Ο Τεξανός με τα μαύρα
Οι δημοσιογράφοι χάνουν το χρώμα τους στο πέρασμά του. Ισως γιατί κάποτε το είχε δηλώσει ευθαρσώς: «Μερικές φορές μού είναι εξαιρετικά δύσκολο, ως και επώδυνο, να είμαι ευγενής». Σεσημασμένο κακοποιό στοιχείο για τα δεδομένα του Χόλιγουντ, ο 52χρονος Τόμι Λι Τζόουνς έχει επανειλημμένως στραφεί ενάντια στον λανθάνοντα νεομακαρθισμό της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Τι δηλαδή μεγαλοπαραγωγοί και καλοκουρδισμένοι σκηνοθέτες θα μας πουν πώς να κάνουμε τη δουλειά μας; Και μπορεί στα τέλη της δεκαετίας του ΄60 να τα ‘πινε με τον σημερινό αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Αλ Γκορ (διατέλεσαν συγκάτοικοι), σήμερα όμως πνέει μένεα μπροστά σε οποιαδήποτε κυβερνητική αγκωνιά (στις σόου μπίζνες εννοείται). Οι φήμες τον φέρουν να διώχνει άρον άρον τους δυστυχείς που αποπειρώνται να του πάρουν συνέντευξη. Και μια φορά που ένας θαυμαστής τόλμησε μέσα στον ενθουσιασμό του να διακόψει το γεύμα του στο αγαπημένο του εστιατόριο, πήρε το μάθημά του. Για την ακρίβεια ολόκληρη διάλεξη περί καλών τρόπων.
Ο Τόμι Λι Τζόουνς εισέβαλε δυναμικά στον μάταιο τούτο κόσμο στις 15 Σεπτεμβρίου του 1946 (με δέκα ώρες διαφορά από τον «κολλητό» του Ολιβερ Στόουν). Κάπου στο Σαν Σάμπα της Πολιτείας του Τέξας. Ο πατέρας του Κλάιβ ήταν τι άλλο; εργάτης σε πετρελαιοπηγές. Οσο για τη μητέρα του Λουσίλ έγραψε πραγματικά ιστορία όντας η πρώτη αστυνομικίνα της περιοχής (άλλο αν μετά άλλαξε γνώμη, ανοίγοντας ένα ινστιτούτο καλλονής για όλες τις καταπιεσμένες τεξανές νοικοκυρές). Οταν η δολοπλόκος εφηβεία του στο περίφημο σχολείο Σεν Μαρκς του Ντάλας έφθασε αισίως στην ημερομηνία λήξης της, πήρε τον δρόμο για το Χάρβαρντ. Εκεί και η γνωριμία του με τον Αλ Γκορ (με τον οποίο ακόμη δηλώνουν φιλαράκια). Οταν θα αποφοιτήσει με πτυχία αγγλικής φιλολογίας (cum laude παρακαλώ) και αμερικανικού ποδοσφαίρου, θα βρεθεί μπροστά στο προσφιλές δίλημμα: Να γυρίσει στα πάτρια εδάφη ως μοναχικός και μόνος καουμπόι ή να πέσει με τα μούτρα μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου; Προτίμησε το δεύτερο.
Η δεκαετία του ’70 τον βρίσκει να πραγματοποιεί τα πρώτα του βήματα στις σκηνές της Νέας Υόρκης. Οι διορατικοί θα κρατήσουν σημειώσεις από το ντεμπούτο του στο Μπρόντγουεϊ με το έργο «Α Patriot for me». Καθώς και από την ερμηνεία του στο μάλλον αμφιλεγόμενο ανέβασμα του «Fortune and Men’s Eyes» από τον Σαλ Μίνεο. Τότε είναι που θα κάνει και το πρώτο πέρασμα από τη μεγάλη οθόνη: στο πλέον δακρύβρεχτο αισθηματικό έπος όλων των εποχών, το «Love Story». Ειρωνεία της τύχης, αν σκεφθεί κανείς την αιματοβαμμένη στο σύνολό της φιλμογραφία του. Οχι ότι κάνει και πολλά πράγματα στο φιλμ είναι ο συγκάτοικος του Ράιν Ο’ Νιλ, όταν δηλαδή εκείνος βρίσκει λίγο χρόνο στις εκτός Αλι Μακ Γκρο σκηνές.
