Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ επισκέφθηκε τη Μέση Ανατολή στις 13 Οκτωβρίου για να υπογράψει την εκεχειρία στη Γάζα, μίλησε για «αιώνια ειρήνη» στην περιοχή.
Ο Τζέι Ντι Βανς στο Ισραήλ
Λιγότερο από δέκα μέρες αργότερα, αν και ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς μιλώντας από το Ισραήλ χθες, υποβάθμισε τις αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με την κατάσταση της εκεχειρίας στη Γάζα, πολλά αμερικανικά μέσα μεταδίδουν πως ιδιωτικά αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ φοβούνται ότι πράγματι η συμφωνία θα μπορούσε να καταρρεύσει – και για αυτό βρέθηκε εσπευσμένα ο αντιπρόεδρος εκεί.
«Η παρουσία του Βανς στην περιοχή είχε ως στόχο, τουλάχιστον εν μέρει, να διασφαλίσει ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπένιαμιν Νετανιάχου θα παραμείνει προσηλωμένος στο σκοπό αυτό» γράφει το CNN.
Οι ανησυχίες κορυφώθηκαν όταν πριν από λίγες ημέρες, αφού το Ισραήλ κατηγόρησε τη Χαμάς ότι πραγματοποίησε επίθεση που σκότωσε δύο στρατιώτες του ισραηλινού στρατού (IDF), προχώρησε στη διενέργεια αεροπορικών επιδρομών που σκότωσαν δεκάδες ανθρώπους στη Γάζα.
Εκατέρωθεν δέσμευση στην εκεχειρία
Ορισμένοι ισραηλινοί αξιωματούχοι έσπευσαν να κηρύξουν τη συμφωνία άκυρη. Ο Μπεζαλέλ Σμότριτς, ο ακροδεξιός υπουργός Οικονομικών, έγραψε στο Χ μια μόνο λέξη: «Πόλεμος!». Ωστόσο, και οι δύο πλευρές τελικά επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους στην εκεχειρία.
Εκατέρωθεν παραβιάσεις
Δεν ήταν βέβαια η πρώτη φορά που αμφότερες οι πλευρές παραβίασαν τις δεσμεύσεις τους. Η Χαμάς έχει καθυστερήσει να επιστρέψει τις σορούς των ομήρων που πέθαναν στην αιχμαλωσία, με το Ισραήλ ως απάντηση να αρνείται να ανοίξει ξανά το πέρασμα της Ράφα μεταξύ Γάζας και Αιγύπτου και να επιτρέψει την διέλευση επαρκούς ανθρωπιστικής βοήθειας, ενώ ο IDF έχει επανειλημμένα πυροβολήσει κατοίκους της Γάζας που διέσχισαν τα ασαφή όρια σε περιοχές υπό ισραηλινό έλεγχο.
Δύσκολη η επόμενη φάση της εκεχειρίας
«Τίποτα από αυτά δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η εκεχειρία πρόκειται να καταρρεύσει» σημειώνουν οι New York Times. Αλλά τα γεγονότα των περασμένων ημερών υπογραμμίζουν «τόσο το πόσο επείγον είναι να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις της επόμενης φάσης της εκεχειρίας – όσο και το πόσο δύσκολες θα είναι».
Αναπόφευκτα τα περιστατικά παραβίασης
Οι ειδικοί έχουν εξ αρχής σημειώσει πως περιστατικά παραβίασης φαίνονταν σχεδόν αναπόφευκτα. Αν και η εκεχειρία απαιτεί τον αφοπλισμό της Χαμάς, οι διαπραγματευτές δεν έχουν ακόμη συμφωνήσει σε έναν πρακτικό μηχανισμό με τον οποίο θα μπορούσε να αναγκαστεί να το πράξει, ενώ παράλληλα, ο IDF συνεχίζει να ελέγχει περίπου το 53% του εδάφους της Γάζας.
