Στην εποχή της υπερπληροφόρησης, όπου ο θόρυβος των δεδομένων συχνά σκεπάζει τη σκέψη, οι σχολικές εφημερίδες αναδεικνύονται σε νησίδες ουσιαστικής έκφρασης και στοχασμού. Εκεί οι νέοι άνθρωποι αναλαμβάνουν τον ρόλο των αφηγητών της δικής τους εμπειρίας· εκφράζουν συναισθήματα, διαμορφώνουν ιδέες, μοιράζονται προβληματισμούς και μετατρέπουν τη γραφή σε πράξη συλλογικής δημιουργίας.
Όσοι είχαμε την ευκαιρία να ξεφυλλίσουμε αυτά τα δημιουργήματα των μαθητών, δεν μπορούμε παρά να θαυμάσουμε τη βαθιά ωριμότητα του λόγου τους – σε ορισμένες περιπτώσεις αντάξια λογοτεχνικών δημιουργών. Μέσα από τα κείμενά τους αναδύονται οι ανησυχίες, οι σκέψεις και η ευαισθησία της εφηβείας, ιδίως μαθητών από σχολεία της περιφέρειας, που εκφράζονται με εντυπωσιακή αμεσότητα και αυθεντικότητα. Η χρήση της γλώσσας, με τις σύγχρονες αποχρώσεις και τις τολμηρές επιλογές, αποδεικνύει την ευελιξία, τη ζωντάνια και τη δημιουργική δύναμη του λόγου τους –ένα φαινόμενο που αξίζει ιδιαίτερης μελέτης από τους σημερινούς γλωσσολόγους.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να τονίσουμε τα ελπιδοφόρα μηνύματα που αναδύονται μέσα από τα κείμενα των μαθητών: την αγάπη για τον τόπο τους, την περηφάνια για τη ρίζες και την ιδιαίτερη καταγωγή τους, το όραμα για ένα πιο φωτεινό μέλλον που βασίζεται στον σεβασμό προς την παράδοση και τη φύση.
Δεν είναι λίγες οι φορές που, διαβάζοντας τις μαθητικές εφημερίδες, συναντά κανείς μια αυθεντική φωνή αγάπης για το περιβάλλον, μια βιωματική σχέση με τον τόπο και με τα τοπία, η οποία μαρτυρά μια βαθιά οικολογική συνείδηση, μια αίσθηση ευθύνης και μια εσωτερική ανάγκη προστασίας του φυσικού πλούτου που τα περιβάλλει.
Η προσεκτική μελέτη αυτών των κειμένων φωτίζει ποικίλες πτυχές της εκπαιδευτικής πραγματικότητας όπως τη βιώνουν οι μαθητές, προσφέροντας πολύτιμα ερεθίσματα σε όσους σχεδιάζουν την εκπαιδευτική πολιτική της χώρας.
Για τους ίδιους τους μαθητές, η σύνταξη μιας σχολικής εφημερίδας αποτελεί ένα ανεκτίμητο παιδαγωγικό εργαλείο. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία μαθαίνουν να ερευνούν σε βάθος, να τεκμηριώνουν τις σκέψεις τους, να συνεργάζονται δημιουργικά και να παρουσιάζουν δημόσια το έργο τους –μια εμπειρία που θυμίζει τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται οι επιστήμονες και οι ερευνητές. Παράλληλα, πρόκειται για μια καινοτόμα παιδαγωγική πρακτική που προσφέρει στους εκπαιδευτικούς τη δυνατότητα να διευρύνουν τους ορίζοντές τους, να πειραματιστούν με νέες προσεγγίσεις και να ενισχύσουν τη σύνδεση της σχολικής κοινότητας με την κοινωνία, καλλιεργώντας δεξιότητες όπως η κριτική σκέψη και η φιλαναγνωσία.
Για μένα προσωπικά, η ανάγνωση αυτών των εφημερίδων υπήρξε μια βαθιά συγκινητική εμπειρία, γιατί μέσα από τις σελίδες τους ένιωσα να αναδύεται η αλήθεια, η αγνότητα και η ειλικρίνεια της μαθητικής φωνής. Πρόκειται για έναν λόγο που γεννιέται από την αυθόρμητη ανάγκη του νέου ανθρώπου να κατανοήσει και να ερμηνεύσει τον κόσμο.
Ο θεσμός του Διαγωνισμού Σχολικών Εφημερίδων και Δημοσιογραφίας που διοργανώνεται για δεύτερη συνεχή χρονιά από «Το Βήμα», έχει πλέον εδραιωθεί ως μια εμπνευσμένη και δημιουργική εκπαιδευτική πρωτοβουλία. Με τον ενθουσιασμό και την αισιοδοξία που τον συνοδεύουν, ο Διαγωνισμός αυτός δίνει και φέτος στους μαθητές την ευκαιρία να συνεχίσουν ένα συναρπαστικό ταξίδι στον κόσμο της ουσιαστικής, υπεύθυνης και υγιούς δημοσιογραφίας.
Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στους μαθητές και τις μαθήτριες από την Ελλάδα και την Κύπρο, που αποτελούν την ψυχή αυτής της προσπάθειας. Είτε λάβουν κάποιο βραβείο είτε όχι, έχουν ήδη κερδίσει το πιο πολύτιμο έπαθλο: την εμπειρία να γίνουν ενεργοί δημιουργοί της είδησης και να μετέχουν στον δημόσιο διάλογο. Αυτή είναι η ουσία του ενεργού πολίτη. Θερμά συγχαρητήρια αξίζουν και στους εκπαιδευτικούς που στηρίζουν αυτή την προσπάθεια.
Οφείλω να συγχαρώ ιδιαίτερα την κ. Φωτεινή Υψηλάντη, μια προσωπικότητα που αναγνώρισε από την αρχή τη σημασία αυτού του εγχειρήματος, καθώς και την κ. Μάρνυ Παπαματθαίου, αρχισυντάκτρια της εφημερίδας «Το Βήμα» και διακεκριμένη δημοσιογράφο, της οποίας η αφοσίωση, ο ζήλος και η αγάπη προς τους μαθητές υπήρξαν καθοριστικοί παράγοντες στη δημιουργία ενός έργου με ουσιαστική εκπαιδευτική αξία.
Θα ήθελα επίσης να εκφράσω τα θερμά μου συγχαρητήρια στον Εκδότη και τον Διευθυντή του «Βήματος», καθώς και στη Διοίκηση, και ιδιαίτερα στον Πρόεδρο του δημοσιογραφικού ομίλου Alter Ego, που με τη διαρκή παρουσία τους στα εκπαιδευτικά δρώμενα, διατηρούν και ενισχύουν την κοινωνική απήχηση ενός από τους πιο ιστορικούς και πιο μεγάλους εκδοτικούς οργανισμούς της χώρας.
Κλείνοντας, θα ήθελα να διαβεβαιώσω ότι είναι μεγάλη χαρά για το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών να στηρίζει έναν θεσμό που φέρνει κοντά μαθητές και εκπαιδευτικούς από όλη την Ελλάδα και την Κύπρο, ενθαρρύνει τη συμμετοχή των νέων στη δημόσια σφαίρα, πυροδοτεί αξίες και αποπνέει πολιτισμό και αισιοδοξία για το αύριο της Χώρας.
Για άλλη μια φορά συγχαίρω όλους τους συμμετέχοντες για τη δημιουργικότητά τους και την αγάπη τους για τον λόγο.
*Ο Γεράσιμος Σιάσος είναι Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής και Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
