Προθεσμιακές με όρους Ταμιευτηρίου

Χαρακτηριστικά λογαριασμών ταμιευτηρίου, όπως συνέβη και πριν από περίπου τρία χρόνια, την περίοδο των μεγάλων εκροών του 2012, έχουν αρχίσει να αποκτούν ξανά οι προθεσμιακές καταθέσεις. Η κατακόρυφη μείωση της ζήτησης από τα τέλη του 2014 για τα συγκεκριμένα προγράμματα, λόγω της πολιτικής αβεβαιότητας, έχει αναγκάσει τα τμήματα ανάπτυξης καταθετικών προϊόντων των τραπεζών να τα καταστήσουν περισσότερο ελκυστικά. Στο πλαίσιο αυτό, πολλά προγράμματα δίνουν πλέον τη δυνατότητα στους αποταμιευτές με μηδενικό κόστος να αυξομειώνουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα το υπόλοιπο της κατάθεσής τους, σαν να πρόκειται για χρήματα που βρίσκονται σε λογαριασμό πρώτης ζήτησης.

Οπως επισημαίνουν τραπεζικά στελέχη, «η σημαντική μείωση των υπολοίπων των προθεσμιακών καταθέσεων τους τελευταίους μήνες αποτυπώνει τις προσδοκίες των πελατών μας ως προς το μελλοντικό κόστος ευκαιρίας που αναμένουν να επωμιστούν από τη διατήρηση ενός μέρους του πλούτου τους στο εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα». Στο πλαίσιο αυτό, υποστηρίζουν οι ίδιες πηγές, αποφεύγουν να δεσμεύουν καταθέσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα και εφόσον το κάνουν θέλουν να έχουν την ευχέρεια να προχωρήσουν σε πρόωρη διακοπή τους με το χαμηλότερο δυνατό κόστος.

Αμεση πρόσβαση

Αυτή την ανάγκη για άμεση πρόσβαση στα χρήματα έρχεται να καλύψει η ευελιξία που παρέχεται πλέον σε αρκετούς λογαριασμούς προθεσμίας. «Δεδομένου πως πρέπει να διατηρήσουμε σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα το κόστος δανεισμού από τους καταθέτες, προσπαθούμε με διάφορα “τεχνάσματα” να αυξήσουμε την ικανοποίησή τους χωρίς να “πειράξουμε” τα επιτόκια» αναφέρει τραπεζική πηγή. Οπως εξηγεί, οι ευελιξίες που επιτρέπουν τη μεταβολή του υπολοίπου της κατάθεσης κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση. Συγκεκριμένα, παρέχονται οι εξής δυνατότητες:

Πρόωρη ανάληψη: Η ευχέρεια αυτή παρέχεται κατά κύριο λόγο στα προγράμματα με μηνιαία, διμηνιαία ή τριμηνιαία καταβολή των τόκων. Ειδικότερα, την ημέρα απόδοσης των τόκων ο καταθέτης έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει είτε σε ολική ανάληψη των χρημάτων του είτε σε μερική, υπό την προϋπόθεση ότι το υπόλοιπο δεν θα πέσει κάτω από το ελάχιστο όριο αρχικής κατάθεσης του εκάστοτε προγράμματος.

Η διευκόλυνση αυτή πάντως έχει στην πλειονότητα των περιπτώσεων κόστος ως προς την απόδοση. Συγκεκριμένα, τα επιτόκια της κατηγορίας είτε είναι χαμηλότερα των άλλων προϊόντων είτε ξεκινούν από χαμηλά και αυξάνονται ανά περίοδο εκτοκισμού, λειτουργώντας ως αντικίνητρο για την πρόωρη λήξη μιας κατάθεσης.

Αυξομείωση υπολοίπου: Ορισμένα προγράμματα δίνουν στον πελάτη το δικαίωμα να μεταβάλλει υπό συγκεκριμένους όρους το κεφάλαιο της κατάθεσης, είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται συνήθως σε συγκεκριμένη ημέρα κάθε μήνα. Πάντως έχουν εμφανιστεί τελευταία και προγράμματα που επιτρέπουν την αυξομείωση του υπολοίπου ακόμη και κάθε ημέρα. Ετσι π.χ. ο καταθέτης μπορεί να αυξήσει το υπόλοιπο της κατάθεσης, εξασφαλίζοντας ίδιο επιτόκιο και για τα νέα κεφάλαια ή να προχωρήσει σε μερική ανάληψη χρημάτων χωρίς κάποιο πέναλντι.

