«Εχω προσπαθήσει πολύ περισσότερο από άνδρες συναδέλφους»

Κινείται με επιτυχία σε ανταγωνιστικούς (και αρκετά ανδροκρατούμενους) χώρους, γράφοντας τη δική της ιστορία. Προβεβλημένη συνθέτρια και μαέστρος με πολλές εμφανίσεις στο εξωτερικό και με πλούσια δισκογραφία, αλλά και καθηγήτρια μουσικής, η Κωνσταντία Γουρζή δηλώνει «ευγνώμων για ό,τι έχω συναντήσει στον δρόμο μου μέχρι τώρα και με κάνει να ζω τη ζωή κάθε μέρα βαθύτερα». Η δημιουργική και δραστήρια καλλιτέχνις αυτή την περίοδο επιστρέφει στην Ελλάδα από τη Γερμανία όπου ζει, για να παρουσιάσει δείγματα της δουλειάς της, στις 17 και στις 31 Ιουλίου στην Υδρα και στις 29 Ιουλίου στο Αρχαίο Θέατρο της Δωδώνης. Επιπλέον, στις 18 Αυγούστου, στο Φεστιβάλ του Μολύβου (το οποίο πραγματοποιείται στη Λέσβο από τις 16 ως τις 19 του μήνα), θα δοθεί η παγκόσμια πρεμιέρα του νέου έργου της, ενός κύκλου τραγουδιών για πιάνο και φωνή πάνω σε κείμενα του φιλέλληνα Βίλχελμ Μίλερ. Ας ξεκινήσουμε όμως, πριν φτάσουμε στις ελληνικές συναυλίες σας, από την καινούργια σας δουλειά, που κυκλοφόρησε την περασμένο Απρίλιο από την ECM. Τι είναι το «Anájikon» και ποιες συνθήκες το δημιούργησαν; «Το “Anajikon, The Angel in the Blue Garden” είναι μια μουσική σύνθεση για κουαρτέτο εγχόρδων η οποία έδωσε και το όνομά της σε αυτό το άλμπουμ. Ανήκει σε μια ευρύτερη σειρά συνθέσεων που αντλούν την έμπνευσή τους από τα μοντέρνα γλυπτά που αναπαριστούν αγγέλους, του βερολινέζου φίλου και συνεργάτη Alexander Polzin. Κάθε έργο αυτής της σειράς έχει ένα επινοημένο όνομα αγγέλου που ενσαρκώνει τη δραματουργία της σύνθεσης, αποκτώντας ένα σημαντικό νόημα για μένα και για τη φύση της μουσικής. Το άλμπουμ περιέχει τρεις συνθέσεις που γράφτηκαν από το 2014 έως το 2016 ορίζοντας μια νέα συνθετική γραφή η οποία με συνοδεύει εν μέρει μέχρι σήμερα. Εκτός από το κουαρτέτο εγχόρδων “Anajikon, the Angel in the Blue Garden”, τα άλλα δύο έργα του άλμπουμ είναι το ντούο για πιάνο και βιόλα “Hommage a Mozart – three dialogues” και η σύνθεση για ορχήστρα “Ny-él, Two Angels in the White Garden”». Παλαιότερα κάθε εποχή είχε το δικό της στυλ και στη μουσική, ή μάλλον για να το πω πιο καθαρά, τα μουσικά ιδιώματα της κάθε εποχής ήταν πιο συγκεκριμένα και διακριτά. Αυτό πλέον νομίζω πως δεν υπάρχει και πως κάθε συνθέτης αναγκάζεται να εφεύρει μια δική του γλώσσα για να εκφραστεί. Ισχύει πράγματι αυτό; «Σήμερα βλέπουμε τα πράγματα με το προνόμιο της απόστασης, και αυτό που ονοματίσαμε ως στυλ κατά χρονικές περιόδους, έγινε κατά πλειονότητα πολύ αργότερα από την εποχή της δημιουργίας του. Σε πραγματικό χρόνο ο κάθε συνθέτης μετείχε και μετέχει σε αυτή τη συγκρότηση των ιδιωμάτων. Απλώς σήμερα έχουμε συγκεντρωμένη και συστηματοποιημένη τη συνθετική πληροφορία του παρελθόντος. Οι σύγχρονες