«Δεν είμαι κατάσκοπος που γράφει μυθιστορήματα· είμαι συγγραφέας που εργάστηκε για λίγο στον μυστικό κόσμο». Μπαίνοντας στην έκθεση στη βιβλιοθήκη Bodleian του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, σε υποδέχεται ένα μεγάλο πορτρέτο του Τζον Λε Καρέ ή, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, του Τζον Κόρνγουελ. Δίπλα στη φωτογραφία του, υπάρχει το εισαγωγικό απόσπασμα.
Σχεδόν πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του, η έκθεση με τον τίτλο «Tradecraft» αποκαλύπτει επιστολές, τις τεχνικές, αλλά και τις ανησυχίες του μεγάλου συγγραφέα μυθιστορημάτων κατασκοπείας. Η προδοσία και η κατασκοπεία είναι, φυσικά, τα κυρίαρχα θέματα των βιβλίων του με πρωταγωνιστή τον ήρωά του, Τζορτζ Σμάιλι, θέματα που ο Κόρνγουελ βίωσε πρώτα στην πραγματικότητα και ύστερα στη μυθοπλασία.
Μετά τη θητεία του στο σώμα πληροφοριών του στρατού, του προσφέρθηκε θέση στο Lincoln College της Οξφόρδης. Η έκθεση περιλαμβάνει γελοιογραφίες που σχεδίασε για το περιοδικό του κολλεγίου, καθώς και άρθρα για το Oxford Left. Μερικοί από τους συναρθρογράφους του ήταν άτομα για τα οποία ο Κόρνγουελ μετέφερε πληροφορίες στην MI5 – μία από τις πρώτες αποστολές του για την υπηρεσία, για την οποία αργότερα είπε ότι μετάνιωσε.
Αν και ο Σμάιλι – τον οποίο ενσάρκωσε ο Άλεκ Γκίνες στις τηλεοπτικές σειρές του BBC «Tinker Tailor Soldier Spy» και «Smiley’s People» – ήταν σύνθετος χαρακτήρας, η αλληλογραφία μεταξύ του ηθοποιού και του συγγραφέα, που παρουσιάζεται στην έκθεση, δείχνει πόσο είχε εμπνευστεί ο Κόρνγουελ από τον Βίβιαν Γκριν, στενό του φίλο και πρύτανη στο Lincoln College.
Ο ίδιος, ως Λε Καρέ, έγραψε: «Ο Τζορτζ Σμάιλι πρέπει να έχει όλα τα χαρακτηριστικά που εγώ στερούμαι: την υπομονή του Βίβιαν, τη σοφία του, τη διακριτικότητά του, τη μνήμη του. Και εκείνη τη μοναξιά που πηγάζει από το να γνωρίζεις και να βλέπεις πολλά, αλλά να μην μπορείς να κάνεις και πολλά γι’ αυτά».
Η γραμμή ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα θόλωνε, καθώς ο νεότερος Σμάιλι περιγράφεται στην Οξφόρδη ως «πανεπιστημιακός τύπος», αλλά «πιο αδύνατος». Σε επιστολή του προς τον Κόρνγουελ, ο Γκίνες εξέφραζε αμφιβολία αν ήταν κατάλληλος για τον ρόλο: «Αν και γεροδεμένος, δεν είμαι στην πραγματικότητα στρογγυλός ή διπλοσάγονος», έγραψε.
Όπως ένας δημοσιογράφος
Η έκθεση περιλαμβάνει και αυτό που ο ίδιος αποκαλούσε «παρατήρηση»: «Από το πρώτο κιόλας βιβλίο», έγραψε ο Κόρνγουελ, «οι κεντρικοί μου χαρακτήρες αναγκάζονται να αναρωτηθούν τι οφείλουν στον Καίσαρα και τι στη συνείδησή τους.» Μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ο Κόρνγουελ στράφηκε σε σύγχρονα ζητήματα που ταλαιπωρούσαν τη συνείδησή του.
Η έκθεση αποκαλύπτει πόσο πολύ ο Κόρνγουελ λειτουργούσε σαν δημοσιογράφος και βασιζόταν σε πηγές – ανάμεσά τους πρώην συναδέλφους του στη MI6 – ταξιδεύοντας εκτενώς για να ερευνήσει τις ιστορίες του.
Συμβουλεύτηκε ειδικούς για το εμπόριο όπλων στο «The Night Manager» και για τη φαρμακοβιομηχανία στο «The Constant Gardener». Ο βασικός χαρακτήρας του «A Most Wanted Man» βασίστηκε στην αληθινή ιστορία του Μουράτ Κουρνάζ, ενός Τούρκου που μεγάλωσε στη Γερμανία και μεταφέρθηκε στο Γκουαντάναμο.
Ο Κόρνγουελ επικοινώνησε με τον διευθυντή του ξενοδοχείου Hotel Bellevue Palace στη Βέρνη της Ελβετίας για να ρωτήσει αν μπορούσε να χρησιμοποιήσει το όνομα του ξενοδοχείου στο μυθιστόρημά του «Our Kind of Traitor», που αφορά ξέπλυμα χρήματος και τη μαφία ενώ συνάντησε τον πρώην Παλαιστίνιο ηγέτη Γιάσερ Αραφάτ όταν έγραφε το «The Little Drummer Girl», έργο με εντυπωσιακές ομοιότητες με τις σύγχρονες εξελίξεις.
Ο ίδιος είχε αναφέρει πριν από μερικά χρόνια ότι η MI5 τον είχε προσκαλέσει να μιλήσει στους αξιωματικούς της. Τον υποδέχθηκαν θερμά, αλλά του είπαν ότι δύσκολα θα τον δεχόταν ξανά η υπηρεσία αν υπέβαλε αίτηση λόγω των αποκαλύψεων και για το πώς λειτουργεί μια μυστική υπηρεσία.
Η έκθεση «Tradecraft» παρουσιάζεται στη Weston Library της Bodleian, στην Οξφόρδη, έως τις 6 Απριλίου.
