Η προστασία των δεδομένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα. Η Ευρώπη διαθέτει ήδη τον υψηλότερο βαθμό προστασίας των δεδομένων παγκοσμίως. Με τη μεταρρύθμιση των κανόνων προστασίας των δεδομένων στην ΕΕ που προτάθηκε ακριβώς πριν από δύο χρόνια, τον Ιανουάριο του 2012, η Ευρώπη έχει την ευκαιρία να κάνει τους κανόνες αυτούς ένα παγκόσμιο χρυσό πρότυπο.
Από τους εν λόγω κανόνες θα επωφεληθούν οι πολίτες οι οποίοι επιθυμούν να εμπιστευτούν τις υπηρεσίες μέσω διαδικτύου και οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες βλέπουν μια ενιαία αγορά των 500 εκατομμυρίων καταναλωτών ως μια αναξιοποίητη ευκαιρία.
Πολιτικοί, επιχειρηματίες, ΜΚΟ – όλοι συμφωνούν ότι είναι αναγκαία η μεταρρύθμιση των κανόνων προστασίας των δεδομένων στην ΕΕ. Η συναίνεση αυτή έγινε ορατή πολύ γρήγορα στην πορεία της συζήτησης. Πρόκειται για μια συναίνεση η οποία δεν χαρακτηρίζεται από πολιτικά χρώματα, εθνικά ή οικονομικά συμφέροντα.
Συμφωνούμε, επίσης, στους λόγους για τους οποίους είναι απαραίτητη η μεταρρύθμιση αυτή: επειδή τα άτομα πρέπει να ξαναπάρουν τον έλεγχο των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που τα αφορούν και επειδή τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα είναι το νόμισμα των καιρών μας που τροφοδοτεί την ψηφιακή οικονομία. Και όπως οποιοδήποτε άλλο νόμισμα, χρειάζεται εμπιστοσύνη για να είναι σταθερό.
Η εμπιστοσύνη έχει κλονιστεί
Οι αποκαλύψεις περί παρακολουθήσεων κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών κλόνισαν την εμπιστοσύνη όχι μόνο στη διατλαντική μας σχέση, αλλά και στην ψηφιακή οικονομία γενικότερα. Λειτούργησαν ως κώδωνας κινδύνου τόσο στην Ευρώπη όσο και πέραν του Ατλαντικού. Υπενθύμισαν στους πολίτες τη μεγάλη σημασία της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, αλλά και το γεγονός ότι η ύπαρξη ενός ισχυρού πλαισίου προστασίας τους αποτελεί αναγκαιότητα και όχι πολυτέλεια.
Δεν είναι μόνο οι πολίτες που ανησυχούν. Οι αποκαλύψεις έχουν αντίκτυπο και στην οικονομία. Η συλλογή, ανάλυση και μεταφορά δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα έχει αποκτήσει τεράστια οικονομική αξία. Σύμφωνα με τις μελέτες, η αξία των δεδομένων των πολιτών της ΕΕ κατά το 2011 ήταν 315 δισ. ευρώ. Η αξία αυτή είναι δυνατόν να πλησιάσει το 1 τρισ. ευρώ ετησίως μέχρι το 2020. Οι πολίτες, όμως, δεν θα συνεχίσουν να δίνουν τα δεδομένα που τους αφορούν, εάν δεν εμπιστεύονται τις εταιρείες που τα διαχειρίζονται. Η χαμένη εμπιστοσύνη μεταφράζεται σε χαμένα έσοδα. Ορισμένοι εκτιμούν ότι οι αποκαλύψεις για την NSA θα μειώσουν τις διεθνείς πωλήσεις των ΗΠΑ στον τεχνολογικό τομέα έως και 180 δισ. δολάρια ή κατά 25% των υπηρεσιών τεχνολογίας πληροφοριών έως το 2016. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να αναλάβουμε δράση.
Αποκατάσταση της εμπιστοσύνης
Η μεταρρύθμιση των κανόνων για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα αποτελεί την απάντηση στον φόβο της παρακολούθησης. Θα συμβάλει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης.
Κι αυτό θα γίνει επειδή θα εξασφαλίζει ότι οι εταιρείες τηρούν τους κανόνες. Πρώτον, εξασφαλίζει ότι οι μη ευρωπαϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ενιαία αγορά μας τηρούν τους κανόνες για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Δεύτερον, στις περιπτώσεις στις οποίες παραβιάζονται οι ευρωπαϊκοί κανόνες οι κυρώσεις θα είναι αυστηρές και θα φτάνουν έως και το 2% του ετήσιου παγκόσμιου κύκλου εργασιών μιας εταιρείας ή ακόμα και έως 5%,όπως ψήφισε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Πράγμα που δεν συμβαίνει σήμερα. Μέχρι τώρα οι εθνικές αρχές ορισμένες φορές αντιδρούν με επιπλήξεις, οι οποίες, όχι μόνο δεν υποχρεώνουν τους πολυεθνικούς γίγαντες της τεχνολογίας να συμμορφωθούν, αλλά σχεδόν δεν τους αγγίζουν. Και τρίτον, θα προσφέρει νομική σαφήνεια όσον αφορά τις μεταφορές δεδομένων: αν οι αρχές τρίτης χώρας επιθυμούν να έχουν πρόσβαση σε δεδομένα πολιτών της ΕΕ εκτός της επικράτειας τους, θα είναι υποχρεωμένες να χρησιμοποιούν ένα νομικό πλαίσιο το οποίο θα περιλαμβάνει δικαστικό έλεγχο. Η υποβολή αιτήματος απευθείας στις εταιρείες δεν μπορεί να είναι ο κανόνας.