Πού «παίζουν» τα επιτόκια

Το νέο χαρακτηριστικό της αγοράς των προθεσμιακών καταθέσεων τον τελευταίο χρόνο είναι η επίπεδη καμπύλη επιτοκίων. Δηλαδή οι τράπεζες προσφέρουν ίδιες ή σχεδόν ίδιες αποδόσεις ανεξάρτητα από τη διάρκεια του προϊόντος. Αυτό δείχνει, σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, ότι η υποχώρηση των αποδόσεων από τα ιστορικά υψηλά που καταγράφηκαν το 2012 βρίσκεται κοντά στο τέλος της.

Πρόκειται για σημαντική διαφοροποίηση σε σχέση με λίγους μήνες νωρίτερα, όταν για μεγαλύτερης διάρκειας καταθέσεις τα επιτόκια ήταν χαμηλότερα. Ηταν η περίοδος όπου οι τράπεζες ανέμεναν αποκλιμάκωση των αποδόσεων. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έχει δημοσιοποιήσει η Τράπεζα της Ελλάδος, το μέσο επιτόκιο των καταθέσεων με διάρκεια ως και ένα έτος έχει σταθεροποιηθεί το τελευταίο τρίμηνο στα επίπεδα του 1,80%.
Πλέον, το ύψος του επιτοκίου δεν εξαρτάται από τη διάρκεια της κατάθεσης αλλά από άλλους παράγοντες, όπως:

Είδος επιτοκίου: Το επιτόκιο μιας προθεσμιακής μπορεί να είναι είτε σταθερό είτε μεταβαλλόμενο κατά τη διάρκειά της. Επειτα από μια περίοδο όπου πολλά προγράμματα διετίθεντο με μειούμενα επιτόκια, λόγω της αναμενόμενης γενικότερης υποχώρησής τους, πλέον η πλειονότητα των προϊόντων μεταβαλλόμενης απόδοσης κατά τη διάρκεια ζωής τους προσφέρει αυξανόμενες αποδόσεις.

Στην προκειμένη περίπτωση το επιτόκιο ξεκινά από χαμηλά και αυξάνεται σταδιακά, δίνοντας κίνητρο στον καταθέτη να μην προχωρήσει σε πρόωρη ανάληψη των χρημάτων του. Σε σχέση με τα προγράμματα σταθερού επιτοκίου, η μέση απόδοσή τους είναι σε γενικές γραμμές υψηλότερη, αλλά προϋποθέτει τη διατήρηση της κατάθεσης ως τη λήξη της.

Χρόνος καταβολής των τόκων: Οι καταθέτες μέσα από την ευρεία γκάμα προϊόντων των τραπεζών μπορούν να επιλέξουν και τον χρόνο που θα εισπράξουν τους τόκους: προκαταβολικά, στη λήξη της κατάθεσης ή ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Ο γενικός κανόνας είναι ότι τα προϊόντα με καταβολή των τόκων στη λήξη προσφέρουν καλύτερες αποδόσεις.

Παροχές σε είδος: Οι τράπεζες έχουν προχωρήσει στον εμπλουτισμό του χαρτοφυλακίου των καταθέσεων προσυμφωνημένης διάρκειας με νέα προϊόντα, τα οποία εκτός από τους τόκους ανταμείβουν τους αποταμιευτές και σε… είδος. Οι λογαριασμοί αυτοί είναι άμεσα συνδεδεμένοι με τα προγράμματα επιβράβευσης των καρτών ή μπορεί να «ζευγαρώνουν» με τραπεζοασφαλιστικά προϊόντα.

Στο πλαίσιο αυτό η τελική απόδοση δεν εξαρτάται μόνο από το επιτόκιο αλλά και από τις εξαργυρώσεις που μπορεί να πραγματοποιήσει ο καταθέτης με τη συνδεδεμένη χρεωστική ή πιστωτική κάρτα. Οι εξαργυρώσεις μπορεί να αφορούν είδη πρώτης ανάγκης, που σημαίνει πως μεταφράζονται σε άμεσο οικονομικό όφελος, το οποίο αυξάνει την τελική καθαρή απόδοση της προθεσμιακής.