παιχνίδι γίνεται σοβαρή υπόθεση σύγχρονης τέχνης

Ένταση στην επιτροπή Άμυνας της Βουλής – Η απουσία του Δένδια – Καυγάς Καιρίδη με Δαβάκη

Απίστευτο: Ποια επέλεξε ο Economist για χώρα της χρονιάς

Aκίνητη βελόνα

Το σχολείο δεν είναι αναμορφωτήριο

Τα έσοδα του ΕΝΦΙΑ στους Δήμους

Διεργασίες

Πόσο κοστίζει τελικά να σπουδάσεις σε ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο στην Ελλάδα

Αλέξης Τσικόπουλος: Είδαν τον εξαφανισμένο γιατρό σε εκκλησία

Μπλόκα αγροτών: Απαντούν στα τελεσίγραφα με τα τρακτέρ στην άκρη για τα Χριστούγεννα

Οργή κατά των ελίτ: Η ακρίβεια «ρίχνει» κυβερνήσεις - Κύμα αγανάκτησης σε ΗΠΑ και Ευρώπη

Αστρολογική προειδοποίηση για το 2026: Αυτά είναι τα δύο ζώδια που δοκιμάζονται οικονομικά - Grace

Αστρολογία: Το 2026 ο Δίας ευνοεί μόνο δύο ζώδια – Μπαίνουν στην πιο τυχερή χρονιά τους - Grace

Γιάννης Βαρδινογιάννης: Πράσινο φως για επένδυση-μαμούθ 474 εκατ. ευρώ στην Ερμιόνη

Νίκος Παππάς: «Δεν φυγαδεύτηκα, δεν χτύπησα κανέναν» - Η απάντηση για το επεισόδιο με δημοσιογράφο

«Μινιόν» και «Κατράντζος Σπορ»: Ο εμπρησμός που σόκαρε την Ελλάδα

GRACE - Υπέροχες ιστορίες για Υπέροχες γυναίκες

Βίλχελμ Χάμερσοϊ: Ο ζωγράφος της σιωπής

Για πάντα «Σημαδεμένος»

Διακοπές στην Αγρια Δύση

«Εδώ και περίπου μία δεκαετία ζούμε μια κατάσταση πρωτοφασισμού»

Ειδήσεις

Γνώμες

Νέες Εποχές

ΒΗΜΑgazino

Έντυπη Έκδοση

English Version