Υπεύθυνη της Πειραματικής Σκηνής Νέων Δημιουργών την περίοδο 2023-2024, η Κατερίνα Γιαννοπούλου σκηνοθετεί φέτος το «ΥΠΕΡΒΑΡΟ, ασήμαντο: ΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΟ» στο θέατρο, φέρνοντας στο προσκήνιο αντανακλάσεις της βίας του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού.
Ο πρόωρα χαμένος Αυστριακός συγγραφέας Βέρνερ Σβαμπ συνθέτει εδώ μια «συμφωνία από τα υπόγεια της σύγχρονης κοινωνίας, ένα εκρηκτικό μίγμα απογοήτευσης, εγκατάλειψης, καταχρήσεων και βίας, ένα έργο πρωτοπόρο τόσο για τη μοναδική του γλώσσα όσο και για τη δομή του, που ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα».
Σε ένα ξεπεσμένο μπαρ βρίσκουν καταφύγιο διάφορες περιθωριακές προσωπικότητες. Ζαλισμένοι από το αλκοόλ, οι ήρωες του Σβαμπ φιλοσοφούν, εξομολογούνται, ερωτεύονται και τσακώνονται. Την κανονικότητα διαρρηγνύει όμως η έλευση ενός απρόσμενου επισκέπτη και αυτό που ακολουθεί είναι μια βίαιη και αιματηρή σύγκρουση δύο κόσμων, ένα κανιβαλιστικό όργιο ωμής βίας.
Για αυτή τη βίαιη διαμάχη που ξεσπάει στη σκηνή του θεάτρου Θησείον, η σκηνοθέτις εξηγεί στο ΒΗΜΑ πώς ο συγγραφέας καταδεικνύει τον αλληλοσπαραγμό ως μέρος των κοινωνιών μας.
Κατερίνα Γιαννοπούλου@ Gregoris Liakopoulos
Γιατί επιλέγετε να μεταφέρετε στη θεατρική σκηνή το ΥΠΕΡΒΑΡΟ, ασήμαντο: ΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΟ, ένα έργο για τη βία και τον κοινωνικό αποκλεισμό με την υπογραφή του Αυστριακού Βέρνερ Σβαμπ, που ανεβαίνει μάλιστα πρώτη φορά στην Ελλάδα;
Με ενδιαφέρει πολύ να καταπιάνομαι με κείμενα που δεν έχουν ξανανέβει, γιατί μου αρέσει να ανακαλύπτω έναν καινούριο κόσμο κάθε φορά. Ο τρόπος γραφής του Σβαμπ είναι πραγματικά μοναδικός, οι θεματικές αυτές καθαυτές δεν αρκούν για να τον περιγράψουν. Η ωμότητα της γραφής του και η πολυπλοκότητα των νοημάτων του, σε συνδυασμό με το χιούμορ και την πάντα έντονη διάθεση αυτοαναίρεσης, είναι αυτά που τον χαρακτηρίζουν και τον καθιστούν τόσο γοητευτικό.
«Αντλώντας έμπνευση από τις cult ταινίες τρόμου των 60s και 70s δημιουργήσαμε ένα underground μπαρ που λειτουργεί ως καταφύγιο ανθρώπων που νοιώθουν αποκομμένοι από τον φερόμενο ως κανονικό κόσμο.»
«Κανιβαλιστικό όργιο ωμής βίας», «περιθωριακές προσωπικότητες που φιλοσοφούν και ερωτεύονται», «ευρωπαϊκό δείπνο», «μια συμφωνία από τα υπόγεια της σύγχρονης κοινωνίας», «αιματηρή σύγκρουση δύο κόσμων», «υπέρβαρο», «ασχημάτιστο». Οι χαρακτηρισμοί που ξεπηδούν από αυτό το έργο απωθούν αλλά ταυτόχρονα κεντρίζουν το ενδιαφέρον. Ποιες είναι οι δικές σας πηγές έμπνευσης στο έργο ενός συγγραφέα που διακρίνεται για τη σπουδή του στο γκροτέσκο, την σουρεαλιστική χρήση της βίας, την αντι-μπουρζουά θέση του απέναντι στο θέατρο;
Για εμένα αυτοί οι χαρακτηρισμοί δεν είναι καθόλου αποκρουστικοί. Αντιθέτως, θα έλεγα ότι είναι αρκετά ακριβείς. Αντλώντας έμπνευση από τις cult ταινίες τρόμου των 60s και 70s δημιουργήσαμε ένα underground μπαρ που λειτουργεί ως καταφύγιο ανθρώπων που νοιώθουν αποκομμένοι από τον φερόμενο ως κανονικό κόσμο. Ο Σβαμπ δημιουργεί αυτές τις ακραίες προσωπικότητες καταδεικνύοντας τις ακραίες αντιθέσεις της κοινωνίας. Έχει κανείς την εντύπωση πως γράφει πάντα εν θερμώ όμως αναλύοντας το κείμενο γίνεται απολύτως ξεκάθαρη η δομή και οι ιδιοφυείς συνειρμοί του συγγραφέα που δεν γίνονται αντιληπτοί στην πρώτη ανάγνωση.
