Το μήνυμα ελήφθη. Η θωράκιση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων και η αναβάθμιση του γεωπολιτικού αποτυπώματος της Ελλάδας στην ευρύτερη περιοχή περνά μέσα από τους ενεργειακούς διαδρόμους που χαράζει η Ουάσιγκτον στην Ανατολική Μεσόγειο.
Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα του συνεδρίου της Διατλαντικής Ενεργειακής Συνεργασίας (P-TEC), με τις συμφωνίες της ExxonMobil για το «οικόπεδο 2» στα δυτικά της Κέρκυρας και των AKTOR – ΔΕΠΑ Εμπορίας με την αμερικανική Venture Global για προμήθεια αμερικανικού LNG σε βάθος εικοσαετίας αφενός να αποτυπώνουν το έμπρακτο ενδιαφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών για τους ελληνικούς πόρους, αφετέρου να σηματοδοτούν επισήμως την έναρξη της διαδικασίας μετατροπής της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο με απώτερο στόχο την απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Επί δεύτερης θητείας Τραμπ, η οικονομική διπλωματία – και μάλιστα με επιθετικό χαρακτήρα – έχει αντικαταστήσει τις παραδοσιακές πρακτικές του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Παρά το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέκαθεν χρησιμοποιούσαν τις αναπτυξιακές προοπτικές ως μοχλό διαμόρφωσης των γεωστρατηγικών ισορροπιών, στην τρέχουσα συγκυρία ο Λευκός Οίκος εφαρμόζει ένα ακόμα πιο σκληρό δόγμα: η πρόσοδος για τις αμερικανικές επιχειρήσεις δημιουργεί συνολικά οφέλη για την αμερικανική οικονομία και λειτουργεί ως πυξίδα για τη χάραξη της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η συντεταγμένη προσπάθεια Αθήνας και Ουάσιγκτον να ενεργοποιήσουν τον «κεντρικό διάδρομο» για τη μεταφορά αμερικανικού φυσικού αερίου μέσω της Ελλάδας προς την Ανατολική Ευρώπη με τελικό προορισμό την Ουκρανία. «Δεν είναι μια συνεργασία που βασίζεται μόνο σε εμπορικές συναλλαγές, είναι μακροχρόνιος δεσμός που βασίζεται σε σύνολο παρεμφερών στόχων» υπογράμμισε από το βήμα της P-TEC ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αναδεικνύοντας ακριβώς το διττό περιεχόμενο της ελληνοαμερικανικής σύμπραξης: η ενεργειακή συνεργασία σηματοδοτεί γεωπολιτική συμπόρευση και ενίσχυση των στρατηγικών δεσμών Αθήνας – Ουάσιγκτον.
«Πύλη εισόδου του αμερικανικού αερίου»
Οι δε υπουργοί Ενέργειας και Εσωτερικών των ΗΠΑ Κρις Ράιτ και Νταγκ Μπέργκαμ, αντίστοιχα, οι οποίοι πρωταγωνίστησαν στο Ζάππειο, μετέδωσαν σαφώς το αμερικανικό μήνυμα: «Η Ελλάδα καθίσταται πύλη εισόδου του αμερικανικού αερίου στην Ευρώπη, αλλά και για την εισαγωγή ενέργειας από όλη τη Μεσόγειο» ήταν μία από τις πλέον χαρακτηριστικές αποστροφές του πρώτου. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τη δυνατότητα, με αφετηρία την Ελλάδα, να εκτοπίσουν όλο το ρωσικό φυσικό αέριο από την Ευρώπη» επεσήμανε ο κ. Μπέργκαμ, ο οποίος εκτός από στενός συνεργάτης του Ντόναλντ Τραμπ κατέχει και τη θέση του επικεφαλής του Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας των Ηνωμένων Πολιτειών. Κατά παράδοξο τρόπο, εν έτει 2025 και παρά την αλλαγή παραδείγματος στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, η ενεργειακή επέλαση της Ουάσιγκτον στη Νοτιοανατολική Ευρώπη διαπνέεται από ψυχροπολεμικό αέρα.
