Ζερόμ Καλούτα στο ΒΗΜΑ: «Στη ζωή υπάρχει μια εξίσωση· ό,τι δίνεις, παίρνεις»

Συναντάμε τον Ζερόμ Καλούτα στον όμορφο, φιλόξενο χώρο του Θεάτρου επί Κολωνώ αμέσως μετά τις πρόβες του με τον Αντώνη Καφετζόπουλο για την παράσταση «Άσπρο Μαύρο». Θετική ενέργεια στο φουλ και προσήλωση – παρατηρούμε – για το στοίχημα της επανόδου του πολύ αγαπητού καλλιτέχνη (ηθοποιού, μουσικού, παρουσιαστή) στη σκηνή, στον απόηχο των επιτυχημένων τηλεοπτικών του περιπλανήσεων ανά την Ελλάδα με την εκπομπή «Φτάσαμε» της δημόσιας τηλεόρασης.

Έφτασε όμως η ώρα να επιστρέψει ο Ζερόμ (ας μας επιτραπεί η οικειότητα για έναν τόσο προσηνή άνθρωπο) στο θέατρο των καλλιτεχνικών καταβολών του, εκεί που θα αναμετρηθεί με τον Αντώνη Καφετζόπουλο πάνω στο «Sunset Limited», το ένα από τα δύο θεατρικά έργα που έχει γράψει ο μέγας Αμερικανός λογοτέχνης Κόρμακ ΜακΚάρθι («Ματωμένος μεσημβρινός», «Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους», «Στον δρόμο») και στις 21 Οκτωβρίου ανεβαίνει στη σκηνή του Επί Κολωνώ ως «Άσπρο Μαύρο» δια χειρός Καφετζόπουλου.

«Με επίκεντρο τη φορτισμένη συνομιλία ανάμεσα σε δύο άνδρες -έναν βαθιά πιστό πρώην κατάδικο και έναν καθηγητή πανεπιστημίου που βρίσκεται στο χείλος της αυτοκτονίας- το «Άσπρο-Μαύρο» είναι ένα έργο-πρόκληση για τον ηθοποιός και τον θεατή», διαβάζουμε.

Πώς βλέπει όμως ο Ζερόμ Καλούτα αυτή την δυναμική σύγκρουση για το νόημα της ζωής στην Αθήνα του 2025;

Ανεβάζετε με τον Αντώνη Καφετζόπουλο το θεατρικό έργο του Κόρμακ ΜακΚάρθι, «Sunset Limited». Θα ξεκινήσω ρωτώντας αν στην προετοιμασία για τον ρόλο σου είχε οποιαδήποτε θέση η ομότιτλη τηλεοπτική ταινία που έχει σκηνοθετήσει ο Τόμι Λι Τζόουνς με συμπρωταγωνιστή τον Σάμιουελ Λ. Τζάκσον;

Έχει ενδιαφέρον που αναφέρεσαι σε αυτή την ταινία, γιατί την είχα δει πριν από αρκετά χρόνια και την είχα βρει βαρετή. Όχι επειδή η ταινία έχει κάτι μεμπτό, αλλά επειδή είναι πάρα πολύ «θεατρική». Συνειδητοποίησα λοιπόν ότι θα ήταν καλύτερα να τη δω στο θέατρο. Κάποια στιγμή ήρθε το «Sunset Limited» και με βρήκε μέσω του Αντώνη Καφετζόπουλου και μου είπε «την παράσταση που θες να δεις, θα την παίξεις εσύ!».

Ποια είναι η δική σου οπτική σε αυτούς τους δύο άντρες, οι οποίοι «μάχονται» ο ένας τον άλλον για το νόημα της ζωής; Ο Mr. Black σώζει τον Mr. White από την αυτοκτονία.

Είναι η μάχη ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο, στο φως και το σκοτάδι. Το σκοτάδι είναι η πρώτη σκέψη που ενδεχομένως έχουμε, αν λάβουμε υπόψη όλα αυτά που συμβαίνουν στον κόσμο. Ο Mr. White κάποια στιγμή λέει ότι «Η ανθρωπότητα σταμάτησε στο Νταχάου. Για μένα δεν υπάρχουν άνθρωποι, μετά από όλα αυτά που έγιναν εκεί».

