Η Ιερά Μονή Αρκαδίου είναι ιστορική μονή στο Ρέθυμνο και ιδρύθηκε από έναν μοναχό ονόματι Αρκάδιο. Η ακριβής χρονολογία ίδρυσής της δεν διασώζεται. Είναι αφιερωμένη ωστόσο στους αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη.
Κατά την Επανάσταση του 1821 οι μοναχοί συμμετέχουν και πρωτοστατούν στα γεγονότα. Η πρώτη καταστροφή έρχεται. Τότε λεηλατείται και αναγκαστικά εγκαταλείπεται για ένα μικρό διάστημα. Όμως το πιο λαμπρό γεγονός, που δόξασε την ιστορική Μονή, είναι η αντίστασή της στους οθωμανούς κατακτητές το 1866.
Στο ξεκίνημα της Κρητικής Επανάστασης εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας βρέθηκε να έχει στα τείχη της κλεισμένους 964 πολεμιστές και χωρικούς από τα γύρω χωριά, στην προσπάθειά τους να γλιτώσουν, αλλά και παράλληλα να εναντιωθούν στην τυραννία που υπέμεναν όλους τους αιώνες της οθωμανικής κατοχής. Από αυτούς, οι ένοπλοι ήταν μόλις 259.
Μετά από διήμερη πολιορκία από χιλιάδες τουρκικού στρατού και ατάκτων, και ενώ η μάχη είχε κριθεί εις βάρος των πολιορκημένων, πολλοί άμαχοι κατέφυγαν στην αποθήκη πυρομαχικών της Μονής, όπου ο πολεμιστής Κωστής Γιαμπουδάκης έθεσε πυρ στο μπαρούτι και ανατινάχθηκαν για να μην πέσουν στα χέρια των βάρβαρων εχθρών.
Το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου συγκλόνισε όλη την Ευρώπη, ενώ μέχρι και σήμερα εορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Νοεμβρίου με πολύ μεγάλη λαμπρότητα.
Ο Βίκτωρ Ουγκό είχε γράψει τότε, μεταξύ άλλων: «Η Μονή, που πολέμησε σαν κάστρο, πέθανε σαν ηφαίστειο!».
Οι τέσσερις άγιοι του Ρεθύμνου
Κάθε τόπος της πατρίδας μας έχει τους αγίους και τους ήρωές του. Και το Ρέθυμνο καμαρώνει ότι διαθέτει κι από τα δύο.
Ιδιαίτερα οι άγιοι Τέσσερις Νεομάρτυρες συνδυάζουν και τις δύο ιδιότητες, εφόσον αρχικά συμμετείχαν ως αγωνιστές στην Επανάσταση του 1821, ενώ στη συνέχεια μαρτύρησαν για την πίστη τους. Κατάγονταν από το χωριό Μέλαμπες Αγίου Βασιλείου, στα νότια του νομού Ρεθύμνου, από οικογένεια κρυπτοχριστιανών.
Το 1824, αφού ζούσαν φανερά πλέον ως χριστιανοί, συνελήφθησαν ως εξωμότες από το Ισλάμ και φυλακίστηκαν στο Ρέθυμνο, υπό φρικτές συνθήκες, για να αρνηθούν τη χριστιανική τους πίστη. Επειδή η αντίστασή τους παρέμεινε σταθερή, αποκεφαλίστηκαν, ως δημόσιο θέαμα, έξω από τα τείχη της πόλης στις 28 Οκτωβρίου 1824.
Οι Ρεθεμνιώτες τους τίμησαν αμέσως ως αγίους και στον τόπο του μαρτυρίου τους με τα χρόνια οικοδομήθηκε περικαλλής ναός.
Μαρτυρίες για θαύματά τους υπάρχουν ακόμη και σήμερα, με πρώτο, κατά την παράδοση, τη θεραπεία της τυφλής μητέρας του ίδιου του δημίου που τους αποκεφάλισε. Γι’ αυτό και το σπαθί του αποκεφαλισμού τους διαφυλάχθηκε από τους ίδιους τους Τούρκους και σήμερα βρίσκεται στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Σπλάντζια στα Χανιά.