Ηδη έχει μάθει να αντιμετωπίζει αρκετά στωικά το ουρανοκατέβατο επάγγελμά του. Οπως θα συνοψίσει επιτυχώς αρκετά αργότερα: «Οι ηθοποιοί καλούμεθα να χρησιμοποιούμε τη φαντασία μας όλη την ώρα. Κάθε μέρα σου ζητούν να κοιτάς στα δεξιά σου ή στα αριστερά σου ή ακόμη και ίσια μέσα στην κάμερα και να φανταστείς ότι κάτι υπάρχει εκεί. Δεν έχει απολύτως καμία σημασία αν πρόκειται για έναν ποταμό από ηφαιστειακή λάβα, ένα κουτάβι, αν πρόκειται για έναν άγγελο ή για έναν διάβολο, για την ερωμένη σου ή για τη μητέρα σου. Αυτή είναι η φύση αυτής της δουλειάς». Το φλερτ με τους όχι και τόσο συμπαθητικούς ρόλους είναι προ των πυλών. Με αφετηρία την τηλεόραση. Ο Τζόουνς λανσάρεται ως ο παράφρων δόκτωρ στη σαπουνόπερα του ABC «One life to live». («Οι λογαριασμοί έφταναν στοίβες στην πόρτα μου, έτσι ήμουν έτοιμος να δεχτώ οποιαδήποτε πρόταση» λέει σήμερα χωρίς όμως την παραμικρή διάθεση να απολογηθεί).
Εν συνεχεία ο παρθενικός κινηματογραφικός του ρόλος στο «Jackson County Jail» (1976). Είναι η πρώτη φορά που θα κληθεί να αποδείξει ότι για έναν κακό ρόλο δεν φτάνει να είσαι λιγομίλητος, αιμοδιψής και τεξανός όγδοης γενιάς. Χρειάζεται μια υποβόσκουσα, διαρκώς αυτοαναιρούμενη ευαισθησία. Αυτήν ακριβώς που διέγνωσαν πάνω του, ευτυχώς αρκετά νωρίς, οι αμερικανοί σκηνοθέτες. Ο ρόλος του εκκεντρικού δισεκατομμυριούχου Χάουαρντ Χιουζ στην τηλεοπτική βιογραφία του «The Amazing Howard» (1977) θα ανεβάσει κατά πολύ τις μετοχές του. Η δεκαετία του ΄80 έχει φθάσει και ο Τομ Τζόουνς (το Λι θα καθιερωθεί εντός ολίγου προς αποφυγήν παρεξηγήσεων με τον αενάως λικνιζόμενο σταρ της μουσικής σκηνής) είναι έτοιμος. Η εξαιρετική ερμηνεία του ως σίριαλ κίλερ στο τηλεοπτικό δράμα «The Executioner’s song» θα του χαρίσει αισίως ένα βραβείο ΕΜΜΥ.
