Με έναν λιτό αλλά περιεκτικό αποχαιρετισμό-απολογισμό το βράδυ της Τρίτης 29 Ιουλίου στην αίθουσα Η της Πειραιώς 260, η Κατερίνα Ευαγγελάτου έδωσε το στίγμα της εξαετούς θητείας της (2019-2025) στο τιμόνι του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου ως καλλιτεχνική διευθύντρια, λίγο πριν αυτή λήξει επισήμως στις 31 Αυγούστου. Η νέα εποχή του Φεστιβάλ θα ξεκινήσει το φθινόπωρο όταν αναλάβει επισήμως τα καθήκοντά του ως καλλιτεχνικός διευθυντής ο Μιχαήλ Μαρμαρινός.
Πάνω από 250 χιλιάδες θεατές κατ’ έτος
Η λήξη της θητείας της Κατερίνας Ευαγγελάτου που ήταν και η πρώτη γυναίκα στη νευραλγική θέση της καλλιτεχνικής διεύθυνσης στην ιστορία του θεσμού, συμπίπτει με το επετειακό έτος των 70 χρόνων των Επιδαυρίων το 2025, στη διάρκεια του οποίου παρουσιάστηκαν και ακόμα είναι σε εξέλιξη μια σειρά από δράσεις με πανηγυρικό χαρακτήρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η θητεία της κ. Ευαγγελάτου (2019-2022 και 2022-2025) δεν ξεκίνησε καθόλου εύκολα αλλά βρέθηκε στην αρχή αντιμέτωπη με τις δυσκολίες του ξεσπάσματος της πανδημίας COVID-19 το 2020, για να μπει σε ροή θετικής πορείας στη συνέχεια, από το 2021 και μετά, με την άρση των περιορισμών στην παρακολούθηση των θεαμάτων. Πώς;
Οι αριθμοί δείχνουν ανοδική τάση της επισκεψιμότητας του Φεστιβάλ, με 1.000.000 θεατές να έχουν παρακολουθήσει τις εκδηλώσεις του από το 2020 έως και τις 15 Ιουλίου 2025. Στον απολογισμό της η Κατερίνα Ευαγγελάτου έδωσε έμφαση στην τόνωση της εξωστρέφειας του Φεστιβάλ, καθώς και σε 11 πυλώνες στους οποίους στηρίχθηκε η ανάπτυξη του και το καλλιτεχνικό όραμα. Ένας από αυτούς τους πυλώνες με σημαντική παρακαταθήκη για το μέλλον είναι το πρόγραμμα grape-Greek Agora of performance.
Μιχαήλ Μαρμαρινός, Κατερίνα Ευαγγελάτου
«Παραδίδουμε σήμερα ένα ανανεωμένο, εύρωστο και πολύπλευρο Φεστιβάλ», λέει χαρακτηριστικά η Κατερίνα Ευαγγελάτου στο σημείωμά της το οποίο μπορεί κανείς να διαβάσει αναρτημένο στο site του Φεστιβάλ. «Ένα Φεστιβάλ εξωστρεφές, χάρη στις μεγάλες διεθνείς συμπαραγωγές και τις παγκόσμιες πρεμιέρες μας, σε συνεργασία με κορυφαίους καλλιτεχνικούς οργανισμούς. Η αναζωογόνηση της φυσιογνωμίας μας μάς τοποθέτησε στον πανευρωπαϊκό αλλά και τον παγκόσμιο χάρτη του πολιτισμού σε ακόμα πιο ισχυρή θέση.
Ένα Φεστιβάλ άξιο πρεσβευτή της Ελλάδας στο εξωτερικό. Χάρη στη δημιουργία της πλατφόρμας grape –Greek Agora of Performance–, που φέτος πραγματοποιείται για τρίτη χρονιά, δώσαμε την ευκαιρία σε δημιουργούς του Θεάτρου και του Χορού να παρουσιάσουν τα έργα τους σε κορυφαία θέατρα και φεστιβάλ 40 πόλεων του εξωτερικού. Μια πρωτοβουλία που ήρθε να καλύψει ένα κενό δεκαετιών και συστηματοποιεί τον διάλογο των Ελλήνων καλλιτεχνών με τη διεθνή κοινότητα.
Ένα Φεστιβάλ διευρυμένο, με νέους προσανατολισμούς και ιδιαίτερη έμφαση στην προβολή νέων καλλιτεχνικών ρευμάτων, τα οποία προσέλκυσαν νέο κοινό. Με σταθερά αυξανόμενο αριθμό θεατών, φθάσαμε να ξεπεράσουμε τους 250 χιλιάδες θεατές κατ’ έτος.»
