Επί τρία χρόνια, μια επίλεκτη ομάδα ντετέκτιβ συγκεντρωνόταν κάθε πρωί γύρω από έναν λευκό πίνακα στα κεντρικά γραφεία της Ομοσπονδιακής Αστυνομίας της Γερμανίας στο Πότσδαμ, κοντά στο Βερολίνο.
Τώρα, η έρευνά τους για το ποιος βρισκόταν πίσω από την μεγαλύτερη πράξη δολιοφθοράς στη σύγχρονη ιστορία — τη βομβιστική επίθεση στους αγωγούς Nord Stream — απειλεί να κάνει θρύψαλα την υποστήριξη προς την Ουκρανία, τη χώρα που θεωρούν υπεύθυνη.
Τουσκ: Το πρόβλημα είναι ότι ο αγωγός κατασκευάστηκε
Η Πολωνία έχει ήδη αρνηθεί να εκδώσει έναν από τους υπόπτους ώστε να δικαστεί στη Γερμανία. Αντίθετα, τον θεωρεί ήρωα για την καταστροφή μιας ζωτικής πηγής εσόδων για τη ρωσική πολεμική μηχανή του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν. Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ, που επί χρόνια διατύπωνε ερωτηματικά σχετικά με την εξάρτηση της Γερμανίας από τη ρωσική ενέργεια, χλεύασε την έρευνα. Το πρόβλημα, υποστήριξε, δεν είναι ότι ο αγωγός ανατινάχθηκε, το «πρόβλημα είναι ότι κατασκευάστηκε».
Στο εσωτερικό της Γερμανίας, το κόμμα της αντιπολίτευσης Εναλλακτική για την Γερμανία (AfD) εκμεταλλεύεται τη λαϊκή οργή για το ότι οι εκρήξεις εδραίωσαν τις υψηλές τιμές ενέργειας χωρίς προοπτική ανακούφισης. Τώρα κάνει προεκλογική εκστρατεία με αίτημα τη διακοπή της βοήθειας προς το Κίεβο — έναν ζωτικό πυλώνα της δυτικής στήριξης προς την Ουκρανία.
Στενεύουν τα περιθώρια για το Κίεβο
Μια άλλη υπόθεση για έκδοση υπόπτου, που αφορά έναν Ουκρανό στην Ιταλία, αναμένεται να αποφασιστεί τις επόμενες εβδομάδες. Αυτή απειλεί να θέσει τον ρόλο του Κιέβου στο μικροσκόπιο.
Ο μακρύτερος αγωγός εκτεινόταν για 1223 χιλιόμετρα κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα, μεταφέροντας ρωσικό φυσικό αέριο στον μεγαλύτερο πελάτη του, τη Γερμανία, και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, το έργο απασχόλησε γρήγορα τις συζητήσεις σχετικά με την αντίδραση της Δύσης.
Κάποιες χώρες υποστήριζαν ότι έπρεπε να κλείσουν οι αγωγοί, αφαιρώντας έτσι από τη Ρωσία μια εύκολη πηγή καθαρών εσόδων. Άλλες, που εξαρτώνταν από το φθηνό ρωσικό αέριο, υποστήριζαν ότι μια διακοπή τροφοδοσίας θα έπληττε τις οικονομίες τους. Η Γερμανία κράτησε διπλή στάση: κράτησε ανοιχτό τον Nord Stream 1, αλλά δεν έδωσε άδεια λειτουργίας του Nord Stream 2, ο οποίος ήταν έτοιμος.
Οι εκρήξεις, τον Σεπτέμβριο του 2022, κατέστησαν τη συζήτηση άνευ αντικειμένου. Καθώς τεράστιες ποσότητες CO₂ απελευθερώνονταν στη Βαλτική — ισοδύναμες με τις ετήσιες εκπομπές της Δανίας — Αμερικανοί και Γερμανοί αξιωματούχοι κατηγόρησαν τη Ρωσία ότι ενορχήστρωσε τις εκρήξεις. Το Κρεμλίνο ισχυρίστηκε ότι πίσω από την επίθεση βρίσκονταν οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα
Η γερμανική αστυνομία, οι εισαγγελείς και άλλα άτομα εξοικειωμένα με τις λεπτομέρειες της υπόθεσης ανέπτυξαν, ωστόσο, ξεκάθαρη εικόνα: μια επίλεκτη ουκρανική στρατιωτική μονάδα εκτέλεσε τις επιθέσεις υπό την άμεση επίβλεψη του τότε αρχιστρατήγου της Ουκρανίας, στρατηγού Βαλέρι Ζαλούζνι. Η αργή διαδικασία επίλυσης της υπόθεσης ξεκίνησε αμέσως μετά τις εκρήξεις στη Βαλτική.
