Ο βομβιστής υπουργός που απειλεί τους… φοροφυγάδες

Την περίοδο της δικτατορίας ο κ. Β. Ράπανος δεν δίστασε να ακολουθήσει τον δρόμο της αντίστασης προκειμένου να ανταποκριθεί σε αυτό που θεωρούσε καθήκον του. Σήμερα, η ξαφνική αδιαθεσία του ενδεχομένως να σταθεί εμπόδιο στην εκπλήρωση ενός άλλου καθήκοντος εξίσου δύσκολου και μοναχικού, της διαχείρισης της κρίσης από τη θέση του υπουργού Οικονομικών. Το 1969 η δικτατορία των συνταγματαρχών μετρούσε ήδη δύο χρόνια ζωής. Αντιστασιακές ομάδες έκαναν πόλεμο φθοράς στη χούντα βάζοντας βόμβες σε συμβολικούς στόχους, όχι για να σκοτώσουν. Ανάμεσά τους και επτά 20χρονοι φοιτητές, οι οποίοι συνελήφθησαν για συμμετοχή στην οργάνωση «Ελληνικό Δημοκρατικό Κίνημα» και καταδικάστηκαν από το Εκτακτο Στρατοδικείο της Αθήνας σε ποινές πολυετούς κάθειρξης. Επρόκειτο για τους Γ. Ανωμερίτη, Δ. Δώδο, Ι. Μυλωνά, Δ. Παπαϊωάννου, Κάτια Χουλιάρα, Δ. Κατσαρό και Β. Ράπανο. Ετοιμάζονταν να τοποθετήσουν εννέα βόμβες σε ισάριθμες τράπεζες. Η σχέση του τελειόφοιτου φοιτητή της ΑΣΟΕΕ και βομβιστή τραπεζών στη δικτατορία Βασίλη Ράπανου με το τραπεζικό σύστημα αποδείχτηκε καρμική: ανέλαβε έπειτα από 40 έτη τη διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας και την προεδρία της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών.

Με κοινή πρόταση την περασμένη εβδομάδα των κκ. Αντ. Σαμαρά και Φ. Κουβέλη, την οποία αποδέχθηκε ο κ. Ευ. Βενιζέλος, ο κ. Ράπανος είναι ο νέος υπουργός Οικονομικών στην πρώτη κυβέρνηση συνεργασίας με πλήρεις αρμοδιότητες της Μεταπολίτευσης.

Ο κ. Ράπανος αποφεύγει να μιλά για την αντιδικτατορική του δράση – στο βιογραφικό του δεν αναφέρει ούτε λέξη – ωστόσο δεν αποκλείεται να αποδειχτεί το κατάλληλο άτομο στην κατάλληλη θέση: πολλοί εκτιμούν ότι δεν αρκεί να ψηφιστεί ένα δίκαιο και απλό φορολογικό σύστημα – μια από τις κορυφαίες προτεραιότητες της κυβέρνησης -, καθώς για να εφαρμοστεί θα χρειαστεί να κατεδαφιστεί όλος ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός και να στηθεί ξανά εκ του μηδενός. Θα καταφέρει ο κ. Ράπανος να βάλει μπουρλότο στο υπουργείο του εν μέσω της κρίσης και των διαπραγματεύσεων με την τρόικα;

Οι φίλοι του πιστεύουν ότι θα φέρει σε πέρας το βαρύ έργο που ανέλαβε επειδή «είναι πεισματάρης, αγωνιστής, αλλά κυρίως ένας πρακτικός άνθρωπος». Ο ίδιος προτιμά να κρατά χαμηλά τις προσδοκίες. Οσοι του τηλεφώνησαν για να τον συγχαρούν προσγειώθηκαν απότομα στην ορθολογική πραγματικότητα του νέου υπουργού. «Ο κόσμος έχει κουραστεί να ακούει καλές προθέσεις. Πρέπει να παρουσιάσουμε έργο» τους έλεγε.