Και η αλήθεια είναι πως αν λάβεις υπόψη σου όλα όσα συμβαίνουν – θες να ανοίξουμε την τηλεόραση, να δούμε τις ειδήσεις ή να γυρίσουμε τον χάρτη και να πατάμε χώρες και να λέμε τι συμβαίνει στην κάθε χώρα – δεν συμβαίνει τίποτα ενθαρρυντικό. Αλλά αυτό που μας κάνει ξεχωριστούς και ανθρώπινους είναι η υπέρβαση. Η πεποίθηση ότι «όλα θα πάνε καλά», θα φτιάξουν τα πράγματα, θα το καταφέρουμε κι αυτό, θα το υπερκεράσουμε και το άλλο. Η ανάγκη που ώθει τον άνθρωπο να βελτιώσει μία συνθήκη που ο ίδιος πολλές φορές χειροτερεύει, είναι αυτό που ορίζει τον Mr. Black. Ένας πρώην κατάδικος που έχει γνωρίσει τον Θεό κι έχει πετάξει την παλιά του ζωή,  είναι ένας καινούργιος άνθρωπος, αναγεννημένος.

Συμμερίζεσαι την κοσμοθεωρία του;

Τη συμμερίζομαι. Ωστόσο θεωρώ ότι εφόσον οι άνθρωποι καλούμαστε να επιβιώσουμε, δεν μπορούμε να έχουμε κάτι άλλο στο νου μας πέρα από αυτό. Αν έχεις να δεις τις ειδήσεις, δεν είναι καλά τα πράγματα. Πρέπει για την ψυχική μας υγεία να είμαστε πάνω από αυτά που συμβαίνουν.

Με τον Αντώνη Καφετζόπουλο διαφέρετε ως χαρακτήρες;

Ο Αντώνης Καφετζόπουλος είναι ένας πολύ σπουδαίος άνθρωπος, σαν θιασάρχης και σαν σκηνοθέτης πολύ κουλ. Το χιούμορ, η σκέψη, η ανάγκη για κουβέντα, για συζήτηση και ανάλυση, η ανάγκη να ακούσεις τον άλλον, είναι κοινά μας χαρακτηριστικά.

Τον ευχαριστώ για την τιμή που μου έκανε να παίξω σε αυτό το έργο. Αν μπορώ να ξεχωρίσω κάτι είναι το πώς φωτίζονται τα πρόσωπα δικών μου ανθρώπων όταν τους λέω ότι θα παίξω μαζί του. Είναι γενναιόδωρος, ακούει και αυτό είναι πολύ ανακουφιστικό. Τον ευχαριστώ πολύ για την εμπιστοσύνη του και ελπίζω να τον δικαιώσω.

Στη σκηνή έχετε ένα διαλογικό μπρα ντε φερ. Είναι μια πρόκληση αυτή η αντιπαράθεση, υποθέτω.

Η πρώτη πρόκληση του έργου είναι η διαρκής ιδεολογική μετακίνηση και αντιμαχία ανάμεσα στον έναν και τον άλλον χαρακτήρα. Η πρόκληση είναι το φιλοσοφικό βάθος του Κόρμακ ΜακΚάρθι, ο ρυθμός, η αλήθεια στην οποία πρέπει να οδηγηθεί κάθε ήρωας. Οι έννοιες είναι πυκνές, αλλά τον συνηθίζω τον Κόρμακ. Μου αρέσει πολύ.

«Το ζήτημα της αυτοκτονικής κατάθλιψης που θίγει το έργο είναι πολύ σοβαρό και είναι ένα θέμα για το οποίο στην Ελλάδα δε μιλάμε αρκετά».