γνώσεις και η μουσική μας εμπειρία είναι πραγματικά πλουσιότερες από παλιότερα. Ετσι, δίνεται η δυνατότητα στον συνθέτη να εκφράσει με νέους συνδυασμούς και προσεγγίσεις το πολυδιάστατο σήμερα. Η κοινωνική εγρήγορση του καλλιτέχνη, η δυνατότητά του να βλέπει το παρόν και να το εκφράζει δημιουργικά είναι που τον κάνουν μέτοχο στη δημιουργία των εκάστοτε σύγχρονων ιδιωμάτων. Η μουσική και γενικότερα η τέχνη καθρεφτίζουν ούτως ή άλλως τις ιδέες, τις ζυμώσεις και τις ανησυχίες της κοινωνίας κάθε εποχής». Πώς θα περιγράφατε εσείς τι δική σας «διάλεκτο»; Πώς θα προσπαθούσατε να εξηγήσετε σε κάποιον τι είδους μουσική κάνετε; «Η μουσική έκφραση συνδέεται απόλυτα τόσο με τον χαρακτήρα του δημιουργού όσο και με την εκάστοτε περίοδο που διανύει. Αυτή την περίοδο η μουσική μου γραφή προσδιορίζεται από έναν συνδυασμό μελωδικών και ρυθμικών στοιχείων εμπνευσμένων από την ελληνική παράδοση στη συνύπαρξή τους με διάφορες συνθετικές τεχνικές οι οποίες συνδυάζονται με συγκεκριμένες ηχητικές δυνατότητες των οργάνων. Με αυτούς τους τρόπους που συχνά με οδηγούν και σε νέες μουσικές κατευθύνσεις, προσδοκώ να δημιουργήσω το “άνοιγμα” ενός εσωτερικού χώρου μέσω του οποίου ο ακροατής θα γνωρίσει κάτι για τον εαυτό του. Να ζήσει κάτι που μέχρι τότε του ήταν άγνωστο, αλλά την ίδια στιγμή, ο ήχος να τον παραπέμπει σε “κάτι” γνώριμο, σαν να υπήρχε από πάντα, αλλά τώρα το ακούει για πρώτη φορά». Το κοινό πόσο ανοιχτό είναι σε νέες προτάσεις; Και πόσο έτοιμο να τις κατανοήσει και να τις αγκαλιάσει; «Το κοινό είμαστε πρώτα από όλα εμείς οι ίδιοι. Σχετίζεται λοιπόν με τη δική μας ανησυχία και περιέργεια να ακούσουμε και να διερευνήσουμε κάτι καινούργιο. Αν είμαστε καλοί ακροατές των κοινωνικών συνθηκών, θα μπορέσουμε να αφουγκραστούμε και τις ανάγκες του κοινού. Φαίνεται ότι ο άνθρωπος της σημερινής κοινωνίας είναι κορεσμένος από την επανάληψη του σκονισμένου παρελθόντος. Ενας νέος τρόπος υπενθύμισης και επικοινωνίας κινητοποιεί την περιέργεια, τη συζήτηση και την ενεργητική παρουσία μιας νέας αντίληψης. Για να πραγματοποιηθεί αυτό χρειάζεται απαραίτητα πολιτική υποστήριξη και ομαδικό πνεύμα». Θέλετε να μας πείτε μερικά πράγματα και για τη δουλειά που ετοιμάζετε για το Φεστιβάλ Μολύβου; Είναι κάτι εντελώς νέο… «Για το φεστιβάλ του Μολύβου συνθέτω ένα ντούο για πιάνο και φωνή χρησιμοποιώντας κείμενα του φιλέλληνα Βίλχελμ Μίλερ τον οποίο έχει μελοποιήσει και ο Σούμπερτ. Οι καλλιτεχνικές διευθύντριες του Φεστιβάλ Δανάη και Κυβέλη Ντέρκεν είχαν την ιδέα αυτής της μελοποίησης, καθώς ο Μίλερ αγάπησε πολύ την Ελλάδα και έχει γράψει πολλά κείμενα αφιερωμένα στην περίοδο της ελληνικής επανάστασης. Παρότι τα κείμενα αυτά μοιάζουν αταίριαστα με το σήμερα, με παρότρυναν να δημιουργήσω μια ηχητική γέφυρα, μια χρονική υπέρβαση