Ήταν μια δύσκολη δουλειά, αλλά κάποιος έπρεπε να την κάνει. Ή μάλλον στην περίπτωση του Σπύρου Κίζη κάποιος επέλεξε να την κάνει -βάζοντας αναμφίβολα στον εαυτό του δύσκολα και ρίχνοντάς τον το δίχως άλλο στα βαθιά.
Το 2019 ο νεαρός τότε σχεδιαστής βιομηχανικού σχεδίου, ο οποίος μάλιστα μόλις είχε επιστρέψει από τις μεταπτυχιακές σπουδές του στη Μεγάλη Βρετανία, αποφάσισε να μετρήσει το μπόι του με ένα εμβληματικό αντικείμενο: το μετάλλιο του Αυθεντικού Μαραθωνίου της Αθήνας.
Δεν ήταν ένα project που του ζητήθηκε ή του ανατέθηκε. Ο ίδιος το αποφάσισε, όταν έπιασε στα χέρια του το μετάλλιο ενός δρομέα φίλου του που είχε τερματίσει την – κλασική τότε, αυθεντική πλέον- διαδρομή.
Ο Κίζης, που σήμερα διατηρεί το δικό του σχεδιαστικό γραφείο στο Κουκάκι, επέλεξε να κάνει κάτι αυτονόητο αλλά ρηξικέλευθο. Να αντιμετωπίσει δηλαδή το μετάλλιο όχι ως τρόπαιο ή ενθύμιο αλλά σαν ένα σύμβολο, στο οποίο καθρεφτίζεται η ιστορία, η πόλη, η προσωπική προσπάθεια κάθε δρομέα αλλά και το σύγχρονο ελληνικό design.
Υπέβαλε την πρότασή του στον ΣΕΓΑΣ και λίγες εβδομάδες μετά όχι μόνο έγινε δεκτή, αλλά στην πραγματικότητα γέννησε μια νέα, ενδιαφέρουσα αφήγηση για το μετάλλιο της Αθήνας. Έγινε η αρχή του νήματος μιας καινούργιας ιστορίας που χρόνο με το χρόνο γίνεται ολοένα και πιο ενδιαφέρουσα.
Από το 2019, όταν και υιοθετήθηκε το σχέδιο του Κίζη –επισημαίνεται ότι ο ίδιος παραχώρησε το σχέδιό του και τα πνευματικά δικαιώματα αφιλοκερδώς-, το μετάλλιο διατηρεί σταθερή τη μία πλευρά του, στην οποία απεικονίζεται το Παναθηναϊκό Στάδιο, ενώ στην άλλη εναλλάσσονται κάθε χρόνο έργα που δημιουργούν ειδικά για τη διοργάνωση σπουδαίοι Έλληνες εικαστικοί.
Η μία όψη του φετινού μεταλλίου του Αυθεντικού Μαραθωνίου της Αθήνας είναι δημιουργία της κεραμοπλάστριας Ελένης Βερναδάκη και αντλεί αναφορές από την αέναη κίνηση της σβούρας
Ο Αλέκος Φασιανός, ο Κώστας Βαρώτσος, ο Γιάννης Ψυχοπαίδης, η Βάνα Ξένου, ο Κώστας Τσόκλης και φέτος η κεραμοπλάστρια Ελένη Βερναδάκη που επέλεξε ως μοτίβο τη σβούρα – «η σβούρα έχει μέσα της κάτι το καθολικό, κάτι που ξεπερνά την παιδική ανάμνηση, είναι ένα παιχνίδι που δεν σταματά να περιστρέφεται, όπως ο κόσμος, όπως ο χρόνος», σημείωσε πρόσφατα η ίδια- δίνουν με τα σχέδιά τους προστιθέμενη εικαστική αξία σε ένα ούτως ή άλλως συλλεκτικό αντικείμενο.
Κι αυτό το γνωρίζουν καλύτερα όσοι με προσπάθεια, κόπο και ιδρώτα φτάνουν στη γραμμή του τερματισμού.