Είσαι Αφροέλληνας και υποδύεσαι έναν Αφροαμερικανό. Για να προσεγγίσεις τον χαρακτήρα χρησιμοποιείς αναφορές δικές σου, ενδεχομένως από την τζαζ, τις επιρροές της αμερικανικής κουλτούρας;

Η παράσταση επικεντρώνεται στον τρόπο σκέψης και στις λέξεις που χρησιμοποιεί ο Mr. Black που είναι ένας άνθρωπος με τη σοφία που προέρχεται από τον δρόμο και τη Βίβλο. Ένας  απλός άνθρωπος με λαϊκό υπόβαθρο. Από τον καθηγητή White θα ακούσεις τετραγωνισμένες λέξεις, εκλεπτυσμένες κουβέντες. Ο Mr. Black είναι άμεσος, λαϊκός, χωρίς στρογγυλεμένες γωνίες.

Οι σκέψεις σου για το έργο όταν το διάβασες πρώτη φορά;

Την πρώτη φορά που το διάβασα είπα, τι πάμε να κάνουμε τώρα; Πώς θα συνδεθεί ο κόσμος; Πώς θα είναι; Το ζήτημα της αυτοκτονικής κατάθλιψης που θίγει το έργο είναι πολύ σοβαρό και είναι ένα θέμα για το οποίο στην Ελλάδα δε μιλάμε αρκετά. Και δεν είnαι σίγουρο ότι η ψυχική υγεία στην Ελλάδα έχει πάψει να είναι ταμπού. Οι άνθρωποι που έχουν αυτοκτονική κατάθλιψη, έχουν έναν πόνο βαθύ. Ψάχνουμε να βρούμε ποιος είναι αυτός ο πόνος.

Τώρα τους ανθρώπους τους σκοτώνει αυτό που σκέφτονται και αυτό που νιώθουν, αλλά δεν μιλάμε αρκετά για αυτό. Ένας άνθρωπος αποφασίζει να αφαιρέσει τη ζωή του για ορισμένους λόγους και ένας άλλος προσπαθεί να το μεταπείσει – αυτό είναι το έργο μας. Όσα λέει ο καθηγητής White δεν είναι πράγματα που δεν σκεφτόμαστε όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε την καθημερινότητα. Η ειδοποιός διαφορά είναι ότι οι σκοτεινές αυτές σκέψεις δεν οδηγούν αυτομάτως στην αυτοχειρία τον καθέναν από εμάς. Κάτι συμβαίνει λοιπόν με κάποιον που παίρνει αυτή την απόφαση.

Και η σύγκρουση αυτών των δύο χαρακτήρων; Τι είναι για σένα η σύγκρουση;

Η σύγκρουση είναι θεμιτή. Για να προχωρήσουμε, πρέπει να υπάρξει σύγκρουση. Ας πούμε ότι είσαι κάποιος που μεγαλώνει, γίνεται έφηβος και πρέπει να συγκρουστείς για να προχωρήσεις, όχι για να φύγεις από τους γονείς σου, αλλά για να πάρεις τις αποφάσεις σου, να αναλάβεις την ευθύνη της ζωής σου.

«Μου αρέσει πάρα πολύ το θέατρο, είναι ένα καθημερινό live με τον κόσμο, με την επικοινωνία που θέλω να έχω».

Τι σηματοδοτεί το θέατρο σε αυτή τη φάση της ζωής σου;

Το θέατρο για μένα είναι μια πόρτα που άνοιξε κάποια χρόνια πριν και μπήκα σε ένα δωμάτιο όπου ανακάλυψα πράγματα που ήθελα και μπορούσα να κάνω, έναν άλλο τρόπο έκφρασης. Εγώ ήθελα να κάνω μουσική και ταινίες, αλλά το θέατρο είναι μια καθημερινή ταινία που παίζεις. Είναι μια καθημερινή άσκηση στο να ζεις άλλες ζωές, στο να λες ιστορίες. Γιατί και στο τραγούδι και στο θέατρο ιστορίες λέμε πάνω στη σκηνή. Ο στόχος είναι η επικοινωνία με τον κόσμο.

Στο θέατρο μαθαίνω για άλλους ανθρώπους, ρόλους, κείμενα. Το θέατρο με έμαθε να διαβάζω λίγο παραπάνω. Μικρός δεν διάβαζα, άρχισα να διαβάζω με αφορμές περιπτώσεις που μου κέντριζαν την προσοχή, όπως ήταν ο Οθέλλος. Όταν άκουσα ότι υπάρχει μαύρος ήρωας και δεν πεθαίνει σε έργο του Σαίξπηρ, είπα ότι θέλω να το διαβάσω.

