Το Λευκό Οίκο θα επισκεφτεί την Παρασκευή ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, σύμφωνα με χθεσινοβραδινή δήλωση του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, προκειμένου να υπογραφεί η συμφωνία για τις σπάνιες γαίες της Ουκρανίας.
Προς αυτήν την κατεύθυνση το ουκρανικό Υπουργικό Συμβούλιο θα συνέλθει το συντομότερο σήμερα, Τετάρτη, για να εγκρίνει την υπογραφή της συμφωνίας ή εντός της εβδομάδας και σε κάθε περίπτωση πριν ο Ζελένσκι ταξιδέψει στην Ουάσινγκτον.
Η συνάντηση Τραμπ-Ζελένσκι έρχεται μετά από τη δημόσια διαμάχη που είχαν την περασμένη εβδομάδα, με τον Αμερικανό πρόεδρο να κατηγορεί τον Ουκρανό για τον πόλεμο και να το αποκαλεί «δικτάτορα» και τον Ζελένσκι να ισχυρίζεται ότι ο Τραμπ καταπίνει τη ρωσική παραπληροφόρηση.
Ο στόχος της συμφωνίας για τις σπάνιες γαίες
Η συμφωνία έχει σχεδιαστεί για να επιτρέψει στις ΗΠΑ να αξιοποιήσουν μέρος του τεράστιου ορυκτού πλούτου της Ουκρανίας και να δώσουν ώθηση στη μεταπολεμική ανάπτυξη της χώρας. Ο Τραμπ έχει υποστηρίξει ότι η συμφωνία για τα ορυκτά θα αποφέρει δισεκατομμύρια δολάρια σε έσοδα για τις ΗΠΑ και θα βοηθήσει στην ανάκτηση του κόστους που σχετίζεται με την υποστήριξη των ΗΠΑ στην Ουκρανία στον πόλεμο.
Συμφωνία Τραμπ – Ζελένσκι στο παρά πέντε
Donald Trump and Ukraine’s President Volodymyr Zelenskiy meet at Trump Tower in New York City, U.S., September 27, 2024. REUTERS/Shannon Stapleton/File Photo
Η συμφωνία για την εκμετάλλευση των σπάνιων ουκρανικών γαιών από τις ΗΠΑ έρχεται στη στιγμή όπου η σχέση ΗΠΑ – Ουκρανίας έμοιαζε να καταρρέει.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι εξέφρασε καθαρά τη δυσαρέσκειά του στο γεγονός ότι η κυβέρνηση Τραμπ ξεκίνησε συνομιλίες με τη Μόσχα για το μέλλον του πολέμου χωρίς ο ίδιος να συμμετέχει. Επιπλέον, από το τραπέζι της διαπραγμάτευσης αφαιρέθηκαν βασικές διεκδικήσεις της Ουκρανίας – όπως η δυνατότητα ένταξης της στο ΝΑΤΟ- χωρίς να προκύπτει αντίστοιχη πίεση προς τη Ρωσία.
Ο Τραμπ, από την πλευρά του, ήταν έξαλλος που ο Ζελένσκι απέρριψε μια αρχική εκδοχή της συμφωνίας για τα ορυκτά. Ισχυρίστηκε ψευδώς ότι η Ουκρανία είχε ξεκινήσει τον πόλεμο και εξαπέλυσε επανειλημμένες προσωπικές επιθέσεις εναντίον του Ζελένσκι πιέζοντας προς την κατεύθυνση που τον ενδιέφερε.
Τα ορυκτά «έσωσαν» τη σχέση ΗΠΑ – Ουκρανίας
Ουκρανοί και Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ο Αμερικανός απεσταλμένος στρατηγός Κιθ Κέλογκ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στον περιορισμό της κρίσης για τη συμφωνία για τα ορυκτά και στην αποτροπή της μετατροπής της σε βαθύτερο ρήγμα μεταξύ του Τραμπ και του Ζελένσκι.
Τι προβλέπει η συμφωνία
Η τελική εκδοχή της συμφωνίας, με ημερομηνία 24 Φεβρουαρίου, την οποία είδαν οι FT, θα δημιουργούσε ένα ταμείο στο οποίο η Ουκρανία θα συνεισέφερε το 50% των εσόδων από τη «μελλοντική νομισματοποίηση» των κρατικών ορυκτών πόρων, συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, και της σχετικής υλικοτεχνικής υποδομής. Το ταμείο θα επένδυε σε έργα στην Ουκρανία.
