Ενας από τους πιο ανατρεπτικούς εκπροσώπους της μοντέρνας τέχνης «δικαιούται» να τοποθετεί τα περιττώματά του σε κονσέρβες και να τα εκθέτει
Ενάμισι δισεκατομμύριο δραχμές και ενάμισης χρόνος ήταν τα μεγέθη χρήματος και χρόνου που απαιτήθηκαν προκειμένου να ανακαινιστεί η «μυστηριώδης» Serpentine Gallery, η πιο γνωστή και δημοφιλής γκαλερί μοντέρνας τέχνης του Λονδίνου. Η διευθύντρια Julia Peyton – Jones επανήλθε δριμύτερη και τόσο η αριστοκρατία του αίματος και του πνεύματος όσο και η αφρόκρεμα του νέου, μοντέρνου «Εργατικού» και εργασιομανούς κατεστημένου άρχισε να ανταλλάσσει συνθήματα «καλλιτεχνικής αναγνώρισης». Το μυστήριο που τυλίγει την γκαλερί οφείλεται εν πολλοίς στη σπάνια ικανότητα της κυρίας Τζόουνς να πουλά απροσδόκητα μοντέρνα τέχνη σε απροσδόκητα μεγάλες τιμές σε ανθρώπους που λογικά δεν θα περίμενε κανένας ότι θα αγόραζαν κάτι περισσότερο επαναστατικό από ένα τοπίο του Μπονάρ…
Τα «συνθήματα» βέβαια είχαν ως κύριο θέμα τους τη νέα εξαιρετικά εύστοχη πρόκληση της κατά τα άλλα συντηρητικής διευθύντριας με το θατσερικό χαμόγελο. Η Serpentine Gallery επανήλθε στα καλλιτεχνικά δρώμενα παρουσιάζοντας έργα του Πιέρο Μαντσόνι, του ιταλού καλλιτέχνη που έγινε και έμεινε διάσημος από τότε που τοποθέτησε τα περιττώματά του σε μικρές κονσέρβες και τις πούλησε υπολογίζοντας το βάρος τους σε χρυσό! Πίστευε σαφέστατα ότι τα περιττώματα αυτά ήταν αντικείμενα τέχνης. Οταν ένας άνθρωπος είναι 100% καλλιτέχνης, τότε δεν παράγει τέχνη μόνο με τα χέρια αλλά με κάθε σημείο του σώματός του! Πειστική λογική…
Ο Μαντσόνι γεννήθηκε στο Μιλάνο το 1933 και το 1963 μας «αποχαιρέτησε» βιαστικά. Δεν είχε κλείσει καν τα 30. Σύγχρονος των Υβ Κλάιν, Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ και Τζάσπερ Τζονς, επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη της μοντέρνας τέχνης με έξι μόνο χρόνια εργασίας. Γιος κόμη, προσωπικότητα έντονα επαναστατική, αδιαφόρησε πλήρως για το τι είναι αισθητικά σωστό και τι όχι. Επιπλέον δεν είχε την ευκαιρία να ωριμάσει και μαζί με αυτόν δεν ωρίμασε ούτε η τέχνη του η οποία έτσι κατόρθωσε να αποδράσει για πάντα από την παγίδα του συντηρητισμού.
Φανταστείτε ένα βάθρο, μια βάση. Μια «μαγική βάση»! Οποιοσδήποτε πατά επάνω της μεταμορφώνεται αυτόματα σε αντικείμενο τέχνης! Αυτό ήταν η κεντρική ιδέα για τα «Magic Bases», μία από τις πιο γνωστές συλλήψεις του Μαντσόνι. Επειτα διερεύνησε ακόμη περισσότερο τη δυνατότητα του ανθρώπου να μετατραπεί σε αντικείμενο τέχνης. Πώς ένας άνθρωπος μπορεί να γίνει γλυπτό; Μεταμορφώνεται σε γλυπτό όταν δέχεται να τον υπογράψει ο Πιέρο Μαντσόνι! Ετσι ο καλλιτέχνης δημιούργησε τη σειρά «Living Sculptures». Ο Ουμπέρτο Εκο, διεθνώς διάσημος σήμερα σημειολόγος και συγγραφέας, ήταν ένας από τους ανθρώπους που «κέρδισαν» στο σώμα τους την υπογραφή του Μαντσόνι και έγιναν δημοσίως «ζωντανά γλυπτά».
