Ποιος φταίει για το ναυάγιο του τάνκερ «Prestige» και την οικολογική καταστροφή που απειλεί τις ακτές της Γαλικίας στη Βορειοδυτική Ισπανία; Φταίνε τα συνεργεία διάσωσης που δεν κατάφεραν να αποτρέψουν την πετρελαιοκηλίδα; Φταίνε οι ισπανικές αρχές που δεν έλαβαν τις σωστές αποφάσεις για την αντιμετώπιση της καταστροφής; Φταίνε οι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ενωσης που δεν είναι αρκετά αυστηροί και αφήνουν «παραθυράκια» για τα παλαιά πλοία που επιθυμούν να αποφύγουν τους ελέγχους; ή φταίνε οι αρχές των λιμανιών όπου είχε δέσει το «Prestige» οι οποίες δεν πραγματοποίησαν τους απαραίτητους ελέγχους;
Οταν έγινε σαφές ότι το τάνκερ «Prestige», που εμφάνισε μία ρωγμή ενώ έπλεε σε άσχημο καιρό πριν από 10 ημέρες, επρόκειτο να βυθιστεί (όπως και έγινε την περασμένη Τρίτη), οι ισπανικές αρχές εξέτασαν διάφορες επιλογές για να περιορίσουν το κακό. Τελικώς το τάνκερ ρυμουλκήθηκε μακριά από τις ακτές, πράγμα που πυροδότησε κατηγορίες εναντίον του συνεργείου διάσωσης, το οποίο αποφάσισε να ρυμουλκήσει ένα ήδη βεβαρημένο με ρωγμή πλοίο το οποίο κόπηκε λίγο αργότερα στη μέση. Το συνεργείο διάσωσης όμως ρίχνει τις ευθύνες στις ισπανικές και στις πορτογαλικές αρχές, καθεμία από τις οποίες υποστήριζε ότι το τάνκερ βρίσκεται στα χωρικά ύδατα της άλλης, ενώ αμφότερες αρνούνταν να δεχθούν το «Prestige» σε λιμάνι τους προκειμένου να διευκολυνθεί η μεταφορά του φορτίου του.
Η Μαδρίτη εξετάζει την περίπτωση να ζητήσει αποζημιώσεις από την εταιρεία που είχε ασφαλίσει το «Prestige» (την Ρ&Ι Club London Steamship Managers), την ελληνικών συμφερόντων διαχειρίστρια εταιρεία (Universe Maritime, με έδρα τη Λιβερία), την πλοιοκτήτρια εταιρεία (Mare Shipping, με έδρα τη Λιβερία) και τον έλληνα καπετάνιο.
Ο τελευταίος έλεγχος του «Prestige» σε λιμένα της ΕΕ είχε γίνει, σύμφωνα με το ελληνικό υπουργείο Ναυτιλίας, στο Ρότερνταμ το 1999. Ο ισπανός συγγραφέας Λουίς Σεπούλβεδα υποστηρίζει ότι στο Ρότερνταμ είχαν επιβληθεί κυρώσεις στο πλοίο αυτό και κατηγορεί τη ρωσική εταιρεία ότι «γνώριζε πως το τάνκερ όφειλε να επιδείξει έγγραφα που πιστοποιούσαν ότι οι τεχνικές παραλείψεις, για τις οποίες του είχε επιβληθεί πρόστιμο, είχαν αποκατασταθεί. Ο καπετάνιος Απόστολος Μαγκούρας δηλώνει ότι η ρωσική εταιρεία δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ αν το “Prestige” πληρούσε τις προϋποθέσεις για να είναι αξιόπλοο».
«Το Βήμα» επικοινώνησε με τον εκπρόσωπο της Universe Maritime Στίβεν Ασκινς, ο οποίος διευκρίνισε: «Στο Ρότερνταμ βρέθηκαν τρεις ήσσονος σημασίας ανεπάρκειες. Οι δύο αφορούσαν τον εξοπλισμό διάσωσης και η τρίτη ήταν γενική. Αν ήταν σοβαρές, το πλοίο θα είχε κρατηθεί. Οι ανεπάρκειες αυτές πρέπει να διορθωθούν για να επιτραπεί στο τάνκερ να σαλπάρει». Πρόσθεσε ότι το «Prestige» είχε υποβληθεί σε πέντε ελέγχους το 1999 (τέσσερις στις ΗΠΑ και έναν στο Ρότερνταμ), σε ενδελεχή έλεγχο (εκτός νερού) στην Κίνα το 2001 και τελευταία φορά στο Ντουμπάι εφέτος και είχε κριθεί αξιόπλοο. Στην ερώτηση γιατί εμφάνισε ρωγμή και κόπηκε στη μέση απάντησε: «Αυτό ψάχνουμε και εμείς».
