Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έχει ακόμη μιλήσει για το Κυπριακό. Αυτό το στοιχείο έχει προς το παρόν καθηλώσει τις διαπραγματεύσεις στο νησί, από τη στιγμή που ο τουρκοκύπριος ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί δεν έχει λάβει το «πράσινο φως» από τον ισχυρό άνδρα της Τουρκίας. Η σειρά ανοιχτών μετώπων που αντιμετωπίζει και πρέπει να διαχειριστεί ο τούρκος πρόεδρος, ιδιαίτερα δε η «πληγή» του Κουρδικού, καθώς και η εστίασή του στην εγκαθίδρυση προεδρικού συστήματος φαίνεται ότι αυτή τη στιγμή έχουν προτεραιότητα στους σχεδιασμούς του.
Οσο αυτή η κατάσταση συνεχίζεται, ο κ. Ακιντζί δεν μπορεί να αισθάνεται σιγουριά για να αναλάβει πρωτοβουλίες, καθώς δεν είναι και ο απόλυτος κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού στον Βορρά.
Η συναντίληψη που φαίνεται να υπάρχει με τον κύπριο πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη δεν είναι από μόνη της αρκετή.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος» από υψηλόβαθμους αξιωματούχους τόσο σε Λευκωσία και Αθήνα όσο και σε πρωτεύουσες που διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στο Κυπριακό, είναι αδύνατο να προβλεφθεί πόσο θα διαρκέσει η αμφιταλάντευση του κ. Ερντογάν. Οσοι ανήκουν στο στρατόπεδο των αισιόδοξων εκτιμούν ότι ο τούρκος πρόεδρος θα κάνει μια θετική κίνηση ώστε να επαναπροσεγγίσει τους παραδοσιακούς δυτικούς συμμάχους της Τουρκίας σε μια δύσκολη συγκυρία για τη χώρα.
Οι απαισιόδοξοι όμως θεωρούν ότι ο χαρακτήρας του κ. Ερντογάν είναι τόσο απρόβλεπτος που ακόμη και η παραμικρή εικασία για τις προθέσεις του θα πρέπει να θεωρείται παρακινδυνευμένη.
Από την άποψη αυτή, ενδιαφέρουν παρουσιάζει και το πώς τοποθετούνται άνθρωποι-κλειδιά στο τουρκικό πολιτικό σκηνικό. Εμπειροι παρατηρητές των τουρκικών εξελίξεων σημειώνουν ότι ο κ. Ερντογάν και ο στενότατος σύμβουλός του Ιμπραήμ Καλίν δίνουν προτεραιότητα στην εγκαθίδρυση προεδρικού συστήματος. Ωστόσο ο πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου εμφανίζεται να κινείται εσχάτως σε πιο φιλοευρωπαϊκή τροχιά και να θέλει να υπάρξει πρόοδος και λύση του Κυπριακού. Στην ίδια γραμμή κινείται ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Βολκάν Μποζκίρ.
Μεταξύ αυτών των δύο τάσεων ισορροπεί επιδέξια ο (γνωστός στην Ελλάδα) Φεριντούν Σινιρλίογλου. Ο μόνιμος υφυπουργός Εξωτερικών φέρεται πάντως να χαίρει της απολύτου εμπιστοσύνης του τούρκου προέδρου –με ό,τι αυτό συνεπάγεται…
Ο γρίφος του Περιουσιακού
Η αρχική αισιοδοξία για την εξεύρεση λύση στην πολύπλοκη πτυχή του Περιουσιακού έχει πλέον αντικατασταθεί από προβληματισμό. Η κατ’ αρχήν αναγνώριση της προτεραιότητας του ιδιοκτήτη και ο καθορισμός 22 κατηγοριών περιουσιών δεν υπήρξαν αρκετά για να πλησιάσουν στη λύση οι δύο πλευρές. Το Περιουσιακό αναμένεται να είναι το βασικό θέμα στις τρεις συναντήσεις ανάμεσα στον Νίκο Αναστασιάδη και στον Μουσταφά Ακιντζί εντός του Ιανουαρίου (η πρώτη εξ αυτών πραγματοποιήθηκε την περασμένη Πέμπτη και οι επόμενες έχουν προγραμματιστεί για τις 14/1 και 29/1).
Η τουρκοκυπριακή πλευρά επιδιώκει να… νερώσει τον πρώτο λόγο των ιδιοκτητών.
Η βασική φόρμουλα την οποία προωθεί είναι ότι οι Τουρκοκύπριοι πρέπει να έχουν πλειοψηφία πληθυσμού και περιουσιών στον Βορρά για να διασφαλίζεται η διζωνικότητα. «Εφόσον δεχθούμε κάτι τέτοιο, θα είναι σαν να παραδεχόμαστε ότι δεν θα ισχύει το κοινοτικό κεκτημένο στο βόρειο τμήμα του νησιού» σημειώνει υψηλόβαθμη κυπριακή πηγή.
Επιπλέον οι Τουρκοκύπριοι επιμένουν σε αποζημίωση και ανταλλαγή παρά σε αποκατάσταση του ιδιοκτήτη. Ωστόσο η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν μπορεί να αποδεχθεί τέτοιου είδους λύσεις υπό τη μορφή όρων. «Η πραγματικότητα είναι αυτή που ουσιαστικά “θα αποφασίσει”» σημειώνει άλλη πηγή από το νησί.
