Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κοινωνικής Εργασίας στις 27 Μαρτίου ο Σύνδεσμος Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος (ΣΚΛΕ) όρισε την 18η Μαρτίου ως ημέρα δράσης παρουσιάζοντας σε σημερινή συνέντευξη Τύπου όχι μόνο τα αριθμητικά στοιχεία της υποστελέχωσης των κοινωνικών δομών, αλλά και τις επιπτώσεις της στην κοινωνία και στους πολίτες.
«Ο Δημήτρης είναι σήμερα 21 ετών. Ήρθε στο γραφείο μου κλαίγοντας για βοήθεια» λέει ο κ. Περικλής Τζιάρας κοινωνικός λειτουργός στο Θριάσιο νοσοκομείο περιγράφοντας την περίπτωση του νέου που χτύπησε την πόρτα του γραφείου του. «Μου είπε χαρακτηριστικά “μου είπαν στο γραφείο κίνησης ότι πρέπει να πληρώσω τα νοσήλια της μητέρας μου ειδάλλως θα μπω φυλακή. Η μητέρα μου δεν πάει καλά. Είμαι μόνος μου. Δεν ξέρω τι να κάνω”» αναφέρει ο κ. Τζιάρας εξηγώντας πως η περίπτωση του 21 χρόνου Δημήτρη είναι από τις πολλές που αντιμετωπίζουν καθημερινά στο Νοσοκομείο.
Μετά την «επέλαση» της οικονομικής κρίσης η υγεία της μητέρας του 21χρονου κλονίσθηκε όπως και η ψυχολογική της κατάσταση. Ο απλός βήχας που την ταλάνιζε το τελευταίο διάστημα και για τον οποίο όχι μόνο δεν έδινε σημασία, αλλά δεν είχε να πληρώσει και το εισιτήριο των 5 ευρώ στο νοσοκομείο την οδήγησαν στην άμεση εισαγωγή της στο νοσοκομείο με λοίμωξη αναπνευστικού. Η 48χρονη Γεωργία πέθανε έπειτα από 10 ημέρες νοσηλείας, οι γιατροί υποψιάζονταν μεταστατικό καρκίνο πνευμόνων. Επειδή η γυναίκα ήταν ανασφάλιστη δεν μπορούσε να νοσηλευτεί σε μονάδα εντατικής θεραπείας.
Έπειτα από το θλιβερό αυτό γεγονός ο Δημήτρης βρέθηκε αντιμέτωπος με το ποσό – χρέος των 5.000 ευρώ που του ζήτησε το νοσοκομείο.
«Κρατάμε την χύτρα κλειστή για να μην σκάσει» λέει μεταξύ άλλων η κυρία Φιλιώ Αθανασίου, κοινωνική λειτουργός στο δήμο Νέας Ιωνίας, αναφερόμενη στην συνεχή υποστελέχωση των κοινωνικών δομών την ίδια στιγμή που ολοένα και περισσότερος κόσμος καταφεύγει στους κοινωνικούς λειτουργούς για να βρει βοήθεια. «Κάποτε μας επισκέπτονταν 20 πολίτες την εβδομάδα. Τώρα απευθύνονται σε εμάς 70-80 την ημέρα».
«Οι κοινωνικοί λειτουργοί είναι οι ανθρώπινες ασπίδες ενός συστήματος που αιμορραγεί, προσπαθεί να εφεύρει και να δώσει τις καλύτερες δυνατές λύσεις, ενώ δεν υπάρχουν υλικοί και ανθρώπινοι πόροι» τόνισε ο κ. Αντύπας Τζανέτος, πρόεδρος της ΜΚΟ PRAKSIS και αντιπρόεδρος του ΣΚΛΕ.
Τα στοιχεία του ΣΚΛΕ
Οι περικοπές της κυβέρνησης στον δημόσιο τομέα, έπειτα από τις επιταγές του μνημονίου σε συνδυασμό με την διακοπή των προσλήψεων, είχαν ως αποτέλεσμα την υποστελέχωση όλων των δημόσιων υπηρεσιών και ειδικά των κοινωνικών υπηρεσιών σε μια εποχή που οι ανάγκες για κοινωνική στήριξη και βοήθεια αυξάνονται.
Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε καθεστώς διαθεσιμότητας 41 κοινωνικοί λειτουργοί από την Τεχνική Εκπαίδευση και το ΙΚΑ σε όλη την χώρα, όταν οι διαπιστωμένες ανάγκες είναι τεράστιες. Στον ΣΚΛΕ οι εγγεγραμμένοι κοινωνικοί λειτουργοί φθάνουν περίπου τους 5.000 με τους εν ενεργεία λειτουργούς να είναι μόνο 2.000.
Χαρακτηριστικά, στον τομέα της υγείας, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία του ΣΚΛΕ, τα 24 από τα 125 νοσοκομεία του Εθνικού Συστήματος Υγείας δεν διαθέτουν κοινωνικούς λειτουργούς παρά τις προβλέψεις των θέσεων, ενώ από τις περίπου 650 περίπου οργανικές θέσεις έχουν καταμετρηθεί 221 κενές θέσεις.
Μάλιστα το Γενικό Νοσοκομείο Καλαβρύτων δεν έχει ούτε μία οργανική θέση κοινωνικού λειτουργού έπειτα από τις οδηγίες για κατάργηση κενών οργανικών θέσεων, ενώ στην Θεσσαλονίκη ένας κοινωνικός λειτουργός καλείται να καλύψει συνολικά 820 κλίνες των νοσοκομείων που ανήκουν στην 3η ΥΠΕ («Γεώργιος Παπανικολάου», «Ο άγιος Δημήτριος», «Παπαγεωργίου»).