τρόπον τινά, μέσω της νέας σύνθεσης. Με το ίδιο σκεπτικό και δουλεύοντας πάνω στον ίδιο ποιητή ετοίμασα μία ακόμα σειρά τραγουδιών, αφιερωμένη επίσης στα 200 χρόνια της ελληνικής επανάστασης. Θα παρουσιαστεί σε εκδήλωση που οργανώνει ο Δήμος της Υδρας. Και τις δύο συναυλίες τις υποστηρίζει η γερμανική πρεσβεία της Αθήνας». Εργάζεστε με παραγγελίες ή συνθέτετε ό,τι σας αρέσει και έπειτα προσπαθείτε να εντοπίσετε τα κατάλληλα μέρη και τις κατάλληλες συγκυρίες για να παρουσιάσετε τα έργα σας; «Μέχρι στιγμής έχω τη μεγάλη τύχη να εργάζομαι ως επί το πλείστον με παραγγελίες. Συχνά κρατώ μουσικές σημειώσεις που βέβαια χρησιμοποιώ, αλλά είναι λίγες οι φορές που έχω ολοκληρώσει μια σύνθεση περιμένοντας ή διερευνώντας εκ των υστέρων την κατάλληλη συγκυρία για να παιχθεί ή να ηχογραφηθεί». Η διαδικασία της σύνθεσης έφερε τη διεύθυνση ορχήστρας ή ξεκινήσατε να ασχοληθείτε με τη διεύθυνση και αυτό σας έφερε και στη σύνθεση; «Συνέβησαν και τα δύο παράλληλα. Οταν σπούδαζα θεωρητικά και σύνθεση στην Αθήνα με τον Μιχάλη Τραυλό βρέθηκα σε μια πρόβα της συμφωνικής ορχήστρας της ΕΡΤ την οποία διεύθυνε ο Λουκάς Καρυτινός. Το βίωμα αυτό ήταν τόσο έντονο που έπρεπε να ακολουθήσω τη δυναμική που δημιούργησε μέσα μου. Βίωσα τη μουσική σαν μια πολύ βαθύτερη έκφραση από αυτή που μέχρι τότε πίστευα, όπου οι διαφορετικές εκφραστικές δραστηριότητες αλληλοσυμπληρώνονται. Σε αυτή την πρόβα είδα και άκουσα για πρώτη φορά την πλαστικότητα της ενέργειας του ήχου. Την αισθάνθηκα σαν ένα γλυπτό που ο μαέστρος μέσω της ομαδικής συγκρότησης μπορεί να του δώσει μορφή. Αυτή ήταν η εμπειρία που με οδήγησε στο Βερολίνο το 1987 για να σπουδάσω σύνθεση και διεύθυνση ορχήστρας παράλληλα». Είστε και καθηγήτρια. Τι είναι αυτό που σας ενδιαφέρει στη σχέση σας με τους νέους μουσικούς; Και τι είναι αυτό που παίρνετε από την επαφή σας μαζί τους; «Στους φοιτητές μου μεταξύ άλλων δείχνω τον δρόμο της ερμηνείας σαν μια προσωπική υπογραφή και όχι σαν αντιγραφή, όπως επίσης και ως αποτέλεσμα μιας εσωτερικής ανάγκης επικοινωνίας και συνειδητοποίησης αυτής. Τους δυναμώνω τη ματιά στη μουσική τού σήμερα, αναπτύσσοντας την κατανόηση και τον σεβασμό απέναντι στον σύγχρονο συνθέτη και προσπαθώ να τους απελευθερώσω από τα “τεχνικά πρέπει” που δεν είναι οπωσδήποτε απαραίτητα για να βιώσουν την προσωπική μουσική έκφραση. Αυτό που παίρνω από την επαφή μαζί τους είναι μάθηση, ικανοποίηση και χαρά». Οι γυναίκες μαέστροι και συνθέτριες εξακολουθούν να είναι λιγότερες από τους άνδρες, νομίζω. Μπορείτε να σκεφτείτε πού οφείλεται αυτό; «Οι συνάδελφοι γυναίκες εξακολουθούν να είναι λιγότερες από συνάδελφους άνδρες αλλά είναι περισσότερες από παλαιότερα. Η πατριαρχική κοινωνία υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια και αν η συνείδησή