Το Περιουσιακό μπορεί να αποβεί καθοριστικό, σε συνδυασμό και με το Εδαφικό. Ο πρόεδρος Αναστασιάδης προσπαθεί να καταδείξει ότι αν οι Ελληνοκύπριοι λάβουν περισσότερο έδαφος, θα διευκολυνθεί η πρόοδος στο Περιουσιακό.
Οι Τουρκοκύπριοι όμως έχουν αρχίσει να αμφισβητούν ακόμη και την επιστροφή της Μόρφου. Οσο για το ζήτημα της εκ περιτροπής προεδρίας, πρόκειται για θέμα που οι δύο ηγέτες έχουν… παρκάρει. Η Λευκωσία δύσκολα θα δεχόταν κάτι τέτοιο, διότι θα επηρέαζε δραματικά τη λειτουργικότητα του κεντρικού ομοσπονδιακού κράτους.
Το παρασκήνιο με τις εγγυήσεις
Παρά το γεγονός ότι δημοσίως αποφεύγονται οι λεπτομέρειες, στο κεφάλαιο εγγυήσεις/ασφάλεια οι συζητήσεις είναι αρκετά προχωρημένες και έχουν ήδη ξεφύγει από τη μονότονη επανάληψη της Αθήνας ότι οι εγγυήσεις, υπό τη σημερινή τους μορφή, αποτελούν παρωχημένο καθεστώς. Πρόκειται άλλωστε για κάτι που πλέον αποδέχονται σχεδόν οι πάντες στο Κυπριακό, έστω κι αν η θεώρηση κάθε πλευράς διαφέρει…
Η πρόταση επί της οποίας διεξάγεται σήμερα μεγάλο μέρος της συζήτησης είναι η αξιοποίηση των προβλέψεων του Κεφαλαίου 7 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Σύμφωνα με αυτή τη λογική, για μια μεταβατική περίοδο θα πρέπει να υπάρξει ενίσχυση της ειρηνευτικής δύναμης UNFICYP ώστε να επιβλέψει την εφαρμογή της λύσης. Στη συνέχεια θα υπάρξει ένα πέρασμα στο Κεφάλαιο 7, το οποίο, εφόσον προβλέπει τη χρήση βίας έπειτα από απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας, μπορεί να καλύψει τις ανησυχίες των δύο πλευρών στο νησί.
Η Λευκωσία, το Λονδίνο αλλά και η Αθήνα φαίνεται να ομονοούν. Υπάρχει ωστόσο δυστοκία εκ μέρους της Αγκυρας. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, η Τουρκία δεν θα ήταν αντίθετη σε ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ –άλλωστε θα μπορούσε ευκολότερα να ελέγχει τις κινήσεις της σε αυτό το πλαίσιο. Ωστόσο μια τέτοια λύση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή από το ΑΚΕΛ, ενώ σίγουρα θα περιπλέξει τις σχέσεις Λευκωσίας – Μόσχας. Παράλληλα η Αγκυρα φέρεται να έχει ρίξει στο τραπέζι και την ιδέα της εγγύησης μόνο για το τουρκοκυπριακό συνιστών κρατίδιο.
Το πιο ενδιαφέρον νεότερο στοιχείο στο κεφάλαιο των εγγυήσεων είναι ότι φαίνεται να έχει καταπέσει πλέον το ταμπού της αποστρατιωτικοποίησης. Συζητείται η δημιουργία ενός μικρού και ευέλικτου στρατού που θα μπορεί να αναλαμβάνει επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης κ.ά. Πρόκειται για κρίσιμο ζήτημα που, σύμφωνα με έγκυρες πηγές, δεν θα πρέπει να ιδωθεί ανεξάρτητα από την αναβαθμισμένη σχέση Λευκωσίας – Ουάσιγκτον στον αμυντικό τομέα.
Ανάμεικτα συναισθήματα
Ο ρόλος του ΟΗΕ
Ο ειδικός απεσταλμένος του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, ο Εσπεν Μπαρθ Αϊντε, έχει προκαλέσει ανάμεικτα συναισθήματα. Ο νορβηγός αξιωματούχος εμφανίζεται συχνά πιο αισιόδοξος από όσο δικαιολογεί η πρόοδος που έχει επιτευχθεί και αυτό ενοχλεί κυρίως την ελληνοκυπριακή πλευρά αλλά σύμφωνα με ορισμένες πηγές και το Λονδίνο. Δεν λείπουν και ορισμένοι που συνδέουν αυτή την υπεραισιοδοξία με προσωπικές στοχεύσεις του κ. Αϊντε.
Κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα την περασμένη Τρίτη και τη μακρά συνάντησή του με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά ο κ. Αϊντε εμφανίστηκε συγκρατημένος. Δήλωσε ότι οι κ.κ. Αναστασιάδης και Ακιντζί έχουν την ιδιοκτησία των διαπραγματεύσεων και ο ίδιος απλώς διευκολύνει τη διαδικασία. Ωστόσο ο κ. Αϊντε θα ήθελε να εκμεταλλευθεί τη συγκυρία της παρουσίας όλων των κρίσιμων παικτών στο Νταβός της Ελβετίας, όπου σε λίγες ημέρες θα πραγματοποιηθεί το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, ώστε να διεξαχθεί κάποιου είδους πολυμερής συνάντηση για το Κυπριακό. Το σενάριο αυτό δεν ευδοκίμησε, χωρίς αυτό να σημαίνει όμως ότι δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν διμερείς συναντήσεις των ενδιαφερομένων παικτών.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