Ανάλογη είναι και η κατάσταση στην τοπική αυτοδιοίκηση. Οι κοινωνικές υπηρεσίες των ΟΤΑ αποτελούν τις κατεξοχήν υπηρεσίες παροχής πρωτοβάθμιας και επείγουσας κοινωνικής φροντίδας. Η αυξημένη ζήτηση υπηρεσιών κοινωνικής υποστήριξης λόγω της οικονομικής κρίσης συνδυάστηκε με την μεταφορά στις κοινωνικές υπηρεσίες των Δήμων όλων των υπηρεσιών πρόνοιας της πρώην νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, χωρίς όμως την απαραίτητη ενίσχυση τους σε προσωπικό.
Επιπλέον στις κοινωνικές υπηρεσίες των Δήμων απευθύνονται όλοι οι πολίτες με αιτήματα που αφορούν: ένταξη σε κοινωνικά φαρμακεία, κοινωνικά ιατρεία, κοινωνικά παντοπωλεία και προγράμματα ιματισμού.Παράλληλα αυξημένες είναι οι εντολές από τις Εισαγγελίες ανηλίκων για έρευνα συνθηκών διαβίωσης σε οικογένειες με ανήλικα τέκνα.
Χαρακτηριστικό της υποστελέχωσης των κοινοτικών κοινωνικών υπηρεσιών είναι ότι υπάρχουν δήμοι ανά τη χώρα που δεν έχουν ούτε ένα κοινωνικό λειτουργό στο προσωπικό τους όπως στην Ιστιαία και στο Ζευγολατιό.
Ο δήμος Αλεξανδρούπολης με 73.000 κατοίκους πληθυσμό έχει μόνο μία κοινωνική λειτουργό, ενώ ο δήμος Κορωπίου με πληθυσμό συνεχώς αυξανόμενο δεν έχει κανέναν κοινωνικό λειτουργό.
Επιπλέον, δυσχέρειες στην αποτελεσματική άσκηση του ρόλου των κοινωνικών λειτουργών δημιουργεί και ο κατακερματισμός των δράσεων, δομών και προγραμμάτων κοινωνικής πολιτικής που λειτουργούν ή υλοποιούνται σε ένα δήμο, σε διάφορα νομικά πρόσωπα ή οργανικές μονάδες με άμεση συνέπεια την απουσία κεντρικού σχεδιασμού, την αλληλοεπικάλυψη σε υπηρεσίες, το αυξημένο διοικητικό κόστος και την κατασπατάληση των ανθρωπίνων πόρων.
Μεγάλες ελλείψεις παρουσιάζονται και στα ιδρύματα παιδικής προστασίας του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Αττικής. Στο κέντρο βρεφών «η Μητέρα» το 2008 υπηρετούσαν 18 κοινωνικοί λειτουργοί, ενώ σήμερα υπηρετούν μόνον 8. Στη παιδόπολη «Αγία Βαρβάρα» υπηρετούσαν 4, ενώ σήμερα μόνο 2 και αντίστοιχα στον
«Άγιο Ανδρέα» υπηρετεί σήμερα μόνο ένας κοινωνικός λειτουργός από τους 2 που υπήρχαν το 2008.
Η ανεπάρκεια αυτή σε προσωπικό έχει ως άμεσο αποτέλεσα την αύξηση του χρόνου νομικής «απελευθέρωσης» των παιδιών που τοποθετούνται σε οικογένειες και κάνει αδύνατη την προετοιμασία των φυσικών γονέων που αποχωρίζονται το παιδί.
Ελλείψεις και στα σωφρονιστικά ιδρύματα
Αντιμέτωπα με την υποστελέχωση είναι και τα σωφρονιστικά ιδρύματα, αφού και στα 33 καταστήματα υπηρετούν συνολικά περίπου 35 κοινωνικοί λειτουργοί, ενώ οκτώ από αυτά δεν διαθέτουν ούτε έναν λειτουργό.
Την ίδια ώρα στις φυλακές Κορυδαλλού υπηρετούν μόνο 5 κοινωνικοί λειτουργοί για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες 2.100 κρατουμένων. Αντίστοιχα στο γενικό κατάστημα κράτησης στην Θεσσαλονίκη με περίπου 650 κρατούμενους υπηρετούν μόνο 3 κοινωνικοί λειτουργοί ενώ θα έπρεπε να υπάρχουν 7 λειτουργοί.
Ένας κοινωνικός λειτουργός ανά 120 ασθενείς είναι η αναλογία που υπάρχει στις μονάδες του ΟΚΑΝΑ με ορισμένες από αυτές να μην διαθέτουν ούτε έναν λειτουργό και να δανείζονται ουσιαστικά προσωπικό από τα νοσοκομεία που τις φιλοξενούν.
Τέλος, δραματικά μειώνονται και οι οργανικές θέσεις των κοινωνικών λειτουργών στις Εταιρείες Προστασίας Ανηλίκων (ΕΠΑ), έπειτα από σχετική κοινή υπουργική απόφαση σύμφωνα με την οποία οι θέσεις μειώνονται σε 6 από 14 στην Αθήνα και σε 32 από 44 στο σύνολο της χώρας. Η υποστελέχωση είναι τόσο μεγάλη που πρακτικά δεν παρέχονται υπηρεσίες κοινωνικής εργασίας σε πολλές από αυτές, την ίδια στιγμή που παρατηρείται αύξηση της παραβατικότητας ανηλίκων. Μάλιστα στις ΕΠΑ Καρδίτσας, Σερρών, Ναυπλίου, Ηρακλείου Κρήτης, Βόλου και Κοζάνης δεν έχουν ούτε ένα κοινωνικό λειτουργό.
