Στο ηλιόλουστο προαύλιο της πλατείας του Αγίου Πέτρου δεκάδες χιλιάδες πιστοί αφήνουν λουλούδια και προσεύχονται για τον Πάπα των φτωχών ενώ την ίδια στιγμή το Βατικανό βυθίζεται στην περίσκεψη για την επόμενη μέρα. Ο Πάπας Φραγκίσκος –ο ταπεινός Αργεντινός που άλλαξε τον τόνο και το πρόσωπο της Καθολικής Εκκλησίας– δεν είναι πια εδώ. Και ο μηχανισμός της διαδοχής του έχει ήδη τεθεί σε κίνηση.
Μακριά από τα φλας και τους προσκυνητές, σε ένα λιτό διαμέρισμα στο εσωτερικό του Βατικανού, ο καρδινάλιος Γκέρχαρντ Μίλερ μιλάει χωρίς να μασάει τα λόγια του στους The Times.
Ο 77χρονος θεολόγος, με το κοφτό βλέμμα και τον μεθοδικό λόγο, δηλώνει έτοιμος να ηγηθεί ενός συντηρητικού «αντάρτικου» που δεν θα επιτρέψει άλλη μια παπική θητεία «υποταγμένη στη λατρεία του κόσμου». Προειδοποίησε μάλιστα πως η Καθολική Εκκλησία κινδυνεύει ακόμη και με σχίσμα εάν εκλέξει έναν νέο φιλελεύθερο επικεφαλής σαν τον Πάπα Φραγκίσκο
Πεθαίνοντας ο Φραγκίσκος αφήνει πίσω του μια μεγάλη πνευματική κληρονομιά αλλά και ρήγματα καθώς ανοίγει το κουτί της Πανδώρας: Από το Κονγκό μέχρι τη Σεούλ και από το Κίτο μέχρι τη Βοστώνη, καρδινάλιοι συγκεντρώνονται για προκαταρκτικές διαβουλεύσεις, και συσκέψεις προετοιμασίας του κονκλαβίου. Το βέβαιο είναι πως το μέλλον της Καθολικής Εκκλησίας θα κριθεί πίσω από κλειστές πόρτες, με ψηφοφορίες, δογματικές διαμάχες και πολιτικές κινήσεις ισορροπιών.
Ο Μίλερ, πρώην επικεφαλής της Διεύθυνσης του Δόγματος της Πίστης και “δεξί χέρι” του Πάπα Βενέδικτου XVI, δεν κρύβεται: Φοβάται ότι η Εκκλησία έχει αρχίσει να απομακρύνεται από την παράδοση. Οι ευλογίες σε ομόφυλα ζευγάρια, η θεολογική προσέγγιση με τους μουσουλμάνους, ακόμα και η στροφή στη φροντίδα των μεταναστών και του πλανήτη –όλα αυτά για τον Μίλερ συνιστούν επικίνδυνες παρεκκλίσεις από το δόγμα.
Και όπως σημειώνει, η συνείδησή του δεν του επιτρέπει να σιωπήσει: Ο επόμενος Πάπας δεν θα πρέπει να «επιδιώκει το χειροκρότημα της κοσμικής κοινωνίας που βλέπει την Εκκλησία ως μια ανθρωπιστική οργάνωση που προσφέρει κοινωνικό έργο».
Ο Άνθρωπος, το Δόγμα, το Ρήγμα
Η εικόνα του Φραγκίσκου που φιλούσε μωρά και γελούσε με παιδιά στην τελευταία του εμφάνιση πριν τον θάνατο, προφανώς δεν συγκινεί τον Γερμανό καρδινάλιο. «Δεν θέλουν όλοι να τους φιλούν γέροι», λέει μισοαστεία, μισοσοβαρά.
