H διακοπή ζημιογόνων δραστηριοτήτων, η στροφή προς διεθνείς αγορές, η έμφαση στη ρευστότητα για την κάλυψη τρεχουσών αναγκών προμηθειών, η προστασία του προσωπικού τους, η διατήρηση ενός καλού εργασιακού κλίματος και η δημιουργία νέων, καινοτόμων προϊόντων αποτελούν τους βασικούς λόγους που οι οικογενειακές επιχειρήσεις στην Ελλάδα αντέχουν στην κρίση. Μάλιστα το 48% των οικογενειακών επιχειρήσεων στην Ελλάδα βλέπουν το μέλλον με αισιοδοξία, παρά την πολιτική αστάθεια.
Σύμφωνα με μελέτη για τις οικογενειακές επιχειρήσεις του οργανισμού ALBA, εκτός από τον μεγάλο τους αριθμό –στις περισσότερες δυτικές οικονομίες οι οικογενειακές επιχειρήσεις ξεπερνούν το 80% του συνόλου των επιχειρήσεων -, συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στο Εθνικό Προϊόν κάθε χώρας και απασχολούν ένα σημαντικό ποσοστό των εργαζομένων.
Τα χαρακτηριστικά
Αν και οι περισσότερες είναι πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, εκτιμάται ότι παράγουν περισσότερο από το 40% του εκάστοτε Εθνικού Προϊόντος και απασχολούν περισσότερο από το 35% των εργαζομένων. Αντίστοιχα, αν όχι μεγαλύτερα, εκτιμάται ότι είναι και τα ποσοστά στην Ελλάδα σε όλους τους κλάδους δραστηριοποίησης.
Οσον αφορά τη συμπεριφορά των οικογενειακών επιχειρήσεων τα τελευταία δύσκολα έτη στη χώρα μας, ο κ. Αλέξης Κομσέλης, διευθυντής του ALBA Hub for Enterprise and Development στο ALBA, τόνισε: «Αυτές οι εταιρείες έχουν μια σειρά χαρακτηριστικά που υπό συνθήκη μπορούν να τις βοηθήσουν να αντέξουν περισσότερο μια κρίση από ό,τι άλλες μη οικογενειακές. Το σημαντικότερο ίσως από αυτά τα χαρακτηριστικά είναι η παράδοσή τους, μέσα από την αφήγηση της οποίας φαίνεται πώς έχουν αντιμετωπιστεί παλαιότερες κρίσεις.
Στο πλαίσιο αυτό τα χαρακτηριστικά που υποβοηθούν μια οικογενειακή επιχείρηση είναι το διαχρονικό όραμα, η μακροπρόθεσμη οικονομική σχέση οικογένειας και επιχείρησης, η μακροπρόθεσμη απασχόληση των μελών της οικογένειας στην επιχείρηση και ο κεντρικός έλεγχος».
Πιο ανθεκτικές
Σύμφωνα με τον ίδιο, ένα επιπλέον χαρακτηριστικό των οικογενειακών επιχειρήσεων που δεν συναντάμε δυστυχώς συχνά στην Ελλάδα είναι η δημιουργία διαφορετικών κλάδων δραστηριοποίησης, πράγμα που τις κάνει πιο ανθεκτικές σε κλαδικές δυσκολίες. Πάντως, σύμφωνα με έρευνα του προγράμματος FAMBUS στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση με σκοπό το μέλλον των οικογενειακών επιχειρήσεων στην Ελλάδα, σε ποσοστό 48% βλέπουν το μέλλον αισιόδοξα ή πολύ αισιόδοξα και μόλις το 10% βλέπουν το μέλλον της επιχείρησής τους απαισιόδοξα, λόγω της οικονομικής κρίσης.