Το μήνυμα του Μαντσόνι μοιάζει να είναι η αποκάλυψη της αλήθειας ότι ολόκληρη η πραγματικότητα και άρα η αισθητική, η τέχνη, το ψέμα, ακόμη και η ίδια η αλήθεια είναι απλώς θέμα συμβάσεων του μυαλού, περιστασιακών συμβιβασμών ανάμεσα στις ανάγκες των ανθρώπων και στις δυνατότητες των πραγμάτων. Αρα η δύναμη της θέλησης ενός και μόνο ατόμου μπορεί να θέσει τις δικές της συμβάσεις, που εκ των πραγμάτων και επί της ουσίας δεν μπορούν να είναι λιγότερο αυθαίρετες από τις κατά καιρούς κοινά αποδεκτές. Δεν είναι αποδεδειγμένο ότι σε οποιονδήποτε τομέα η ισχύς ενός και μόνο νου έχει τη δυνατότητα να συλλάβει και να επιβάλει μια μορφή πραγματικότητας;
Από την άλλη, το μήνυμα του Μαντσόνι ίσως να είναι απλώς μια έντονη ωμή ειρωνεία. «Ακόμη και το σκατό μου να τους δώσω θα το αγοράσουν» είχε πει κάποτε ο Πικάσο στον Αλέξανδρο Ιόλα, ειρωνευόμενος την τυφλή μανία των συγχρόνων του «φιλότεχνων» για οτιδήποτε είχε την υπογραφή του. Ισως ο Μαντσόνι να σκέφτηκε αναλόγως όταν τον Μάιο του 1961 δημιούργησε την πλέον οριακή πρόκληση, «Κόπρανα του καλλιτέχνη» («Artist’s Shit»). Το «Κόπρανα του καλλιτέχνη» αποτελείται από 90 μικρές αριθμημένες κονσέρβες. Η καθεμιά περιέχει 30 γραμμάρια από τα περιττώματα του Μαντσόνι. Πουλήθηκαν όλες σε συλλέκτες από όλο τον κόσμο. Η τιμή της καθεμιάς προέκυψε από την αναγωγή του βάρους της στην τιμή που είχε ο χρυσός την ημέρα της πώλησης! Επιτρέψτε μου να αναρωτηθώ τι απέγινε το χαρτί υγείας που καταναλώθηκε και το οποίο μπορεί να πει κανείς ότι κατά τη διάρκεια της κατανάλωσής του μετατράπηκε σε μια σειρά από «φύλλα χρυσού»!
Ο Germano Celant, φημισμένος επιμελητής μοντέρνας τέχνης στο μουσείο Solomon R. Guggenheim της Νέας Υόρκης, συνέλεξε και πάλι τις κονσέρβες μαζί με μια εκτεταμένη σειρά έργων του Μαντσόνι από ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές και τις τοποθέτησε αριστοτεχνικά στη Serpentine Gallery. Ο καθένας που θα βρεθεί στο Λονδίνο ως τις 26 Απριλίου θα έχει την ευκαιρία να επισκεφθεί την έκθεση. Η Serpentine Gallery βρίσκεται στους «Κήπους του Κένσινγκτον», πίσω από το Χάιντ Παρκ, και όπως ανοίγει ακόμη και στο Λονδίνο ο καιρός, ένας μεσημεριανός περίπατος που συνδυάζει τέχνη και φύση είναι απλώς μία από τις περισσότερο μεταμοντέρνες αστικές εμπειρίες. Δοκιμάστε την!