Ο Tupak, ένας ράπερ καλλιτέχνης που θαύμαζα, επειδή δούλευε πάρα πολύ, είχε δημιουργήσει έξτρα τραγούδια, τα οποία οι τότε δισκογραφικές κυκλοφορούσαν μετά τον θάνατό του. Πέθανε ο άνθρωπος και έβγαζαν τραγούδια μετά τον θάνατό του συντηρώντας τον μύθο ότι ακόμα ζει. Ο πρώτος δίσκος λοιπόν που βγαίνει είναι ο Μακιαβέλι σαν να σκηνοθέτησε ο ίδιος μακιαβελικά τον θάνατό του. Αναρωτήθηκα ποιος είναι αυτός ο Μακιαβέλι κι έτσι διάβασα τον «Ηγεμόνα» του Νικολό Μακιαβέλι. Διαβάζοντας, έγραφα καλύτερα τραγούδια. Με το θέατρο απέκτησα ρόλους για τους οποίους έκανα έρευνα, διάβασα. Η διαδικασία αυτή με έχει βοηθήσει να εμπλουτίσω τις γνώσεις μου.

Μου αρέσει πάρα πολύ το θέατρο, είναι ένα καθημερινό live με τον κόσμο, με την επικοινωνία που θέλω να έχω. Όταν μου λένε ότι είμαι πολυσχιδής γιατί έχω κάνει πολλά πράγματα, απαντώ ότι για μένα όλα αυτά είναι ένα όπως αν γινόμουν γιατρός, δικηγόρος. Ασχολήθηκα με την τέχνη. Μπορώ να τραγουδήσω γιατί έπαιζα κιθάρα. Η μουσική με πήγε στο θέατρο και το μουσικό θέατρο. Μετά πήγα στο σινεμά επειδή μπορούσα να ενσαρκώσω ρόλους, να χειριστώ τον λόγο. Έκανα και τον παρουσιαστή. Από πολύ μικρός βρήκα τις συγγένειες σε όλα αυτά. Αν θα παίξω το έργο του Κόρμακ ΜακΚάρθι ή αν θα κάνω ένα μιούζικαλ ή μια συναυλία, δεν είναι άλλη συμπεριφορά. Είμαι ένας καλλιτέχνης της σχολής που όλα αυτά είναι ενιαία, η μία δεξιότητα συμπληρώνει την άλλη.

Η επικοινωνία, όπως λες, έχει μεγάλη σημασία για σένα. Η ταξιδιωτική εκπομπή σου ολοκληρώθηκε.

Γι’ αυτό και είμαι στη σκηνή. Ολοκληρώθηκε δηλαδή μετά από δύο χρόνια που ήμασταν στον δρόμο. Υπήρξε μία κούραση, αλλά ο ενθουσιασμός ήταν πάντα ψηλά. Μου έλειπε να είμαι στη σκηνή, αλλά θα ήθελα να είμαι για κάτι το οποίο θα μιλούσε μέσα μου. Τα τελευταία χρόνια είχα προτάσεις οι οποίες δεν με οδήγησαν κάπου ώσπου χτύπησε το τηλέφωνο και ήταν ο Αντώνης Καφετζόπουλος.

«Στη ζωή υπάρχει μια εξίσωση: ότι δίνεις, παίρνεις. Και για να δώσεις, πρέπει από κάπου να έχεις πάρει. Πρέπει να ξέρεις πώς γίνεται. Μεταδίδεται».

Έγινες ωστόσο πολύ δημοφιλής.

Έκανα κάτι το οποίο πρώτα απ’ όλα μου έδωσε το χώρο να είμαι ο εαυτός μου. Η συνταγή της επιτυχίας ήταν ότι δεν πήγα να πλασαριστώ ως παρουσιαστής. Ο τρόπος που συνδέθηκα καλλιτεχνικά με την τηλεόραση είναι μέσα από το ταλέντο που έχω σαν άνθρωπος να κάνω φίλους. Μπορώ να κάνω φίλους εύκολα και παντού. Και κάναμε κάτι χάρη στο οποίο δημιουργήσαμε πραγματικές σχέσεις με τους ανθρώπους που συναντήσαμε. Αγάπησα κι εγώ την εκπομπή.