Το μετάλλιο κάθε χρονιάς φέρει από ένα γράμμα της λέξης MARATHON. Φέτος είναι η σειρά του γράμματος «H»
Επιπλέον, από την ίδια χρονιά καθένα από τα μετάλλια βάρους 120 γραμμαρίων και διαμέτρου 7 εκατοστών φέρει πάνω του ένα από τα γράμματα της λέξης MARATHON. Σκοπός ήταν ο κύκλος να ολοκληρωθεί το 2026, όταν και συμπληρώνονται 130 χρόνια από την αναβίωση του Μαραθώνιου δρόμου στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896.
Όμως η πανδημία στέρησε έναν μαραθώνιο από τη δρομική κοινότητα κι έτσι φέτος είναι η σειρά του γράμματος Η να προστεθεί στο παλμαρέ των δρομέων.
Το έργο του Αλέκου Φασιανού αποτυπώθηκε στο μετάλλιο του 37ου Αυθεντικού Μαραθωνίου
Αλλά καλύτερα να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή με αφηγητή τον άνθρωπο που σχεδίασε ένα απέριττο αλλά στιβαρό και σίγουρα όμορφο μετάλλιο για τον πιο σημαντικό μαραθώνιο του κόσμου. Τον Αυθεντικό.
Κύριε Κίζη, πώς αποφασίζει ένας νέος industrial designer να σχεδιάσει ένα μετάλλιο με ιστορικό βάρος αλλά και πολλαπλούς συμβολισμούς;
Είμαι βιομηχανικός σχεδιαστής. Σπούδασα στη Σύρο, στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, και έκανα μεταπτυχιακό στο Edinburgh College of Art. Επιστρέφοντας μετά τις σπουδές μου στην Ελλάδα, έπεσε στα χέρια μου το παλιό μετάλλιο του Μαραθωνίου – μέσω ενός φίλου που είχε τρέξει – το οποίο ομολογώ πως δεν με εξέφραζε αισθητικά.
Έτσι, αποφάσισα να δοκιμάσω να σχεδιάσω κάτι δικό μου, πιο μινιμαλιστικό και σύγχρονο. Έκανα μια πρόταση στον ΣΕΓΑΣ και, προς μεγάλη μου χαρά, την αποδέχθηκαν.
Για το μετάλλιο της περσινής διοργάνωσης ο Κώστας Τσόκλης άντλησε έμπνευση και αναφορές από τον κότινο
Πόσος χρόνος χρειάστηκε για να βάλετε την ιδέα σας στο χαρτί;
Περίπου ένας μήνας. Σκοπός μου ήταν να δημιουργήσω κάτι απλό αλλά με ισχυρό συμβολισμό.
Στη σταθερή όψη του μεταλλίου κυριαρχεί η μικρογραφία του Παναθηναϊκού Σταδίου. Θέλετε να μου μιλήσετε για τη φιλοσοφία πίσω από το τελικό σχέδιο;
Ίσως ακουστεί κάπως ρομαντικό, αλλά η σκέψη μου ήταν ότι ο κόσμος αγκαλιάζει τον θεσμό του Μαραθωνίου. Το ασημένιο τμήμα του μεταλλίου λοιπόν συμβολίζει το Καλλιμάρμαρο Στάδιο – τον τόπο όπου τερματίζουν όλοι οι δρομείς – και γύρω του βρίσκονται οι άνθρωποι, οι θεατές, η ίδια πόλη. Σαν μια αγκαλιά.
Ήθελα να το αποδώσω με καθαρές, μινιμαλιστικές γραμμές και ισορροπημένες αναλογίες.
Ο Κίζης οραματίστηκε το Καλλιμάρμαρο κλεισμένο στην αγκαλιά της πόλης, των θεατών, των ανθρώπων που στηρίζουν τον Αυθεντικό Μαραθώνιο
Αλήθεια, όταν το σχεδιάζατε είχατε φανταστεί ότι η ιδέα σας θα μπορούσε και να γίνει τελικά το επίσημο μετάλλιο του αγώνα;
Όχι. Αλλά αυτό ονειρευόμουν: να δημιουργήσω κάτι που θα μείνει. Ήθελα ο κάθε δρομέας, είτε τερματίζει πρώτος είτε τελευταίος, να παίρνει μαζί του ένα αντικείμενο καλής αισθητικής. Κάτι που δεν θα ξεχάσει σε ένα συρτάρι, αλλά θα το κρατήσει σαν μικρό design αντικείμενο.