Εξαιρούνται οι ορυκτοί πόροι που ήδη συνεισφέρουν στα ταμεία της ουκρανικής κυβέρνησης, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα κάλυπτε τις υφιστάμενες δραστηριότητες της Naftogaz ή της Ukrnafta, των μεγαλύτερων παραγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου της Ουκρανίας.
Ωστόσο, η συμφωνία παραλείπει κάθε αναφορά στις αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας, στις οποίες αρχικά είχε επιμείνει το Κίεβο ως αντάλλαγμα για να συμφωνήσει στη συμφωνία. Αφήνει επίσης κρίσιμα ζητήματα, όπως το μέγεθος της αμερικανικής συμμετοχής στο ταμείο και οι όροι των συμφωνιών «κοινής ιδιοκτησίας», να διευθετηθούν σε συμφωνίες που θα ακολουθήσουν.
Μετά από τρία χρόνια κατά τα οποία οι ΗΠΑ ήταν ο κύριος χορηγός στρατιωτικής βοήθειας του Κιέβου, ο Τραμπ ανέτρεψε την πολιτική της Ουάσιγκτον ανοίγοντας διμερείς συνομιλίες με τη Ρωσία, χωρίς να βρίσκονται στο τραπέζι οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι ή η Ουκρανία.
Οι όροι που άλλαξαν
Ουκρανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η συμφωνία εγκρίθηκε από τους υπουργούς Δικαιοσύνης, Οικονομίας και Εξωτερικών και διατύπωσαν την προοπτική να ταξιδέψει ο Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο τις επόμενες εβδομάδες για μια τελετή υπογραφής με τον Τραμπ.
«Αυτή θα είναι μια ευκαιρία για τον πρόεδρο να συζητήσει ποια είναι η ευρύτερη εικόνα. Και στη συνέχεια, μετά από αυτό, θα μπορέσουμε να σκεφτούμε τα επόμενα βήματα», δήλωσε ένας αξιωματούχος.
Η αρχική σαρωτική πρόταση της κυβέρνησης Τραμπ προέβλεπε ένα επενδυτικό ταμείο ανασυγκρότησης στο οποίο οι ΗΠΑ «θα διατηρούν το 100% του οικονομικού τους συμφέροντος». Η Ουκρανία θα συνεισέφερε το 50% των εσόδων του ταμείου από την εξόρυξη ορυκτών πόρων, συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου και του φυσικού αερίου και των σχετικών υποδομών, με ανώτατο όριο τα 500 δισ. δολάρια.
Οι όροι αυτοί, που χαρακτηρίστηκαν απαράδεκτοι από Ουκρανούς αξιωματούχους, αφαιρέθηκαν από το τελικό σχέδιο.
Τα επόμενα βήματα
Η εντολή του ταμείου να επενδύει στην Ουκρανία είναι μια ακόμη αλλαγή που είχε ζητήσει το Κίεβο. Το έγγραφο αναφέρει ότι οι ΗΠΑ θα υποστηρίξουν την οικονομική ανάπτυξη της Ουκρανίας στο μέλλον.
Ουκρανοί αξιωματούχοι πρόσθεσαν ότι η συμφωνία ήταν απλώς μια «συμφωνία-πλαίσιο» και ότι κανένα έσοδο δεν θα άλλαζε χέρια μέχρι να τεθεί σε λειτουργία το ταμείο, επιτρέποντάς τους έτσι χρόνο να εξομαλύνουν τυχόν διαφωνίες. Μεταξύ των εκκρεμών ζητημάτων είναι να συμφωνηθεί η δικαιοδοσία της συμφωνίας.
Η επικύρωση της συμφωνίας από το Κοινοβούλιο της Ουκρανίας
Η κυβέρνηση Ζελένσκι θα πρέπει επίσης να ζητήσει την έγκριση του κοινοβουλίου της Ουκρανίας, όπου οι βουλευτές της αντιπολίτευσης έχουν δηλώσει ότι θα έχουν τουλάχιστον μια έντονη συζήτηση πριν επικυρώσουν μια τέτοια συμφωνία.
Η Κάρολιν Λέβιτ, η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, δήλωσε στους δημοσιογράφους την Τρίτη ότι είναι «κρίσιμο να υπογραφεί αυτή η συμφωνία», αν και δεν παρείχε ενημέρωση για τις συνομιλίες.