Με την παρακολούθηση εταιρειών ενοικίασης σκαφών, τηλεφώνων και πινακίδων κυκλοφορίας, η ομάδα του Πότσδαμ έθεσε τα θεμέλια ώστε οι γερμανικές αρχές να εκδώσουν εντάλματα σύλληψης για τρεις στρατιώτες της ουκρανικής μονάδας ειδικών δυνάμεων και τέσσερις έμπειρους δύτες βαθέων υδάτων, σύμφωνα με πηγές κοντά στην υπόθεση. Ο στόχος των σαμποτέρ, είπαν, ήταν να διακόψουν τόσο τα έσοδα της Ρωσίας από το πετρέλαιο όσο και τους οικονομικούς δεσμούς της με τη Γερμανία.
Το καθοριστικό στοιχείο ήρθε από μια θολή ασπρόμαυρη φωτογραφία που τραβήχτηκε από κάμερα ταχύτητας στη Γερμανία. Έδειχνε το πρόσωπο ενός Ουκρανού δύτη, τον οποίο η αστυνομία αναγνώρισε χρησιμοποιώντας εμπορικά διαθέσιμο λογισμικό αναγνώρισης προσώπου. Μέσα σε λίγα λεπτά, εντόπισαν τα προφίλ του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις επαγγελματικές του ιστοσελίδες, που συνδέονταν και με άλλους υπόπτους της υπόθεσης.
Ωστόσο, δεν εκτίμησαν όλοι τις προσπάθειές τους.
«Θρίλερ» με τις έρευνες
Ο Ουκρανός δύτης που εντοπίστηκε στην Πολωνία μεταφέρθηκε αργότερα στην Ουκρανία με μια μαύρη BMW με διπλωματικές πινακίδες, που οδηγούσε ο ίδιος ο στρατιωτικός ακόλουθος της Ουκρανίας στη Βαρσοβία. Η ουκρανική κυβέρνηση αρνήθηκε να σχολιάσει. Ιδιωτικά, ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος υποστήριξε ότι το Κίεβο ενήργησε έπειτα από προειδοποίηση της πολωνικής κυβέρνησης. Εν τω μεταξύ, ο διοικητής της μονάδας δολιοφθοράς εντοπίστηκε στην Ιταλία μετά από εξαντλητική έρευνα. Αρχικά, οι ντετέκτιβ είχαν μόνο μια φωτογραφία διαβατηρίου ενός χαμογελαστού, γεροδεμένου άνδρα με ανοιχτά γαλανά μάτια — που προερχόταν από ένα ουκρανικό διαβατήριο με ψεύτικο όνομα, κάτι που, σύμφωνα με την αστυνομία, είναι συνηθισμένο στις επιχειρήσεις των ουκρανικών υπηρεσιών.
Κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης στις 9:30 π.μ., η ομάδα των ερευνητών εξέτασε μια πιθανή λύση: «Πού πάνε οι Ουκρανοί για διακοπές»; Ίσως ο ύποπτος ταξίδευε εκτός Ε.Ε. Έστειλαν λοιπόν αιτήματα σε φιλικές χώρες.
Λίγο αργότερα, η συνοριοφυλακή μιας φιλικής χώρας βρήκε αντιστοιχία. Ο άνδρας είχε ταξιδέψει εκεί για επαγγελματικούς λόγους. Οι ντετέκτιβ είχαν πλέον αντίγραφο του διαβατηρίου του με το πραγματικό του όνομα και ημερομηνία γέννησης. Τον ταυτοποίησαν ως τον Σερχίι Κ., 46 ετών, βετεράνο της ουκρανικής υπηρεσίας ασφαλείας SBU. Είχε ενταχθεί σε μονάδα ειδικών δυνάμεων την πρώτη μέρα της ρωσικής εισβολής και διοικούσε αντιαεροπορική διμοιρία κατά τη Μάχη του Κιέβου. Η γερμανική αστυνομία έβαλε «σιωπηλό συναγερμό» στο διαβατήριό του, ο οποίος ενεργοποιείται αν προσπαθήσει να περάσει σύνορα της Ε.Ε.