Θέλατε να δημιουργήσετε ένα μετάλλιο συνδεδεμένο απλώς με τον αγώνα ή ένα αντικείμενο που θα φέρει συμβολισμούς για την πόλη και την ιστορία;
Επιθυμούσα ξεκάθαρα το δεύτερο. Ήθελα ο κάθε δρομέας να πάρει μαζί του κάτι όμορφο. Ένα κομμάτι design, ένα κομμάτι της Αθήνας.
Η έννοια του άθλου ενέπνευσε την Βάνα Ξένου για το μετάλλιο του επετειακού 40ου Αυθεντικού Μαραθωνίου της Αθήνας
Κάθε χρόνο συνεργάζεστε με τον εικαστικό που επιλέγεται για τη δεύτερη όψη. Θέλετε να μου μιλήσετε γι’ αυτή τη σύμπραξη;
Κάθε φορά συναντιόμαστε, συζητάμε τις τεχνικές δυνατότητες, τα όρια και το πώς μπορεί να υλοποιηθεί το έργο σε μορφή μεταλλίου. Η διαδικασία ξεκινά συνήθως την άνοιξη, έξι μήνες πριν τον αγώνα.
Μπορώ να σας ρωτήσω εάν έχετε κάποιο αγαπημένο από τα έως τώρα μετάλλια;
Ναι, ξεχωρίζω ιδιαίτερα το έργο του Κώστα Βαρώτσου με τον Ημεροδρόμο και το φετινό με τη σβούρα της Ελένης Βερναδάκη. Θεωρώ ότι η αισθητική τους συνδέεται πολύ όμορφα με τη συνολική λογική του μεταλλίου.
Με την Ελένη Βερναδάκη η φετινή συνεργασία ήταν συγκινητική. Τη θαυμάζω από παιδί, μεγάλωσα με αντικείμενά της στο σπίτι, γιατί αγαπούσε πολύ τη δουλειά της η μητέρα μου.
Ο Ημεροδρόμος του Κώστα Βαρώτσου κόσμησε το μετάλλιο του 2021
Αυτό το σαββατοκύριακο περισσότεροι από 70 χιλιάδες δρομείς θα τρέξουν στους τρεις αγώνες του Αυθεντικού Μαραθωνίου. Πώς είναι να βλέπετε το μετάλλιο που έχει σχεδιάσει να δίνει χαρά σε τόσους χιλιάδες ανθρώπους αλλά τις εικόνες του να κατακλύζουν τα κοινωνικά δίκτυα;
Έχετε δίκιο. Είναι απίστευτο. Και νιώθω μεγάλη χαρά. Είναι όμορφο να βλέπεις ότι κάτι που σχεδίασες αποκτά προσωπική αξία για τόσους ανθρώπους. Ειδικά στον Μαραθώνιο, κάθε μετάλλιο έχει πίσω του μια ιστορία. Είναι κάτι που με συγκινεί βαθιά.
Πώς θα περιγράφατε τη σχεδιαστική σας φιλοσοφία;
Προσπαθώ να σχεδιάζω όσο χρειάζεται – όχι παραπάνω. Μου αρέσει να σκέφτομαι με γνώμονα την κατασκευή: πώς θα φτιαχτεί, πώς θα σταθεί. Ο σχεδιασμός για μένα δεν είναι θεωρητικός, πρέπει να γεννιέται μέσα από την πράξη.
Στην περίπτωση του μεταλλίου, οι περιορισμοί ήταν αρκετά συγκεκριμένοι, αλλά αυτό σε βοηθά να συγκεντρωθείς στην ουσία και τελικά να γίνεις πιο δημιουργικός.