Τόσο ο Κυριάκος Μητσοτάκης όσο και η αμερικανίδα πρεσβευτής Κίμπερλι Γκίλφοϊλ μίλησαν για Ιστορία. «Ιστορική στιγμή» και «ιστορικές μέρες», καθώς η ExxonMobil σε συνεργασία με την Energean Hellas και την HelleniQ Energy θα προχωρήσουν εντός των επόμενων 18 μηνών στην πρώτη εξόρυξη που πραγματοποιείται στην Ελλάδα έπειτα από 40 χρόνια, με τον υπουργό Ενέργειας Σταύρο Παπασταύρου να υπογραμμίζει ότι η χώρα μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες εισέρχεται ξανά στον χάρτη των εξορύξεων και πως σε περίπτωση επιτυχίας οι Ελληνες «θα προμηθεύονται από εγχώρια αποθέματα».
Εκτός από την προοπτική μετατροπής της Ελλάδας σε κόμβο απεξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια, η παρουσία της ExxonMobil στο Ιόνιο, σε συνδυασμό με το έμπρακτο ενδιαφέρον της Chevron για τα νότια της Κρήτης, αλλά και τη μεταφορά αμερικανικού LNG από τη Ρεβυθούσα και την Αλεξανδρούπολη στην ηπειρωτική Ευρώπη, συνάδει κατά κόρον με το σύνθημα του Ντόναλντ Τραμπ υπέρ της επιστροφής στις εξορύξεις: «Drill, baby, drill». Οι δε συμφωνίες που υπογράφτηκαν στην Αθήνα αποτυπώνουν πλήρως την ευρύτερη λογική του αμερικανού προέδρου, ο οποίος προτάσσει τα επιχειρηματικά συμφέροντα ως πλατφόρμα άσκησης γεωπολιτικής επιρροής αλλά και ενδεχομένως ως «εργαλεία» διευθέτησης ή έστω περιθωριοποίησης διμερών ή και πολυμερών διαφορών.
Στο πλαίσιο αυτό λαμβάνει ξεχωριστή σημασία η συνεδρίαση του σχήματος 3+1, Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ και Ηνωμένων Πολιτειών, σε επίπεδο υπουργών Ενέργειας, που πραγματοποιήθηκε στο περιθώριο της P-TEC στο Ζάππειο. Το γεγονός, μάλιστα, ότι στην Κοινή Διακήρυξη καταγράφηκε έμμεση αλλά σαφής αναφορά στη σημασία της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, αλλά και στα έργα που σχεδιάζονται στο πλαίσιο του IMEC, αναδεικνύει τον τρόπο που προσεγγίζει ο Λευκός Οίκος την Ανατολική Μεσόγειο: ως ένα πεδίο συνεργειών, το οποίο δύναται να αποδώσει οφέλη σε όσους προσέλθουν, αρκεί να κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος με τον αμερικανό πρόεδρο.
Αν, βεβαίως, υπάρχει «ελέφαντας στο δωμάτιο», αυτός δεν είναι άλλος από την Τουρκία. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έσπευσε να θυμίσει στην αμερικανική αποστολή ότι η απαγόρευση εισαγωγής ρωσικού αερίου (σημειωτέον ισχύει καθολικά για την Ευρώπη από 1.1.2028) θα πρέπει να περιλαμβάνει και την «πίσω πόρτα», δηλαδή τις δευτερογενείς εισαγωγές από την Τουρκία. «Διαφορετικά, όλες αυτές οι πρωτοβουλίες θα αποδειχθούν ουσιαστικά μάταιες» είπε ο Πρωθυπουργός. Αναφερόμενος στο εν λόγω ζήτημα ο Νταγκ Μπέργκαμ, μιλώντας στην ΕΡΤ, προειδοποίησε την Αγκυρα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τα μέσα να επιβάλουν κυρώσεις. Αυτή, δε, ήταν και η μόνη – δημόσια – απαίτηση του Ντόναλντ Τραμπ προς τον Ταγίπ Ερντογάν: «Το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει είναι να μην αγοράζει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία».
