Τον τελευταίο μήνα, οι πυρκαγιές έχουν κάψει πολλές περιοχές σε διάφορες μεσογειακές χώρες, με τις φωτιές να αναγκάζουν χιλιάδες ανθρώπους στην Καταλονία της Ισπανίας να παραμείνουν προστατευμένοι στα σπίτια τους ενώ έντονη αναστάτωση προκλήθηκε στη Μασσαλία, στη μεγαλύτερη πόλη της Γαλλίας, αλλά και στην Ελλάδα που είναι πλέον συνηθισμένη στις φλόγες και τους καπνούς.
Τι όμως οδηγεί σε όλες αυτές τις πυρκαγιές στην Ευρώπη και στην κατάσταση που επικρατεί μέχρι στιγμής φέτος.
Οι συνθήκες για το φετινό καλοκαίρι
Σύμφωνα με το Reuters, οι δασικές πυρκαγιές έχουν κάψει 227.000 εκτάρια γης από την αρχή του έτους – υπερδιπλάσια από τον μέσο όρο για αυτή την εποχή του έτους τις τελευταίες δύο δεκαετίες, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών για τις Δασικές Πυρκαγιές της ΕΕ.
Αν και πολύ πάνω από τον μέσο όρο, δεν είναι ο υψηλότερος στα αρχεία του EFFIS, τα οποία ξεκινούν από το 2002. Η Ευρώπη είχε ιδιαίτερα άσχημες περιόδους πυρκαγιών το 2003 και το 2017, όταν οι πυρκαγιές έκαψαν περισσότερα από 1.100.000 εκτάρια σε κάθε έτος – μια έκταση που ισοδυναμεί με το νησί της Τζαμάικα.
Δεν είναι ακόμη σαφές αν το 2025 θα είναι χρονιά ρεκόρ, καθώς αυτό θα εξαρτηθεί από το πώς θα εξελιχθεί η αντιπυρική περίοδος τους επόμενους μήνες. Ο αριθμός των πυρκαγιών στην Ευρώπη έχει επίσης εκτοξευθεί φέτος μέχρι στιγμής, με 1.118 πυρκαγιές να έχουν εντοπιστεί έως τις 8 Ιουλίου, έναντι 716 την ίδια περίοδο πέρυσι, σύμφωνα με το EFFIS.
Οι καύσωνες στην Ευρώπη νωρίτερα αυτό το μήνα υποδαύλισαν τις πυρκαγιές σε όλη τη Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένης της Συρίας, όπου οι πυρκαγιές έχουν κάψει πάνω από το 3% της δασικής κάλυψης της χώρας, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Αντίστοιχα στην Ελλάδα, σε Εύβοια και Κρήτη, οι πυρκαγιές αυτό το μήνα ανάγκασαν χιλιάδες ανθρώπους να εκκενώσουν τα σπίτια τους.
Τα αίτια πίσω από τις πυρκαγιές
Οι επιστήμονες λένε ότι τα θερμότερα και ξηρότερα καλοκαίρια της περιοχής της Μεσογείου την θέτουν σε υψηλό κίνδυνο πυρκαγιών. Μόλις ξεκινήσουν οι πυρκαγιές, η άφθονη ξηρή βλάστηση και οι ισχυροί άνεμοι στην περιοχή μπορούν να τις κάνουν να εξαπλωθούν γρήγορα και να καούν ανεξέλεγκτα.
Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει αυτόν τον κίνδυνο, δημιουργώντας θερμότερες και ξηρότερες συνθήκες υποβάθρου. Στις χώρες που συνορεύουν με τη Μεσόγειο Θάλασσα, αυτό έχει συμβάλει στο να ξεκινάει νωρίτερα η αντιπυρική περίοδος τα τελευταία χρόνια, να σπάει ρεκόρ στην ένταση των πυρκαγιών και να καίγονται όλο και περισσότερες εκτάσεις.
Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, κυρίως από την καύση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου, έχουν θερμάνει τον πλανήτη κατά περίπου 1,3 βαθμούς Κελσίου από την προβιομηχανική εποχή. Η Ευρώπη έχει θερμανθεί διπλάσια από τον παγκόσμιο μέσο όρο από τη δεκαετία του 1980, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό.
Αυτή η θερμή βάση σημαίνει ότι μπορούν να επιτευχθούν υψηλότερες θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια των καύσωνων, τους οποίους η κλιματική αλλαγή καθιστά επίσης πιο συχνούς. Αυτό έχει επιβεβαιωθεί από την παγκόσμια ομάδα κλιματολόγων των Ηνωμένων Εθνών, τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή.
Τι ακολουθεί τους επόμενους μήνες
Οι χώρες προετοιμάζονται για χειρότερες πυρκαγιές. Σύμφωνα με το EFFIS, τον Αύγουστο προβλέπονται θερμότερες από το μέσο όρο θερμοκρασίες σε όλη την Ευρώπη, γεγονός που σημαίνει ότι ο κίνδυνος πυρκαγιάς θα παραμείνει υψηλός σε μεγάλο μέρος της νότιας και ανατολικής Ευρώπης.
Ενώ η Νότια Ευρώπη επρόκειτο να δει βροχοπτώσεις, η υπόλοιπη ήπειρος αναμένεται να είναι ξηρότερη από το συνηθισμένο τον μήνα Αύγουστο, δήλωσε η EFFIS – ενδεχομένως επιδεινώνοντας τον κίνδυνο πυρκαγιάς σε άλλες περιοχές.
Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να προσαρμοστούν. Η Ελλάδα έχει συγκεντρώσει φέτος 18.000 πυροσβέστες – αριθμός ρεκόρ – εν αναμονή σοβαρών πυρκαγιών, και έχει προσαρμόσει τις τακτικές πυρόσβεσης και τις περιπολίες της για να προσπαθήσει να εντοπίσει νωρίτερα τις πυρκαγιές και να περιορίσει τις ζημιές, όπως δήλωσε η κυβέρνηση.
Την ίδια στιγμή, υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που επιδεινώνουν τον κίνδυνο πυρκαγιάς, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης των δασών. Η συρρίκνωση του πληθυσμού στις αγροτικές περιοχές χωρών όπως η Ισπανία, καθώς οι άνθρωποι μετακινούνται στις πόλεις, έχει αφήσει μικρότερο εργατικό δυναμικό για τον καθαρισμό της βλάστησης και την αποφυγή συσσώρευσης καυσίμων για δασικές πυρκαγιές.
Οι οδηγίες του ΟΗΕ
Ο ΟΗΕ έχει παροτρύνει τις κυβερνήσεις να επενδύσουν περισσότερο στην πρόληψη, αντί να επικεντρώνονται κυρίως στην αντιμετώπιση μετά την εκδήλωση πυρκαγιών – και έχει προειδοποιήσει ότι η κλιματική αλλαγή αναμένεται να αυξήσει τις ακραίες πυρκαγιές παγκοσμίως κατά 14% έως το τέλος της δεκαετίας.
Η πρόληψη των πυρκαγιών μπορεί να περιλαμβάνει τη δημιουργία ελεγχόμενων πυρκαγιών πριν από την καλοκαιρινή περίοδο, ώστε να απομακρυνθεί η καύσιμη ύλη από την οποία μπορούν να τραφούν οι πυρκαγιές, καθώς και την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων των υγροτόπων και των τυρφώνων, δήλωσε ο ΟΗΕ.
