Το 1977 παρουσιάστηκε στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης η έκθεση Age of Spirituality (Η Εποχή της Πνευματικότητας). Η έκθεση αυτή αναφερόταν και εικονογραφούσε με πρωτότυπα έργα τους πρώτους αιώνες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Στόχος της ήταν να φωτίσει τα χρόνια όπου ο αρχαίος ελληνικός κόσμος μεταλλασσόταν στον νεότερο εβραιοχριστιανικό. Η σημαντική αυτή έκθεση όμως δεν κάλυπτε παρά την ανατολή και τους πρώτους χρόνους της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η «χρυσή» μεσαιωνική εποχή, όπου, σε αντίθεση με τον τότε γνωστό δυτικό κόσμο, ο πολιτισμός θριάμβευε, έμενε εκτός έκθεσης.
Σήμερα, 20 χρόνια αργότερα, μια δεύτερη μεγαλειώδης έκθεση έρχεται να συμπληρώσει, στον ίδιο μοναδικό μουσειακό χώρο, την πρώτη εκείνη έκθεση του 1977. «Η Δόξα του Βυζαντίου» που θα παρουσιασθεί στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης από τις 11 Μαρτίου ως τις 6 Ιουλίου 1997 θα φωτίσει τους μεσοβυζαντινούς χρόνους. Η έκθεση θα επικεντρώσει την προσοχή των μελετητών και των θεατών στην Κωνσταντινούπολη, αφενός ως πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας και αφετέρου ως θρησκευτικό κέντρο της Ορθοδοξίας και έδρα του χριστιανισμού της Ανατολής.
Ο δεύτερος «Χρυσούς Αιών» του Βυζαντίου είναι η περίοδος μεταξύ του 843, ημερομηνία κατά την οποία η αυτοκράτειρα Θεοδώρα, χήρα του Θεόφιλου, επέτρεψε την αναστήλωση των εικόνων, και του διαστήματος μεταξύ του 1204 (Β’ Σταυροφορία) και του 1261, όπου οι δυτικές δυνάμεις κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη. Την περίοδο αυτή, οι τέχνες, η λογοτεχνία, η αρχιτεκτονική, η μουσική, η φιλοσοφία, ο πολιτισμός γενικότερα, γνώρισαν μεγάλη ανάπτυξη.
Η έκθεση θα παρουσιάσει μέσα από μοναδικά έργα βυζαντινής τέχνης και αγιογραφίας, πολλά από τα οποία δεν έχουν βγει ξανά έξω από τους τοίχους των μουσείων ή των εκκλησιών όπου φυλάσσονται, το πλούσιο καλλιτεχνικό λεξιλόγιο της βυζαντινής τέχνης και την επίδρασή του στην ιταλική Αναγέννηση που θα ακολουθήσει. Επίσης με την έκθεση αυτή θα παρουσιάζεται η «ώσμωση» της βυζαντινής και της ισλαμικής λαϊκής τέχνης σε τομείς όπως της χειροτεχνίας και των εικονογραφήσεων των χειρογράφων. Ο ρόλος της Ελλάδας θα τονίζεται με την αναπαράσταση μεσοβυζαντινών εκκλησιών καθώς και με αντικείμενα που θα έχουν και την καλλιτεχνική έκφραση της αστικής ζωής.
Το σημαντικότερο όμως κέρδος από αυτή την έκθεση είναι ότι ο κόσμος θα γνωρίσει μια πτυχή της ιστορίας και του πολιτισμού από πολλούς άγνωστη ή και παρεξηγημένη. Ο μεγάλος κατάλογος που θα κυκλοφορήσει στο πλαίσιο της έκθεσης θα ταξιδέψει και πέρα από τη Νέα Υόρκη και θα κάνει ευρύτερα γνωστή μια σκοτεινή ώς σήμερα περίοδο της παγκόσμιας ιστορίας και του πολιτισμού. Η γνωριμία με την περίοδο αυτή του βυζαντινού πολιτισμού σημαίνει τη γνωριμία με ένα σημαντικό τμήμα του ελληνικού πολιτισμού και κατά συνέπειαν του ελληνικού έθνους.
* Ο κ. Philippe de Montebello, διευθυντής του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Ν. Υόρκης, έρχεται στην Αθήνα και θα δώσει συνέντευξη Τύπου για την επικείμενη έκθεση στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία, την Πέμπτη 31/10 στις 7 μ.μ.
Η κυρία Κατερίνα Κοσκινά είναι ιστορικός τέχνης – μουσειολόγος και επιμελήτρια του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου.