Στο «ΥΠΕΡΒΑΡΟ, ασήμαντο: ΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΟ», ο Σβαμπ γράφει για την ανθρώπινη αδυναμία και καταδεικνύει την ανθρωποφαγία και τον αλληλοσπαραγμό ως κομμάτι της ανθρώπινης φύσης και πιο συγκεκριμένα, ως κομμάτι της ιστορίας του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Δημιουργεί έναν παράδοξο κόσμο, όπου οι άνθρωποι μιλούν με έναν πολύ διαφορετικό τρόπο από αυτόν που έχουμε συνηθίσει και όπου μπορούν να συμβούν τα πιο παράδοξα πράγματα.
«Το έργο του Σβαμπ είναι γεμάτο βία, όμως για τον ίδιο αυτό είναι κάτι απολύτως φυσιολογικό, γιατί και η πραγματική ζωή είναι γεμάτη βία.»
Πώς δουλέψατε με την ομάδα σας – τον Γρηγόρη Λιακόπουλο που είναι υπεύθυνος για τη μετάφραση και τη δραματουργία, και τους ηθοποιούς σας – για να προσεγγίσετε τη γλώσσα αλλά και τη βιαιότητα του έργου;
Η μετάφραση του έργου του Σβαμπ είναι από μόνη της ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, καθώς η γλώσσα του δεν είναι ακριβώς γερμανικά ή αυστριακά, αλλά μια δική του διάλεκτος κατά κάποιον τρόπο. Στον γερμανόφωνο χώρο την ονομάζουν σβαμπικά.
Προσπαθήσαμε συνολικά να κατανοήσουμε αλλά και να μεταφέρουμε ατόφιο το πνεύμα του Σβαμπ, τόσο στην μετάφραση, όσο και στην σκηνική απόδοσή του. Το έργο του Σβαμπ είναι γεμάτο βία, όμως για τον ίδιο αυτό είναι κάτι απολύτως φυσιολογικό, γιατί και η πραγματική ζωή είναι γεμάτη βία. Οι ήρωές του προσπαθούν να κατανοήσουν την ύπαρξή τους και να ανακαλύψουν τι είναι αυτό που τους κάνει ανθρώπους, αν υπάρχει ακόμη κάτι ανθρώπινο σε έναν τόσο βίαιο κόσμο.
Έκτορας Λυγίζος, «Υπέρβαρο, ασήμαντο: Ασχημάτιστο» © Elina Giounanli
Υπήρξατε επικεφαλής της Πειραματικής Σκηνής Νέων Δημιουργών του Εθνικού Θεάτρου τη σεζόν 2023-2024. Στη διάρκεια της θητείας σας δώσατε προτεραιότητα σε θέματα συμπερίληψης ισότιμης κοινωνικής εκπροσώπησης ατόμων από διαφορετικά ταξικά περιβάλλοντα. Να υποθέσουμε ότι με αυτό το έργο ο διάλογος για τη ανάδειξη των συγκεκριμένων ζητημάτων συνεχίζεται μέσα σας;
Ο Σβαμπ γράφει για ανθρώπους μη προνομιούχους που αντιμετωπίζονται ως κατώτερες υπάρξεις και ως αξιοπερίεργα από τους προνομιούχους λεπτανθρώπους, όπως τους χαρακτηρίζει. Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι γράφει ουσιαστικά για ένα πρώιμo gentrification και τους τρόπους με τους οποίους τείνουμε να οικειοποιούμαστε και να καταστρέφουμε υποκουλτούρες που μας φαίνονται γοητευτικές και να τις μετατρέπουμε σε τάσεις και trends.
Ως πρώτη γυναίκα στο τιμόνι της Πειραματικής Σκηνής ποιες είναι οι σκέψεις σας καθώς το Εθνικό Θέατρο έχει για πρώτη φορά μία γυναίκα καλλιτεχνική διευθύντρια, την Αργυρώ Χιώτη, μετά από διαγωνισμό; Κρίνετε σημαντική εξέλιξη την ανάληψη θεσμικών θέσεων από γυναίκες στον χώρο του ελληνικού θεάτρου;
Αρχικά θεωρώ πολύ σημαντική την διαδικασία επιλογής μέσω διαγωνισμού και ελπίζω να είναι μια πρακτική η οποία θα ακολουθηθεί και στο μέλλον. Η επιλογή της Αργυρώς Χιώτη ήταν μια πολύ ευχάριστη εξέλιξη. Για εμένα οι γυναίκες σε θεσμικές θέσεις θα έπρεπε να είναι ήδη εδώ και χρόνια κανονικότητα και ελπίζω να γίνουν όλο και περισσότερα βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση.
INFO «ΥΠΕΡΒΑΡΟ, ασήμαντο: ΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΟ»//ένα ευρωπαϊκό δείπνο του Βέρνερ Σβαμπ. Παραστάσεις από 24 Φεβρουαρίου 2025. Κυριακή, Δευτέρα και Τρίτη, ώρα 21.00 στο Θέατρο Θησείον.
*Αγοράστε εισιτήρια για όλες τις κορυφαίες εκδηλώσεις στο inTickets.gr.
