Οι μεγάλες και ισχυρές φωτιές γίνονται ολοένα και πιο συχνό φαινόμενο, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε ολόκληρη την Ευρώπη, καθώς η Γηραιά Ήπειρος μαστίζεται από καύσωνες ρεκόρ, ξηρασία και πολύ ισχυρούς ανέμους. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι άνθρωποι θα πρέπει να προσαρμοστούν και να μάθουν πώς να παραμένουν ασφαλείς.
Πόσο θανατηφόρες είναι οι φωτιές;
Οι πυρκαγιές ετησίως σκοτώνουν άμεσα εκατοντάδες ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. Αν και μπορεί να φαίνονται αποκαλυπτικές, τα ποσοστά θανάτων από φωτιές είναι μικρότερα συγκριτικά με άλλα φυσικά και καιρικά φαινόμενα. Ειδικότερα, οι άνθρωποι που χάνουν τη ζωή τους από πλημμύρες είναι χιλιάδες, ενώ αυτοί που πεθαίνουν, λόγω του καύσωνα, είναι εκατοντάδες χιλιάδες, όπως διευκρινίζει η βρετανική εφημερίδα «The Guardian».
Ωστόσο, όταν συνυπολογίζονται και οι θάνατοι από τον καπνό, τότε το ανθρώπινο κόστος αυξάνεται ραγδαία.
Η πιο πρόσφατη μελέτη εκτιμά ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλείται από τις φωτιές, σκοτώνει κάθε χρόνο 1,5 εκατομμύρια ανθρώπους. Οι τοξικές αναθυμιάσεις «ταξιδεύουν», σύμφωνα με τα στοιχεία, χιλιόμετρα μακριά από την περιοχή που καίγεται. Παραδείγματος χάριν, καπνοί από τις πυρκαγιές στην Αυστραλία φτάνουν μέχρι και τη Νότια Αμερική, ενώ αντίστοιχα οι καπνοί από τις πυρκαγιές στον Καναδά έχει μολύνει τον αέρα της Ευρώπης.
Τι προκαλεί τις φωτιές;
Πολλά είναι τα αίτια που μπορούν να προκαλέσουν μία πυρκαγιά, όπως φυσικά αίτια, π.χ. κεραυνοί, ελαττωματικές υποδομές, π.χ. κατεστραμμένα ηλεκτροφόρα καλώδια, ή κακή συμπεριφορά των ανθρώπων, π.χ. εμπρησμοί ή πεταμένα αποτσίγαρα.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι πιο καταστροφικές πυρκαγιές των τελευταίων ετών έχουν προκληθεί από καπνιστές που πέταξαν τα αποτσίγαρά τους, τουρίστες που δεν έσβησαν τις φωτιές των κατασκηνώσεών τους, αλλά και από εμπρηστές που έβαλαν σκόπιμα φωτιά στη φύση.
Όμως, αν αυτές οι σπίθες μετατραπούν σε μικρές εστίες ή σε ισχυρές πυρκαγιές, εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες, όπως συμβαίνει το τελευταίο 48ωρο με τους θυελλώδεις ανέμους. Επιπλέον, οι φωτιές για να επεκταθούν περαιτέρω, χρειάζονται ζεστό και ξηρό καύσιμο.
Πώς η κλιματική κρίση επηρεάζει τις πυρκαγιές;
Η ρύπανση από ορυκτά καύσιμα έχει θερμάνει τον πλανήτη κατά περίπου 1,3 βαθμούς Κελσίου, αυξάνοντας τον κίνδυνο για παρατεταμένη ζέστη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μετατρέπονται τα δάση και τα βοσκοτόπια σε εστίες φωτιάς.
Σε ορισμένες περιοχές, όπως είναι η Μεσόγειος Θάλασσα, η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλεί επίσης ξηρασίες που «αφυδατώνουν» την πλούσια βλάστηση.
Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα, ότι τέτοιες αλλαγές στο κλίμα έχουν αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης πυρκαγιών. Αυτό μπορεί να γίνει αντιληπτό και από το γεγονός, πως τις τελευταίες ημέρες μεσογειακές χώρες πλήττονται από τις φωτιές, όπως η Ισπανία, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Τουρκία.
Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, διπλασιάζονται οι πιθανότητες εμφάνισης ακραίων καιρικών συνθηκών, που ευνοούν την εξάπλωση των πυρκαγιών.