Κι όμως, εκεί κάπου συνοψίζεται και η ουσία της διαφωνίας: Για τον Φραγκίσκο, η Εκκλησία ήταν αγκαλιά – για τον Μίλερ, είναι φρούριο πίστης. Για τον πρώτος, ο Θεός είναι πρώτα Φιλεύσπλαχνος – για τον δεύτερο, είναι πρώτα Δίκαιος.
Η σύγκρουση μεταξύ των δύο τρόπων σκέψης δεν είναι πολιτική ή απλώς θεολογική. Είναι υπαρξιακή.
Εν όψει των γενικών εκκλησιών μάλιστα, ο Μίλερ δήλωσε: «Ελπίζω ότι αυτά τα θέματα θα τεθούν και ελπίζω ότι οι καρδινάλιοι δεν επηρεάζονται τόσο από αυτά που διαβάζουν στα πρωτοσέλιδα» και προσθέτει: «ο Πάπας Φραγκίσκος απολάμβανε την εύνοια των μέσων μαζικής ενημέρωσης και υπάρχει κίνδυνος [οι καρδινάλιοι] να σκεφτούν: ”Θα πρέπει να συνεχίσουμε”». Αντ’ αυτού όμως, όπως τόνισε, «έχουν την ευθύνη να εκλέξουν έναν άνθρωπο που είναι σε θέση να ενώσει την Εκκλησία στην αποκαλυπτόμενη αλήθεια».
Ο Μίλερ απορρίπτει τις «ταμπέλες» περί «φιλελεύθερου» και «συντηρητικού», επισημαίνοντας ότι το χάσμα στην Εκκλησία είναι βαθύτερο. «Ο Πάπας», επεσήμανε, «πρέπει να είναι ορθόδοξος – ούτε φιλελεύθερος ούτε συντηρητικός» προσθέτοντας ότι «το ζήτημα δεν είναι μεταξύ συντηρητικών και φιλελεύθερων, αλλά μεταξύ ορθοδοξίας και αίρεσης».
Ο καρδινάλιος αμφισβήτησε επίσης την ομιλία του Φραγκίσκου για την «αδελφότητα» Καθολικών και Μουσουλμάνων, υποστηρίζοντας ότι «οι Καθολικοί είναι αδελφοί και αδελφές εν Χριστώ».
«Προσεύχομαι να φωτίσει το Άγιο Πνεύμα τους καρδιναλίους, γιατί ένας αιρετικός Πάπας, που αλλάζει κάθε μέρα ανάλογα με το τι λένε τα ΜΜΕ, θα ήταν καταστροφή».
Η Καθολική Εκκλησία στο Σταυροδρόμι
Ο πρώην επίσκοπος του Ρέγκενσμπουργκ στη Γερμανία, υπήρξε επικεφαλής της δογματικής θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Ludwig Maximilian του Μονάχου καιι ένας από τους λίγους κορυφαίους συντηρητικούς στοχαστές της Καθολικής Εκκλησίας με έδρα τη Ρώμη, μαζί με τον Αμερικανό καρδινάλιο Ρέιμοντ Μπερκ.
Το βιβλίο του Μίλερ του 2023, μια καταγγελία κατά της συμφωνίας με την Κίνα παρομοιάζοντάς την με τον κατευνασμό των Ναζί από το Βατικανό τη δεκαετία του 1930, αλλά και εναντίον της τάσης για προσαρμογή στο σύγχρονο ήθος, ήδη κυκλοφορεί στους διαδρόμους του Βατικανού ως «οδηγός αντίστασης».
Και παρότι το 80% των καρδιναλίων έχει διοριστεί από τον ίδιο τον Φραγκίσκο, οι ψήφοι είναι μυστικές – και η σιωπή των συντηρητικών, όπως διδάσκει η ιστορία ξανά και ξανά, δεν σημαίνει αδυναμία.
Η ώρα της απόφασης του κονκλαβίου πλησιάζει. Θα συνεχίσει η Εκκλησία την πορεία του Φραγκίσκου – ή θα γυρίσει πίσω;