Θα εξασφαλίσει επίσης στους ευρωπαϊους τα δικαιώματα που τους αξίζει να έχουν. Θέλουν να είναι βέβαιοι πως όταν δίνουν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα δεν σημαίνει πως παραιτούνται από αυτά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θέλουμε οι πολίτες να μπορούν να ελέγχουν τα προσωπικά τους δεδομένα αναβαθμίζοντας δοκιμασμένες αρχές, όπως το δικαίωμα διαγραφής των δεδομένων στο δικαίωμα στη λήθη, και καθιερώνοντας νέες αρχές, όπως το δικαίωμα στη φορητότητα των δεδομένων και το δικαίωμα στην ενημέρωση σε περίπτωση παραβίασης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Τα βήματα αυτά θα συμβάλουν στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών στον τρόπο με τον οποίο γίνεται η διαχείριση των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που τους αφορούν.
Ολοκλήρωση της ενιαίας ψηφιακής αγοράς
Ωστόσο, η μεταρρύθμισή μας θα αποφέρει οφέλη και στις επιχειρήσεις. Ας κοιτάξουμε από τη δική τους οπτική γωνία το ρυθμιστικό πλαίσιο της Ευρώπης που ισχύει σήμερα. Δεν είναι πλέον κατάλληλα για τον σκοπό για τον οποίο σχεδιάστηκε. Μια εταιρεία που δραστηριοποιείται και στα 28 κράτη μέλη είναι υποχρεωμένη να συμμορφώνεται με διαφορετικό σύνολο κανόνων σε κάθε χώρα. Πρέπει να συνδιαλέγεται με διαφορετική αρχή για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σε κάθε χώρα.
Η πραγματικότητα είναι 28 διαφορετικές νομοθεσίες και περισσότεροι από 28 διαφορετικοί συνομιλητές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει να αντικαταστήσει αυτό το βουνό από μία ενιαία νομοθεσία που θα ισχύει σε όλη την Ευρώπη. Μία ήπειρος, μία νομοθεσία. Η τόνωση των προτύπων υψηλού επιπέδου της Ευρώπης σχετικά με την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα αποτελεί, εκτός των άλλων, και επιχειρηματική ευκαιρία. Η κοινή γνώμη θα ευαισθητοποιείται όλο και περισσότερο σε θέματα που αφορούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα όσο η ψηφιακή πραγματικότητα κάνει την παρουσία της εντονότερη στη ζωή μας. Οι εταιρείες που παρέχουν υψηλά πρότυπα ασφάλειας των δεδομένων θα έχουν το προβάδισμα. Η προστασία των δεδομένων θα αποτελέσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Τα επόμενα βήματα
Τα εκλεγμένα μέλη του κοινοβουλίου της Ευρώπης έχουν ήδη εκφράσει τη σθεναρή υποστήριξή τους στις προτάσεις της Επιτροπής. Οι ηγέτες της ΕΕ στη σύνοδο κορυφής του Οκτωβρίου δεσμεύτηκαν για την έγκαιρη έγκριση των νέων κανόνων, ώστε να αποκατασταθεί και να καλλιεργηθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών και των επιχειρήσεων στην ψηφιακή οικονομία. Τώρα πρέπει να περάσουμε από τα λόγια στην πράξη.
Τη στιγμή ακριβώς που η ελληνική προεδρία αναλαμβάνει τα ηνία του Συμβουλίου της EE και η ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα ψηφίσει τους επόμενους μήνες για τη μεταρρύθμιση, η ευκαιρία που παρουσιάζεται είναι μοναδική. Η μεταρρύθμιση των κανόνων προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα πρέπει να αποτελέσει τη βασική προτεραιότητα των ευρωπαίων πολιτικών για τους ερχόμενους έξι μήνες.
Οι πολίτες ζητούν ισχυρούς ευρωπαϊκούς κανόνες για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και οι επιχειρήσεις θέλουν ένα απλό, σαφές και δεσμευτικό νομικό πλαίσιο όταν δραστηριοποιούνται στην ενιαία αγορά της ΕΕ. Η μεταρρύθμιση των κανόνων προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ανταποκρίνεται και στις δύο αυτές ανάγκες. Το αποτέλεσμα θα είναι επωφελές για όλους, και για τους πολίτες και για τις επιχειρήσεις. Βρισκόμαστε πολύ κοντά στην επίτευξη συμφωνίας. Το χρωστάμε στους πολίτες και τις επιχειρήσεις μας.
*Η κυρία Viviane Reding είναι αντιπρόεδρος της Ευρωπαικής Επιτροπής επίτροπος για θέματα Δικαιοσύνης. Ο κ. Δημήτρης Δρούτσας είναι Ευρωβουλευτής του ΠαΣοΚ