μας παραμείνει στάσιμη και συνεχίζει να την τρέφει, θα υπάρχουν ακόμη λίγες γυναίκες που θα κατευθύνονται στα συγκεκριμένα μουσικά επαγγέλματα. Ομως, διανύουμε ήδη μια περίοδο νέων κοινωνικών και πολιτικών συγκυριών και προκλήσεων, που με κάνουν να πιστεύω ότι σε λίγα χρόνια δεν θα συζητάμε πλέον για το αν οι γυναίκες σε ανδροκρατούμενα επαγγέλματα είναι λιγότερες από τους άνδρες. Τα σημερινά κοινωνικά θέματα και τα προβλήματα που διαφαίνονται, αλλά συγχρόνως και η ευκαιρία που κρύβεται μέσα σε αυτά, αναδεικνύονται πολύ βαθύτερα και πιο πλατιά από το γένος ενός συνθέτη ή μαέστρου. Η μουσική δεν έχει να κάνει ούτε με γένος και ούτε με ρόλο». Ως γυναίκα σε αυτόν τον ας τον πούμε ανδροκρατούμενο χώρο, έχετε νιώσει ποτέ ρατσισμό; Εχετε αισθανθεί πως πρέπει να προσπαθήσετε περισσότερο για να αποδείξετε την αξία σας; «Εχω νιώσει πολύ συχνά ρατσισμό και έχω προσπαθήσει πολύ περισσότερο από άνδρες συναδέλφους. Η “σανίδα σωτηρίας” μου ήταν ότι έβλεπα κάθε τέτοιο περιστατικό ως ευκαιρία για να καλλιεργήσω περισσότερο τη μουσική μου μάθηση και να εμβαθύνω στην ατομική και κοινωνική ψυχολογία. Στο μεταξύ αντιδρώ σε τέτοιες περιπτώσεις με διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι παλαιότερα. Εχω ίσως αποκτήσει “ιστορική κατανόηση” για τη ρατσιστική στάση απέναντι στις γυναίκες, όμως δεν δικαιολογώ, δεν δέχομαι και δεν συγχωρώ την εκάστοτε προσωπική στασιμότητα που κρύβεται, δικαιολογείται ή γραπώνεται από στερεότυπα και ρόλους που την υπαγορεύουν». Είστε αισιόδοξος άνθρωπος; Πώς νομίζετε πως θα είναι η επόμενη ημέρα στον χώρο των τεχνών, στον χώρο της μουσικής, στη μετά COVID-19 εποχή; «Δεν ξέρω ακριβώς πώς προσδιορίζεται σήμερα η αισιοδοξία. Είμαι ευγνώμων για ό,τι έχω συναντήσει στον δρόμο μου μέχρι τώρα και με κάνει να ζω τη ζωή κάθε μέρα βαθύτερα, με μεγαλύτερη υπευθυνότητα, σεβασμό και χιούμορ. Δεν θεωρώ ότι υπάρχει μια ωραία επόμενη ημέρα χωρίς μια πράξη συνεχούς συνειδητοποίησης. Πιστεύω στο δυνατό βίωμα του τώρα που βάζει θεμέλια για το αύριο. Ελπίζω ότι δεν θα ξεχαστεί και δεν θα καταχωρηθεί στο κεφάλαιο της ανθρώπινης ελαφρότητας η προσωπική και συλλογική εμπειρία που ζούμε μέσω της Covid-19 περισσότερο από έναν χρόνο όλοι μαζί σε όλο τον πλανήτη. Μια νέα συλλογική “κανονικότητα” εξαρτάται από την προσωπική αφύπνιση στο τώρα του καθενός ξεχωριστά». Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο παιδί με ταλέντο και φιλοδοξίες που ονειρεύεται καριέρα στον κόσμο της μουσικής; «Να εξελίξει το ταλέντο του μελετώντας, να ακολουθήσει την αγάπη του προς τη μουσική απεκδύοντας κάθε ναρκισσισμό, να εμπιστεύεται το βαθύ ένστικτό του, να ονειρεύεται πως μπορεί μέσω της μουσικής να φτιάξει έναν καλύτερο προσωπικό κόσμο και όλα αυτά να τα μοιράζεται με τους γύρω του».