Ο Σεπούλβεδα καταλήγει ότι το τάνκερ «είχε περάσει από λιμάνια της Σουηδίας, της Δανίας, της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ισπανίας. Σε κάθε λιμάνι προειδοποιούσε μέσω ασυρμάτου τις αρχές για την παρουσία του… Κανείς όμως δεν έκανε τον κόπο να το ελέγξει».
Το «παραθυράκι» που υπάρχει στη νομοθεσία είναι ότι οι λιμενικές αρχές τής ΕΕ είναι υποχρεωμένες να ελέγχουν μεγάλο ποσοστό των παλαιών πλοίων μονού πυθμένα, όπως το «Prestige», όταν αυτά αγκυροβολούν και όχι όταν περνούν τράνζιτ. Γι’ αυτό τα μισά και πλέον από τα 10.000 τάνκερ παγκοσμίως που είναι παλαιού τύπου απλώς αποφεύγουν τα ευρωπαϊκά λιμάνια και δεν ρίχνουν άγκυρα όταν πρόκειται να ανεφοδιαστούν για να θεωρούνται τράνζιτ (όπως άλλωστε έκανε και το «Prestige» στην Καλαμάτα).
Το τελευταίο διήμερο ο ευρωπαϊκός Τύπος, ιδίως η γαλλική εφημερίδα «Le Monde», ήταν πολύ αρνητικός προς τους ιδιοκτήτες του τάνκερ, την οικογένεια Κούλουθρου. Η βελγική εφημερίδα «L’ Echo» στηλίτευσε τους έλληνες εφοπλιστές γενικότερα στους οποίους «ανήκει το ένα τρίτο των πλοίων που φέρουν “σημαία ευκαιρίας” στον κόσμο». Και αναρωτιέται ποιος είναι νομικά υπεύθυνος για το ατύχημα όταν το τάνκερ «είναι νηολογημένο στις Μπαχάμες, ανήκει σε εταιρεία στην Αθήνα, η οποία με τη σειρά της ανήκει σε λιβεριανή εταιρεία, και πλέει με φορτίο που ανήκει σε εταιρεία του Γιβραλτάρ, θυγατρική ρωσικής κοινοπραξίας».
Πηγές που γνωρίζουν καλά τις νομικές πτυχές της ναυτιλιακής αγοράς εξηγούν στο «Βήμα» ότι κάθε τάνκερ ανήκει σε μια δική του εταιρεία (το «Prestige» στη Mare Shipping) που έχει μόνο ένα πλοίο για λόγους περιορισμού της ευθύνης σε περίπτωση δυστυχήματος. Η εταιρεία αυτή, που συνήθως έχει έδρα την 380 Broad Street στη Μονρόβια (είναι η διεύθυνση της Υπηρεσίας Νηολογήσεων της Λιβερίας) ή τον Παναμά, είναι πολύ δύσκολο να συνδεθεί με τον πλοιοκτήτη. Κατόπιν στήνεται μια εταιρεία που διαχειρίζεται ένα ή περισσότερα πλοία η οποία μπορεί να έχει έδρα λ.χ. στη Λιβερία αλλά υποχρεούται να ανοίξει γραφείο στην Αθήνα ή στο Λονδίνο (όπως η Universe Maritime έκανε στο Μαρούσι). Η διαχειρίστρια εταιρεία έχει στην ιδιοκτησία της μόνο τα γραφεία της και όχι το πλοίο.
Το «Prestige» ανήκει στην εφοπλιστική οικογένεια Κούλουθρου που δραστηριοποιείται στο Λονδίνο από τις αρχές του 20ού αιώνα. «Ο Νίκος Κούλουθρος είχε υιοθετηθεί από έναν Εμπειρίκο και ονομαζόταν Εμπειρίκος-Κούλουθρος» προσθέτουν οι ίδιες πηγές. «Είχε την εταιρεία Aegean Oceanic στην οποία ανήκε το τάνκερ “Aegean Sea” που ναυάγησε στ’ ανοιχτά της Λα Κορούνια το 1992 προκαλώντας τη μεγαλύτερη οικολογική καταστροφή από πετρελαιοκηλίδα στην Ισπανία τα τελευταία χρόνια, όπως και το “Aegean Captain” που συγκρούστηκε με το “Atlantic Empress” στην Καραϊβική το 1979 προκαλώντας τη διαρροή 280.000 τόνων πετρελαίου στη θάλασσα. Η Aegean Oceanic πτώχευσε πριν από λίγους μήνες».
«Ο αδελφός του Γιάννης Κούλουθρος, ο οποίος δεν ζει πια, είχε τη Universe Maritime, την οποία κληρονόμησε η υιοθετημένη κόρη του. Η Universe Maritime διαχειρίζεται τέσσερα ακόμη τάνκερ (“Αρκαδία”, “Golden Destiny”, “Greek Fighter” και “Μαντινεία”) και το φορτηγό πλοίο “Μαίναλο”». Σε αδελφή εταιρεία ανήκει η Arcadia Lines, που δραστηριοποιείται στις ελληνικές θάλασσες.