Οι ανθρώπινες σχέσεις δεν «χτίζονται» εύκολα στην εποχή μας.

Στη ζωή υπάρχει μια εξίσωση: ό,τι δίνεις, παίρνεις. Και για να δώσεις, πρέπει από κάπου να έχεις πάρει. Πρέπει να ξέρεις πώς γίνεται. Μεταδίδεται.

Το καλοκαίρι μαζί με άλλους καλλιτέχνες της Αφοελληνικής κοινότητας παρουσιάσατε μια μεγάλη συναυλία στον Λυκαβηττό, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου. Είσαι ευχαριστημένος με την ορατότητα της αφροδιασποράς στην Ελλάδα;

Η ορατότητα με την οποία θα ήμουν ευχαριστημένος είναι ένα κοινωνικό άνοιγμα προς όλους. Μία από τις πρώτες μου δουλειές ήταν λάντζα και σέρβις. Δούλευα λάντζα στην Αγία Παρασκευή και δούλεψα σέρβις σε ένα μαγαζί στο Κολωνάκι. Ήμουν ο πρώτος μαύρος σερβιτόρος, ένα θέαμα το οποίο ήταν σπάνιο και λέω τη λέξη «πρώτος», λόγω γενιάς και παλαιότητας στην ηλικία. Άρχισα να παίζω μπάσκετ πολύ μικρός, όταν δεν υπήρχαν πολλά παιδιά της αφρικανικής κοινότητας να παίζουν μπάσκετ στην Ελλάδα, καθώς ανήκω σε μια γενιά πολύ πριν τον Γιάννη Αντετοκούνμπο. Θα είμαι ευχαριστημένος όταν πιο πολλοί νέοι άνθρωποι ενταχθούν στις εργασιακές θέσεις που θα ήθελαν να είναι. Να προχωρήσει η ζύμωση και να κάνουν οι νέες γενιές (σ.σ. Αφροελλήνων) αυτό που ονειρεύονται.

Υπάρχει δρόμος ακόμα μπροστά.

Εννοείται πως έχει δρόμο ακόμα, όπως όλα τα πράγματα έχουν πολύ δρόμο. Εδώ φτάσαμε το 2025 για να ανακαλύψουμε πως η ίδια η ανθρωπότητα έχει πολύ δρόμο. Δηλαδή πάμε να κερδίσουμε καινούργια ζητήματα και χάνουμε αυτά που είχαμε κερδίσει. Αγωνιζόμαστε για πράγματα τα οποία υποτίθεται πως τα έχουμε κερδίσει – την κοινωνική δικαιοσύνη, την ειρήνη στον κόσμο, και παλεύουμε τώρα γι αυτά. Εννοείται ότι η διαδικασία συνεχίζεται και δεν περιορίζεται στον Γιάννη Αντετοκούνμπο, την οικογένειά του και εμένα. Το θέμα είναι να αλλάξει και κάτι.

Τι θέλω να πω; Ο Γιάννης Αντετοκούνμπο σημείωσε επιτυχία και έφερε στην Ελλάδα το χάλκινο μετάλλιο στο Ευρωμπάσκετ μαζί με την Εθνική Ομάδα. Αυτός είναι το αστέρι. Η αλλαγή είναι στο να αλλάξει η νομοθεσία για την ομαλή κοινωνική ένταξη της αφρικανικής κοινότητας στην Ελλάδα. Υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν την ένταξη αυτή ως επιζήμια και όχι ως κέρδος. Εκτός και αν είναι κάποιος δίμετρος τον οποίο θα αξιοποιήσει κάποια αθλητική ομάδα. Δεν θέλω να γίνομαι πικρόχολος, γιατί δεν είμαι, αλλά όσο μεγαλώνω έχω ανάγκη από πραγματικές αλλαγές επί της ουσίας.