«Εχω προσπαθήσει πολύ περισσότερο από άνδρες συναδέλφους»

Περιεχόμενο για συνδρομητές

Τελευταίες Ειδήσεις

ΗΠΑ: Οι Ευρωπαίοι να αυξήσουν τις ευθύνες τους στο ΝΑΤΟ μέχρι το 2027

Παναθηναϊκός Aktor-Βαλένθια 79-89: Λάθη επί λαθών για τους «πράσινους»

Κ. Γκίλφοϊλ: «Ζωτικής σημασίας για τις σχέσεις Ελλάδας-ΗΠΑ η Βόρεια Ελλάδα»

Το Ανώτατο Δικαστήριο εξετάζει το διάταγμα Τραμπ για την ιθαγένεια

Όλα τα θέατρα που μένουν σήμερα κλειστά - Οι παραστάσεις που αναβάλλονται

Οι αξέχαστες ελληνικές συναυλίες του 2025

Goodreads: Τα καλύτερα βιβλία του 2025, σύμφωνα με τα μέλη της πλατφόρμας – Η λίστα με τους νικητές

Μια μέλισσα μιλάει για τη Βουγονία

Η Γη της ελιάς: Τι θα δούμε στα επόμενα επεισόδια - Κυριακή 7 με Πέμπτη 11/12

Καλώδιο Ελλάδας - Κύπρου: Ανατροπή από τις Βρυξέλλες

ΕΦΕΤ: Ανακαλεί σοκολάτες kinder - Ο λόγος

Google Lens: Το νέο εργαλείο που ξετρυπώνει τις απάτες

Goodreads: Τα καλύτερα βιβλία του 2025, σύμφωνα με τα μέλη της πλατφόρμας - Η λίστα με τους νικητές

Ένοπλες Δυνάμεις: Αναβαθμίζονται οι υπαξιωματικοί, τι αυξήσεις θα πάρουν

Ηταν κάποτε ο Προαστιακός

ΗΠΑ: Η κυβέρνηση Τραμπ αναπροσαρμόζει «την αμυντική στρατηγική» της και «τελειώνει» την Ευρώπη

Τουρκία: Νέα ενεργειακή πολιτική;ι συζητά με Chevron και Exxon

Πώς αλλάζουν τις συντάξεις τα 9 χρόνια πρόσθετης ασφάλισης στον ΟΓΑ

Οι μπίζνες του Ντε Νίρο στην Καραϊβική - Το πολυτελές resort και ο σεφ Νοbu

Τι συμβαίνει στο 24ωρο ενός ελαφιού και μίας αγελάδας;

Αλκηστις Πρωτοψάλτη: «Αληθινός πλούτος δεν είναι να προσθέτεις, αλλά να μάθεις να αφαιρείς»

Νίκη Παπαθεοχάρη: «Η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια»

Ειδήσεις

Γνώμες

Νέες Εποχές

ΒΗΜΑgazino

Έντυπη Έκδοση

English Version