Στις 13 Αυγούστου, έλαβαν ειδοποίηση ότι ο Σερχίι πέρασε από την Ουκρανία στην Πολωνία. Τον παρακολούθησαν στη συνέχεια στην Τσεχία και κατόπιν στην Ιταλία, χρησιμοποιώντας δεδομένα από το σύστημα διοδίων και κρατήσεις ξενοδοχείων που είχε κάνει η σύζυγός του μέσω διαδικτύου.
Η σύλληψη και οι πανηγυρισμοί
Η ιταλική αστυνομία Carabinieri τον συνέλαβε όταν έκανε check-in σε ένα θέρετρο στην μεσαιωνική πόλη Σαν Κλεμέντε. Την επόμενη μέρα, καθώς οδηγούνταν στο δικαστήριο, ο Σερχίι ύψωσε τρία δάχτυλα — τον ουκρανικό χαιρετισμό που συμβολίζει την τρίαινα, το εθνικό σύμβολο. Ο δικηγόρος του υποστήριξε ότι ο Σερχίι είναι αθώος, αλλά ακόμη κι αν συμμετείχε, ενεργούσε ως μέρος μιας στρατιωτικής επιχείρησης για την άμυνα της Ουκρανίας και επομένως έχει ασυλία.
Στη συνάντηση στις 9:30 π.μ. την επόμενη ημέρα, οι Γερμανοί ντετέκτιβ πανηγύριζαν. Πίστευαν ότι η έρευνά τους θα κατέληγε σύντομα σε ένα γερμανικό δικαστήριο. Μέχρι τον Δεκέμβριο, οι Ιταλοί δικαστές αναμένεται να αποφασίσουν αν θα εκδώσουν τον Ουκρανό στη Γερμανία. Ο ύποπτος βρίσκεται σε απεργία πείνας εδώ και περισσότερο από μία εβδομάδα επειδή η φυλακή δεν μπορεί να καλύψει τη βίγκαν και χωρίς γλουτένη διατροφή του, ενώ έχουν περιοριστεί και οι επισκέψεις της οικογένειας του. Αν η απεργία πείνας οδηγήσει σε νοσηλεία, η έκδοση μπορεί να καθυστερήσει. Η γερμανική αστυνομία έχει ήδη προετοιμάσει ειδικό αεροσκάφος για να τον μεταφέρει στο Αμβούργο για δίκη.
Δύσκολες ισορροπίες για Μερτς
Η έκδοσή του μπορεί να αποδειχθεί δίκοπο μαχαίρι. Μια ακροαματική διαδικασία θεωρείται βέβαιο ότι θα επιβαρύνει περαιτέρω τις σχέσεις μεταξύ Ουκρανίας και Γερμανίας — του μεγαλύτερου οικονομικού υποστηρικτή του Κιέβου και προμηθευτή κρίσιμων αμυντικών συστημάτων, ιδιαίτερα αντιαεροπορικών. Οι πολιτικές πιέσεις αυξάνονται και για τον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς, αν και συνεργάτες του δηλώνουν ότι η κυβέρνηση μπορεί να διαχειριστεί τις εσωτερικές επιπτώσεις, παρά τις προσπάθειες της αντιπολίτευσης να διακόψει τη χρηματοδότηση προς την Ουκρανία. Σύμφωνα με αυτούς, η γερμανική κοινή γνώμη έχει ήδη συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι το Κίεβο βρίσκεται πίσω από την επίθεση, ιδίως μετά από σχετικά ρεπορτάζ της Wall Street Journal.
Ωστόσο, ανώτεροι αξιωματούχοι υπαινίσσονται ότι οι διπλωματικές συνέπειες των εκρήξεων θα ήταν ευκολότερο να αντιμετωπιστούν εάν οι ντετέκτιβ δεν είχαν «δέσει» τόσο αποτελεσματικά την υπόθεση εναντίον της Ουκρανίας.