Για να απαντήσω στην ερώτησή σου, όχι δεν είμαι ευχαριστημένος με την ορατότητα της αφρικανικής κοινότητας στην Ελλάδα. Δεν θα έπρεπε να έχει να κάνει με εμένα αυτή η οράτοτητα, αλλά με όλο τον κόσμο των Αφροελλήνων. Εμείς βρεθήκαμε εδώ που είμαστε τώρα, επειδή έτυχε, πέτυχε. Δουλέψαμε λίγο παραπάνω, είμαστε χαρισματικοί. Θα μπορούσαν να είναι άλλοι στη θέση μας.

Η μητέρα σου, που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, ήρθε στην Ελλάδα από το Κονγκό πριν από περίπου 50 χρόνια. Τι κρατάς από όσα σου έμαθε, μιλάς συχνά για αυτή.

Ήμασταν οι δυο μας, ένα dynamic duo. Εκείνη ήταν ο Μπάτμαν, εγώ ήμουν ο Ρόμπιν (ή ο γιος του, δεν ξέρω). Η μητέρα μου ήταν μία σπουδαία προσωπικότητα που πήγε μέχρι κάποια τάξη στο σχολείο, αλλά μου έμαθε τη ζωή όσο λίγα βιβλία. Ήταν πολύ μετρημένη και αυτό που έλεγε ήταν τόσο καίριο που δεν υπήρχε καμία απόκλιση από την πραγματικότητα στην οποία αναφερόταν. Ήταν επίσης πολύ καλή μαγείρισσα. Μαγείρευε τα πάντα και πολύ ωραία. Κι εγώ μαγειρεύω πλέον και κρατάω την εικόνα της. Μπορεί να μην είχαμε πολλά λεφτά, κι εγώ να ήθελα πάρω ένα χάμπουργκερ ή ένα σουβλάκι, αλλά το έφτιαχνε η ίδια στο σπίτι με τα υλικά που είχε. Θα το έφτιαχνε και θα μου έδειχνε ότι πρέπει να μάθω να φτιάχνω κι εγώ για να είμαι ανεξάρτητος. Και έφτιαχνε αυτοσχέδια πράγματα, έτσι έχω εκτιμήσει ότι μπορώ με λίγα υλικά να φτιάξω φαγητό.

Μου έμαθε τη δουλειά η μητέρα μου. Δούλευε σε σπίτια ως οικιακή βοηθός πλήρους απασχόλησης. Με στήριξε πάρα πολύ, ενώ είχε και τα θέλω της. Ήθελε να γίνω γιατρός, να κάνω μια δουλειά η οποία θα σημαίνει «κάτι». Αλλά ήθελε πάρα πολύ να είμαι ευτυχισμένος και με μεγάλωσε με αγάπη. Όπως είπα και πριν, αν κάτι το έχεις πάρει, θα το δώσεις. Αυτά που μου έδινε, από τη μία μου λείπουν και από την άλλη, τα έχω μέσα μου. Τώρα είμαστε πιο μαζί από ότι πριν, είναι ο οδηγός μου.

Τώρα έρχεται η συνειδητοποίηση των πραγμάτων.

Μπορεί να γίνομαι κουραστικός, το έχω πει και το ξαναλέω. Αν κάποιος διακρίνει ότι εγώ έχω πετύχει σε κάτι, αυτό το οφείλω σε αυτή τη γυναίκα, η οποία με μεγάλωσε σωστά, με τον τρόπο που αυτή νόμιζε και ήξερε. Με αγάπησε πάρα πολύ και με στήριξε χωρίς να παραλείψει να μου πει τι θεωρεί σωστό. Μου είπε: «εντάξει, πάμε».

INFO «Άσπρο Μαύρο» (The Sunset Limited) του Cormac McCarthy. Μετάφραση-Σκηνοθεσία: Αντώνης Καφετζόπουλος. Θέατρο Επί Κολωνώ, Πρεμιέρα: 21/10. Ημέρες-Ώρες Παραστάσεων: Δευτέρα, Τρίτη: 21:00, Τετάρτη: 19.30 & Κυριακή: 21:15

Αγορά εισιτηρίων για τις κορυφαίες πολιτιστικές εκδηλώσεις στο in tickets.