Εν έτει 1978 είναι ο ψυχωτικός ντετέκτιβ που αποφασίζει να κάνει δύσκολη τη ζωή της Φέι Νταναγουέι στο θρίλερ «Τα μάτια της Λόρα Μαρς». Ενα χρόνο αργότερα προσγειώνεται στο πλατό του «Coal miner’s daughter» (όπου θα του δοθεί η ευκαιρία να επιδείξει και τη δεινότητά του στο κάντρι ρεπερτόριο). Οι επόμενοι ρόλοι του («The Betsy», «Back Roads», «Black Moon Rising») δεν θα μείνουν ακριβώς στην Ιστορία. Ισως γιατί αποφασίζει να αφιερώσει και λίγο χρόνο ανάρρωσης από τα προσωπικά του σκαμπανεβάσματα. Ητοι από το διαζύγιο από την Κάθριν Λάντλερ άλλωστε «οι μισοί Αμερικανοί είναι διαζευγμένοι» και από τον γάμο του με την Κίμπερλι Κλάουλεϊ. Η επιστροφή του όπως πάντα επεισοδιακή θα γίνει με τις τηλεοπτικές διασκευές του «Βροχοποποιού» και της «Λυσσασμένης γάτας». Εχει έρθει η ώρα για τον ρόλο που θα τον κρατήσει ζωντανό για 100 ημίωρα επισόδια στη μνήμη του κάθε βέρου καουμπόι. Είναι αυτός του Γούντροου Κολ, του τεξανού δασοφύλακα που βρίσκεται να σέρνει το πτώμα του συναδέλφου του (Ρόμπερτ Ντιβάλ) μέσα και έξω από το σετ του «Lonesome Dove» (1988). Θα αρνηθεί όμως πεισματικά να ενδώσει σε ένα σίκουελ της θρυλικής σειράς: «Πραγματικά τη λάτρευα αυτήν τη δουλειά. Επαιρνα κάθε τόσο πολύ συγκινητικά γράμματα από οικογένειες σε ράντσα σε ολόκληρη τη χώρα. Γι΄ αυτό και δεν ήθελα σε καμία περίπτωση να ρισκάρω να κάνω κάτι που θα συμβίβαζε την πρώτη εκείνη εικόνα που είχαν».
Ο Κόσμο στο φιλμ νουάρ «Επικίνδυνη Δευτέρα» του Μάικ Φίγκις (1988) θα τραβήξει την προσοχή όσων αντελήφθησαν ότι μπορούσαν να εξαργυρώσουν τις ουλές στο πρόσωπό του (αλήθεια πώς τις απέκτησε;). Μετά τον Αντριου Ντέιβις που του δίνει ένα ρόλο στο «Πακέτο» (1989) σειρά έχει ο Ολιβερ Στόουν. Μαζί θα βρεθούν σε τρεις ταινίες: «Ουρανός και γη», «JFK» (να και η πρώτη υποψηφιότητα για Οσκαρ) και «Γεννημένοι δολοφόνοι». Στο μεταξύ θα επιστρέψει δις στις αγκάλες του Ντέιβις με τις ταινίες: «Σε κατάσταση πολιορκίας» (1992) και «Φυγάς» (το Οσκαρ Β´ ανδρικού ρόλου είναι χωρίς πολλά λόγια δικό του, όσο για τον Χάρισον Φορντ ακόμη τρέχει). Το 1994 συνεργάζεται με τον Τζόελ Σουμάχερ στον «Πελάτη» ενώ δεν παραλείπει να ενσαρκώσει και τον θρυλικό μπασκετμπολίστα Τάι Κομπ στη μάλλον εμπορικά ανεπιτυχή βιογραφία. Οι θαυμαστές του θα τον εντοπίσουν την ίδια χρονιά στον «Μπλε ουρανό» να κατακτά την οθόνη και την Τζέσικα Λανγκ.
Το 1995 μετουσιώνεται σε παγκάκιστο «Two-Face» για τις ανάγκες του «Μπάτμαν για πάντα» σε μια εναγώνια προσπάθεια να βρει το αντίδοτο στον Τζόκερ του Νίκολσον. Και αυτή η διττή προσωπικότητα θα θυμίσει σε αρκετούς τις δικές του ζοφερές πτυχές όπως το ότι πάνω από όλα φοβάται τη μοναξιά, τουλάχιστον έτσι εκμυστηρεύθηκε στον Τύπο η σύζυγός του Κίμπερλι. Ενα μικρό διάλειμμα για να σκηνοθετήσει την πρώτη ταινία του «The Good Old Boys» και βρίσκεται ενδεδυμένος τα… μαύρα. Το «Men in Black» (1997) θα είναι μία ακόμη υποχώρησή του στα μεγάλα στούντιο παρ’ ότι ανέκαθεν διατηρούσε σχέσεις στοργής με την επιστημονική φαντασία. Με το «Ηφαίστειο» η καριέρα του παραλίγο να βρεθεί ενταφιασμένη κάτω από ποταμούς λάβας όπως και αν το κάνουμε οι ταινίες καταστροφής των 70ς δεν έχουν πλέον πέραση. Τελικά όμως επέζησε. Γι΄ αυτό και σήμερα βρίσκεται εκ νέου «Στα ίχνη του φυγάδα» (σκηνοθετεί ο Στιούαρτ Μπερντ). Προσωρινά βέβαια, γιατί προτιμά να περνά τον περισσότερο χρόνο του στο ράντσο του στο Δυτικό Τέξας. Δίπλα στα παιδιά του, τον Οστιν και τη Βικτόρια. Εκεί που βρίσκει την ηρεμία του και τη ναι, ναι! καλή του φύση. Φτάνει να μην τον ρωτήσεις πόσα εκτάρια είναι το κτήμα του.