Αύξηση εσόδων
Σήμερα, την τελευταία πενταετία και σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνει το Φεστιβάλ στη δημοσιότητα, έχουν πραγματοποιηθεί 479 παραγωγές με τη συμμετοχή 11.300 καλλιτεχνών. Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια της εξαετίας 2019-2025, το Φεστιβάλ κατέγραψε αύξηση στο σύνολο των θεατών, των εισιτηρίων αλλά και των εσόδων του. Συγκεκριμένα ως προς το σύνολο των θεατών που παρακολούθησαν τις παραστάσεις του Φεστιβάλ ανά έτος, από τις περίπου 200.000 του 2019, έφτασαν στους 250.000 το 2024 σημειώνοντας αύξηση 50%. (Για το 2025 τα στοιχεία δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί τα στοιχεία, καθώς το Φεστιβάλ είναι σε εξέλιξη, αλλά φαίνεται ότι η προσέλευση κυμαίνεται στα ίδια υψηλά επίπεδα). Ως προς το σύνολο των εισιτηρίων από τις 170.000 πωλήσεις το 2019, το Φεστιβάλ έφτασε στις 225.000 το 2024, καταγράφοντας αύξηση 32%. Τέλος ως προς το σύνολο των εισπράξεων, το οποίο αφορά σε έσοδα από πωλήσεις (εισιτήρια, χορηγικές συνεργασίες, πωλητήριο φεστιβάλ), καταγράφηκε αύξηση της τάξης του 50%, αφού από τις 5.000.000 ευρώ το 2019, καταγράφηκε το ποσό των 7.500.000 ευρώ το 2024.
Η αύξηση των εσόδων από χορηγίες και δωρεές: από 150.000 ευρώ το 2019 σε 3.250.000 ευρώ το 2025. Ταυτόχρονα, «το Φεστιβάλ βρίσκεται εντός των εγκεκριμένων δημοσιονομικών στόχων για το 2025, ενώ καταγράφεται πλεόνασμα το οποίο αφήνει σημαντικό διαθέσιμο για την επόμενη ημέρα του οργανισμού».
Ηρώδειο, Μακέτα, Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου
Στα χρόνια της θητείας της κ. Ευαγγελάτου το Φεστιβάλ απέκτησε νομική μορφή ΝΠΙΔ, προσαρμοσμένη στις ανάγκες του, οργανόγραμμα και εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας, ενώ παράλληλα δρομολογήθηκε η στελέχωση του οργανισμού με τακτικό προσωπικό μέσω ΑΣΕΠ. Ως προς τις νέες υποδομές του Φεστιβάλ, οι επαγγελματίες του χώρου και οι επόμενες φουρνιές θεατών έχουν να περιμένουν νέες λυόμενες κατασκευές στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού (τα καμαρίνια σύγχρονων προδιαγραφών είναι στα σχέδια του φορέα) όταν θα ανοίξει ξανά μετά τα τριετή έργα συντήρησής του, σημαντικά έργα τεχνικής αναβάθμισης των χώρων στην Πειραιώς 260, αλλά και στην Επίδαυρο, όπου κατασκευάζεται το Pavilion, ένας πολυχώρος πολλαπλών χρήσεων για την κάλυψη αναγκών του Φεστιβάλ.
grape και κληρονομιά αρχαίου δράματος
Στον απολογισμό της καλλιτεχνικής διευθύντριας του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου τονίστηκε η προσπάθεια τόνωσης του διεθνούς προφίλ του Φεστιβάλ μέσα από διεθνείς συμπράξεις στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου αλλά και με ιδιαίτερη έμφαση στην πρόσκληση διεθνών καλλιτεχνών στο Ηρώδειο, Ελλήνων και ξένων δημιουργών στις εγκαταστάσεις της Πειραιώς 260 με την πλατφόρμα grape σταθερά από το 2023 να εξάγει ελληνικές παραγωγές στο εξωτερικό, μια παρακαταθήκη ουσιαστική που θα έχει συνέχεια.
Σε αυτά τα χρόνια είδαμε στην Ελλάδα για πρώτη φορά καλλιτέχνες της διεθνούς πρωτοπορίας του θεάτρου και του χορού, νέα ρεύματα και τάσεις, ενώ η διεθνής καλλιτεχνική δικτύωση του φεστιβάλ συνεχίστηκε με τη συμμετοχή του σε μεγάλα ευρωπαϊκά προγράμματα.
Ενδεικτικά σε σχέση με το grape – Greek Agora of Performance, στα 3 χρόνια λειτουργίας της πλατφόρμας του, φιλοξενήθηκαν περισσότεροι από 180 καλλιτεχνικοί διευθυντές και διευθύντριες, επιμελητές και εκπρόσωποι διεθνών ΜΜΕ από 36 χώρες και 4 ηπείρους, ενώ 11 παραγωγές του Φεστιβάλ έχουν παρουσιαστεί σε περισσότερες από 40 πόλεις 19 χωρών του εξωτερικού στο πλαίσιο κορυφαίων διεθνών διοργανώσεων.
Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιες από τις παραστάσεις που ταξίδεψαν, όπως η Δημοκρατία του Μπακλαβά του Ανέστη Αζά και τα Σκυλιά σε κείμενο των Γεράσιμου Μπέκα, Μιχάλη Πητίδη και Ανέστη Αζά σε σκηνοθεσία του Ανέστη Αζά, οι Σπυριδούλες της Νεφέλης Μαϊστράλη και η Taverna Miresia – Mario, Bella, Anastasia του Μάριο Μπανούσι. Στο πλαίσιο του προγράμματος παρουσιάστηκε το 2024 η παράσταση Εκάβη, όχι Εκάβη του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες και καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ της Αβινιόν, στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, ενώ εντάχθηκε και η παράσταση της Ζωής Χατζηαντωνίου Amalia, Melancholia, η βασίλισσα των Φοινίκων από το ελεύθερο θέατρο. Το 2025 το grape καλωσόρισε και την επιτυχημένη παράσταση του Κωνσταντίνου Ντέλλα, Οι γριές που μαζεύουν την τσουκνίδα, καθώς και την παράσταση Οιδίπους. Ιστορία μιας μεταμόρφωσης: από το σκοτάδι στο φως σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου.
Έμφαση δόθηκε επίσης στην στόχευση του Φεστιβάλ να συνδεθεί το Αρχαίο Δράμα με τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία και τις ανανεωτικές δραματουργικές πρακτικές, κυρίως στο πρόγραμμα των Επιδαυρίων. Το αισθητικό στίγμα δόθηκε από τις παγκόσμιες πρεμιέρες σε συμπαραγωγή με κορυφαίους διεθνείς οργανισμούς – Οιδίποδας της Μάγια Τσάντε σε σκηνοθεσία Τόμας Οστερμάιερ με τη Schaubühne το 2021, Αγαμέμνων σε σκηνοθεσία Ούλριχ Ράσε με το Residenztheater του Μονάχου το 2022 – αλλά και από τις αναθέσεις σκηνοθεσίας αρχαίων δραμάτων σε διακεκριμένους διεθνείς οργανισμούς με ελληνικό θίασο.
11 πυλώνες
Οι βασικοί πυλώνες ανάπτυξης του καλλιτεχνικού οράματος της 6ετίας ήταν 11: 1) Εξωστρέφεια: Τόνωση του διεθνούς στίγματος του Φεστιβάλ, 2) Παραγωγή και εξαγωγή ελληνικών παραστάσεων στο εξωτερικό: grape – Greek Agora of Performance, 3) Αναζωογόνηση της κληρονομιάς του Aρχαίου Δράματος, 4) Δημιουργία κύκλων: Έμφαση στη δραματουργική ταυτότητα του καλλιτεχνικού προγράμματος, 5) Οpen Plan: Χρονική επέκταση των καλλιτεχνικών δράσεων, 6) Πολυφωνία – Άνοιγμα σε νέα καλλιτεχνικά είδη, 7) Διεύρυνση συνεργασιών με εγχώριους πολιτιστικούς φορείς, 8) Ανάπτυξη του τομέα των εκδόσεων, 9) Ανανέωση του προφίλ του Φεστιβάλ, 10) Ενίσχυση χορηγικών συνεργασιών και 11) Αναβάθμιση υποδομών του Οργανισμού.
Αξίζει να παραθέσουμε λίγα λόγια από τον απολογισμό της κ. Ευαγγελάτου για το τέλος: «Κάθε νέα Καλλιτεχνική Διεύθυνση σμιλεύει τη δική της αποστολή. Με γνώση της ιστορικής συνέχειας του Φεστιβάλ, επιχειρεί να καταθέσει τη δική της πρόταση και να αφήσει μια παρακαταθήκη για την επόμενη φάση του οργανισμού. Κατά τη δική μας εξαετία επιδιώξαμε να δημιουργήσουμε ένα πρόγραμμα πολυφωνικό, σύγχρονο και τολμηρό, με καλλιτέχνες από όλα τα μέρη του κόσμου· καλλιτέχνες που κατά τη γνώμη μας είχαν να κομίσουν μια πρόταση ενδιαφέρουσα, που να συνομιλεί δημιουργικά με τις κατευθύνσεις του γενικότερου σχεδιασμού μας. Έγιναν όλα σωστά; Και βέβαια όχι. Τα λάθη και οι παραλείψεις μας δεν ήταν, όμως, από πρόθεση να αδικήσουμε κανέναν».