Γίνονται χειρότερες οι φωτιές;
Μπορεί να σημειώνεται υπερθέρμανση του πλανήτη, ωστόσο οι εκτάσεις γης που καταστρέφονται από τις φωτιές έχουν μειωθεί, όπως υπογραμμίζει η εφημερίδα «The Guardian». Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός, ότι οι άνθρωποι έχουν μετατρέψει τη φύση σε αγροκτήματα και πόλεις -όπως στην Αφρική- και εμποδίζεται η εξάπλωση των πυρκαγιών.
Τα μοντέλα των ειδικών δείχνουν ότι από τη μία πλευρά, οι αλλαγές στη χρήση της γης, καθώς και άλλοι ανθρώπινοι παράγοντες, έχουν μειώσει την καμένη γη κατά 19,1%, από το 1900. Από την άλλη, οι κλιματικές αλλαγές την έχουν αυξήσει κατά 15,8%. Επομένως, συμψηφίζοντας αυτά τα στοιχεία, παρατηρείται μία μικρή μείωση της τάξεως του 3,3%.
Θα αυξηθούν οι φωτιές;
Οι συνθήκες για ισχυρές φωτιές αναμένεται να επιδεινωθούν, καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται. Δύο διαφορετικοί δείκτες για τις καιρικές συνθήκες που ευνοούν τις πυρκαγιές, προβλέπουν σταθερή αύξηση του αριθμού των ημερών με υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς, καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη.
Μέχρι το τέλος του αιώνα, η συνολική καμένη έκταση γης προβλέπεται να αυξηθεί κατά 40%, ακόμα και σε ένα αισιόδοξο σενάριο για τη μείωση ρύπανσης από άνθρακα, τονίζει μελέτη. Στο χειρότερο σενάριο, αναμένεται να διπλασιαστεί.
Πώς μπορούμε να προσαρμοστούμε στις πυρκαγιές;
Ο κίνδυνος που ενέχουν οι φωτιές για τους ανθρώπους και την περιουσία μπορεί να μειωθεί σημαντικά με την καλύτερη διαχείριση της γης. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, για να αναχαιτιστεί η εξάπλωση της πυρκαγιάς, τη διακοπή δημιουργίας νέων οικισμών σε περιοχές επιρρεπείς στις πυρκαγιές, ακόμη και την αποστολή κοπαδιών προβάτων σε εγκαταλελειμμένες γεωργικές εκτάσεις, για να βοσκούν την υπερβολικά αναπτυγμένη βλάστηση.
Σε ορισμένες περιοχές, οι πυροσβέστες δοκιμάζουν την τεχνική της σκόπιμης καύσης γης, για να αποφευχθεί η συσσώρευση καυσίμων, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταστροφικές φωτιές, όπως συνέβη στην περίπτωση της Ζακύνθου με το αντιπύρ. Η εν λόγω τεχνική είναι πρακτική των αυτοχθόνων πληθυσμών της Αυστραλίας και της Βόρειας Αμερικής, την οποία, όπως φαίνεται, αρχίζουν να υιοθετούν οι ευρωπαίοι πυροσβέστες.
Πώς μπορούμε να μείνουμε ασφαλείς κατά τη διάρκεια της φωτιάς;
Όσοι μένουν σε περιοχές που κινδυνεύουν από πυρκαγιές, καλό είναι να δημιουργήσουν ένα σχέδιο πριν γίνει η καταστροφή. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τον καθορισμό ασφαλών διαδρομών και κοντινών καταφυγίων, καθώς και την προετοιμασία μιας τσάντας εκτάκτου ανάγκης.
Ορισμένες πυροσβεστικές υπηρεσίες συνιστούν τη δημιουργία ασφαλούς ζώνης γύρω από τα σπίτια μας, απαλλαγμένη από φύλλα και εύφλεκτα υλικά.
Οι ειδικοί αναφέρουν ότι θα πρέπει να εκκενώνουμε άμεσα τα σπίτια μας, αν μας το ζητήσουν οι αρχές, π.χ. μόλις σταλθεί το μήνυμα από το 112, ή αν το σπίτι μας κινδυνεύει και δεν έχει εκδοθεί προειδοποίηση.
Για να αποφύγουμε τον καπνό, κρατάμε τα παράθυρα και τις πόρτες κλειστές. Ενώ καλό είναι να χρησιμοποιούμε αναπνευστικές μάσκες.