Ωστόσο, σε αυτή τη φάση και οι δύο πλευρές έχουν συμφέρον να αποφύγουν μια ολοκληρωτική κατάρρευση. Μερικοί από τους διοικητές της Χαμάς αναμφίβολα ελπίζουν να συνεχίσουν τις σποραδικές ανταρτικές επιθέσεις εναντίον ισραηλινών στρατευμάτων, όπως μεταδίδει η Washington Post. Αλλά δεν θέλουν η εκεχειρία να καταρρεύσει εντελώς, καθώς χωρίς να έχει ζωντανούς ομήρους στα χέρια της, η Χαμάς έχει πλέον πολύ λιγότερη επιρροή για να μπορέσει να σταματήσει έναν ενδεχόμενο νέο γύρο μαχών – μια απειλή που ο Τραμπ έχει επαναλάβει σε περίπτωση που η Χαμάς θεωρηθεί ως υπαίτια.
Η στάση των ακροδεξιών
Στο Ισραήλ από την άλλη, ακροδεξιοί υπουργοί θέλουν να ακυρώσουν τη συμφωνία από τότε που υπογράφηκε, με την ισραηλινή Haaretz να σημειώνει πως ο Νετανιάχου αρνείται σκόπιμα να πει ότι ο πόλεμος τελείωσε οριστικά.
«Bibisitting»
Για αυτό το λόγο, η επίσκεψη του Τζέι Ντι Βανς εκεί χθες, δύο μέρες μετά την άφιξη του ειδικού απεσταλμένου του Τραμπ στην περιοχή Στιβ Γουίτκοφ και του γαμπρού του αμερικανού προέδρου Τζάρεντ Κούσνερ – οι δυο «αρχιτέκτονες» της συμφωνίας όπως θεωρείται-, φέρεται να εντάσσεται στο πλαίσιο αυτού που οι Αμερικανοί αποκαλούν «Bibisitting» (σ.σ. αναφορά στο ψευδώνυμο του Νετανιάχου, Bibi).
Δεν είναι ο Νετανιάχου που παίρνει τις αποφάσεις
«Θέλουν να του δείξουν πως ακόμα κι αν ο πρωθυπουργός θέλει να ξαναρχίσει τον πόλεμο, δεν είναι αυτός που παίρνει τις αποφάσεις» γράφει χαρακτηριστικά το CNN. Ο Γουίτκοφ τόνισε μεταξύ άλλων ότι οι επόμενες 30 ημέρες είναι κρίσιμες για να τηρηθεί η συμφωνία και να εισέλθουν οι συνομιλίες στη δεύτερη φάση.
Οι ΝΥΤ, επικαλούμενοι Αμερικανούς αξιωματούχους, επισημαίνουν πως η γενική πεποίθηση από την πλευρά των ΗΠΑ είναι ότι η εκεχειρία απειλείται περισσότερο βραχυπρόθεσμα, γι’ αυτό και το ταξίδι του αντιπροέδρου έπρεπε να γίνει τόσο σύντομα μετά την επίσκεψη του Τραμπ μόλις την περασμένη εβδομάδα – αν και ο Βανς υποστήριξε πως το ταξίδι «δεν είχε καμία σχέση με τα γεγονότα των τελευταίων 48 ωρών».
Αβέβαιη η εκεχειρία
‘Όπως και να έχει, το μακροπρόθεσμο μέλλον της εκεχειρίας παραμένει αβέβαιο. Το σχέδιο του Τραμπ προβλέπει μια πολυεθνική ειρηνευτική δύναμη που θα αναλάβει την ασφάλεια της Γάζας και παρ’ όλο που μερικές χώρες έχουν εκφράσει ενδιαφέρον να συμμετάσχουν, καμία δεν έχει αναλάβει ακόμη μια σταθερή δέσμευση.
Αρκετοί διπλωμάτες στην περιοχή λένε ότι η ενδεχόμενη κλιμάκωση της βίας στη Ράφα ενισχύει τους φόβους μεταξύ των Αράβων ηγετών και όχι μόνο, οι οποίοι ανησυχούν για μια πολιτική αντίδραση στο εσωτερικό των χωρών τους σε περίπτωση που τα στρατεύματά τους καταλήξουν να ρίχνουν πυρά σε Παλαιστίνιους.
«Ολα είναι αβέβαια»
Ακόμα και αν κάποια κράτη καταλήξουν σε μια συμφωνία, οι αναλυτές προειδοποιούν πως πιθανότατα θα χρειαστούν αρκετοί μήνες για να αναπτυχθεί η δύναμη αυτή. «Μέχρι τότε όλα είναι αβέβαια – πόσο μάλλον μια αιώνια ειρήνη» σχολιάζει ο βρετανικός Economist .