Επιπλέον, σε έρευνα της Ernst Young (EY) για τη λειτουργία των οικογενειακών εταιρειών σε Ελλάδα και εξωτερικό και σχετικά με τους αναπτυξιακούς στόχους, με μεγάλη διαφορά (69% έναντι 27% του διεθνούς δείγματος) οι έλληνες επιχειρηματίες επεσήμαναν την επέκταση σε νέες χώρες. Οι επικεφαλής των ελληνικών οικογενειακών επιχειρήσεων έχουν συνειδητοποιήσει ότι η εξωστρέφεια αποτελεί μονόδρομο για την ανάπτυξη. Δεύτερη (57%) κατατάσσεται η επέκταση σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες και η αύξηση του υφισταμένου μεριδίου αγοράς.
Τα συν και πλην
Οι oικογενειακές επιχειρήσεις στην Ελλάδα έχουν μια μακρά παράδοση καινοτομικής δραστηριοποίησης σε παραδοσιακούς τομείς όπως η μεταποίηση τροφίμων και οι τουριστικές υπηρεσίες. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη δυνατότητα να λαμβάνουν γρήγορα αποφάσεις και να χαρακτηρίζονται από στρατηγική ευελιξία. Επίσης σημαντικό πλεονέκτημα αποτελεί και η πολύ καλή γνώση της αγοράς, μια και οι προσωπικές σχέσεις με πελάτες και προμηθευτές είναι βασικό χαρακτηριστικό των επιχειρήσεων αυτών. Ενα από τα κυριότερα προβλήματα των οικογενειακών επιχειρήσεων στην Ελλάδα παραμένει το θέμα της χρηματοδότησης, η οποία βασίζεται συνήθως σε προσωπικές ή οικογενειακές εγγυήσεις. Ακόμη, οι σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας και η συνήθης απουσία ορίων μεταξύ οικογένειας και επιχείρησης δημιουργούν μια σειρά προβλήματα στην εύρυθμη και ανταγωνιστική λειτουργία της.
Οπως ανέφερε και ο κ. Θοδωρής Δούρος, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας ανδρικής ένδυσης Dur και γιος του ιδρυτή κ. Νίκου Δούρου, «έχω τις μυρωδιές της εταιρείας από τα παιδικά μου χρόνια, αφού εργαζόμουν εκεί κάθε καλοκαίρι, οπότε τη γνωρίζω πάρα πολύ καλά και αγωνίζομαι για την επιβίωση και την ανάπτυξή της. Αλλωστε, βασικός λόγος που αρκετές οικογενειακές εταιρείες άντεξαν στην κρίση είναι ότι διοικούνται και με το συναίσθημα».
Η διάδοχος κατάσταση
Σημειώνεται ότι η διάδοχος κατάσταση είναι ένα σημαντικό ζήτημα που απασχολεί τις οικογενειακές επιχειρήσεις και, σύμφωνα με τη σχετική έρευνα της Ernst Young, η συντριπτική πλειονότητα (91%) των επικεφαλής των ελληνικών οικογενειακών επιχειρήσεων δηλώνει ότι επιθυμεί να παραδώσει την επιχείρηση στην επόμενη γενιά. Το ποσοστό των θετικών απαντήσεων είναι αισθητά υψηλότερο από τον μέσο όρο στη διεθνή έρευνα της ΕΥ (65%).
Σε ό,τι αφορά τα μειονεκτήματα μιας οικογενειακής επιχείρησης, η κυρία Τίνα Κίκιζα, υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων της οικογενειακής εταιρείας ζυμαρικών Μέλισσα Κίκιζας, στην οποία όμως εργάζονται 215 άτομα, επεσήμανε ότι «σε περίπτωση που οι ρόλοι των μελών της οικογενείας δεν είναι συγκεκριμένοι, μπορεί να υπάρχουν ενδοοικογενειακές συγκρούσεις που να αποτελούν εμπόδιο στην ανάπτυξη της εταιρείας, ενώ οι πόροι είναι πιο περιορισμένοι σε σχέση με μια πολυεθνική εταιρεία».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