Μικρές λεπτομέρειες από το βιογραφικό του
* Το διδακτορικό του στο Χάρβαρντ (το οποίο πήρε με έπαινο) είχε θέμα τη ζωή και το έργο της αμερικανίδας συγγραφέως Φλάνερι Ο’ Κόνορ.
* Θεωρεί εαυτόν εξαιρετικά παρεξηγημένο: «Ανέκαθεν άκουγα ψέματα για μένα. Ολόκληρη η ζωή μου είναι παρεξηγημένη».
* Μπορεί να πρωταγωνίστησε στο «Ηφαίστειο», δεν έχει όμως την παραμικρή πείρα από φυσικές καταστροφές. Ούτε στον μεγάλο σεισμό του Λος Αντζελες είχε την ευτυχία να παραστεί. Μόνο με τους ανεμοστρόβιλους έχει μια κάποια οικειότητα. Οπως άλλωστε και οποιοσδήποτε έχει ζήσει στο Δυτικό Τέξας.
* Στην ερώτηση «Με ποια κινηματογραφική σταρ θα θέλατε να κάνετε έρωτα;» που τόλμησε να του υποβάλει κάποτε το περιοδικό «Empire» η απάντηση ήταν αποστομωτική: «Δεν θα δώσω αξία στο ερώτημα απαντώντας το».
* Είναι δεινός παίκτης του πόλο το εγγυώνται και τα 3.000 μέλη της αμερικανικής ένωσης του εν λόγω αθλήματος.
* Ο ιδανικός θεατής για τους «Αντρες με τα μαύρα» ήταν ο γιος του Οστιν, τουτέστιν κάθε 14χρονο αμερικανάκι με ανησυχίες.
* Τι είναι εκείνο που του λείπει περισσότερο στον σόου μπίζνες βίο του; Η προ πολλού απολεσθείσα ιδιωτικότητά του.
* Ποιο είναι το καλύτερο πράγμα που έχει εφευρεθεί στην τέχνη του κινηματογράφου τα τελευταία επτά χρόνια για τον κ. Τζόουνς; Τα κομπιούτερ γκράφικς.
* Τι έκανε στα 50ά του γενέθλια; «Κρεμιόμουν από κάποια σκάλα στα σκηνικά μιας ταινίας».
* Στον ευχαριστήριο λόγο του για το Οσκαρ β´ ανδρικού ρόλου («Φυγάς», 1994) ήταν λακωνικός: «Το μόνο που μπορεί να πει ένας άντρας μια τέτοια στιγμή είναι ότι δεν είμαι στ’ αλήθεια φαλακρός, έχω απλώς την τύχη να δουλεύω». Ελάχιστοι κατόρθωσαν να εκτιμήσουν το μάλλον ιδιόρρυθμο χιούμορ του.
* Ποια είναι η χειρότερη ταινία που έχει δει; «Προσπάθησα να την απωθήσω από τη μνήμη μου και νομίζω ότι τα κατάφερα».
* Αποφεύγει να απαντά σε άκρως προσωπικές ερωτήσεις. «Είμαι ηθοποιός, όχι ψυχαναλυτής» είναι η απάντηση που επιμένει να δίνει στους απανταχού αδιάκριτους.