Στη μακρά σταδιοδρομία του ο κ. Ράπανος δέχτηκε πολλές προτάσεις να αναμειχθεί με την πολιτική, αλλά απέφευγε να πάρει αυτό το μονοπάτι και προτίμησε να ασχοληθεί με το αντικείμενό του. Αυτή τη φορά τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Τρεις πολιτικοί αρχηγοί τον εμπιστεύτηκαν για το πιο κρίσιμο πόστο της κυβέρνησης σε μια οριακή και ιστορική στιγμή για τη χώρα. Το λιθαράκι της έβαλε και η κυβέρνηση Παπαδήμου, για την οποία ο νέος υπουργός Οικονομικών πιστεύει ότι βοήθησε την Ελλάδα να ξεπεράσει μια δύσκολη στιγμή.

Τη δυσλειτουργία που προκαλούσε η ανάγκη συνεννόησης για κάθε θέμα του Πρωθυπουργού με τους πολιτικούς αρχηγούς που τον στήριζαν την αφήνει στο παρελθόν. «Αντιλαμβάνομαι πλήρως τις δυσκολίες, αλλά πρέπει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας μήπως και ξεπεράσουμε την κρίση» έλεγε σε όσους επιχειρούσαν να τον προετοιμάσουν για την ηλεκτρική καρέκλα που τον περιμένει. Ωστόσο η συμμετοχή του στην κυβέρνηση ξεκίνησε με άλλες προϋποθέσεις και με την προοπτική να στηρίζεται σε υπουργούς όπως οι κκ. Τ. Γιαννίτσης και Ι. Στουρνάρας. Οπως εξελίχθηκαν τα πράγματα θα είναι μόνος μέσα σε ένα δεξιό περιβάλλον. Παρ’ όλα αυτά, επειδή γνωρίζει την ανθρωπογεωγραφία του υπουργείου Οικονομικών, σχεδιάζει να κινητοποιήσει όλα τα ικανά στελέχη της διοίκησης.

Στην ερευνητική και ακαδημαϊκή δραστηριότητά του έχει ασχοληθεί με τον τομέα της οικονομίας, τόσο στο Κέντρο Προγραμματισμού (ΚΕΠΕ) όσο και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου από το 1992 διδάσκει Οικονομική Ανάλυση και Δημόσια Οικονομική. Εχει διατελέσει σύμβουλος στο υπουργείο Οικονομικών και στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς και αναπληρωτής μόνιμος αντιπρόσωπος στην Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στον ΟΟΣΑ. Στο διάστημα 1995 – 1998 ήταν αρχικά υποδιοικητής και στη συνέχεια διοικητής της Κτηματικής Τράπεζας. Ηταν αυτός που ξεκίνησε τη διαδικασία συγχωνεύσεων του τραπεζικού συστήματος και της μεγέθυνσης της Εθνικής Τράπεζας με την απορρόφηση της Κτηματικής. Στη συνέχεια αρνήθηκε να πάρει τη θέση που του προσφέρθηκε στην Εθνική και προτίμησε να πάει στον ΟΤΕ ως πρόεδρος του ΔΣ από το 1998 ως το 2000. Το διάστημα 2007 – 2009 ήταν επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ).

Ως ερευνητής ασχολήθηκε με θέματα φορολογίας και αναμόρφωσης του φορολογικού συστήματος, με τον ρόλο του κράτους στην οικονομία, καθώς και με τα οικονομικά της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Ο δημοσιογράφος και φίλος του από την εποχή της χούντας και των φυλακών Γ. Μέρμηγκας θυμάται ότι κάποτε είχε δημοσιεύσει στην εφημερίδα «Πρώτη» μια μελέτη που είχε κάνει στο ΚΕΠΕ αναλύοντας πόσο επαχθής είναι η έμμεση φορολογία και ότι μια σοσιαλιστική κυβέρνηση θα έπρεπε να επιβάλλει μόνο άμεση φορολογία, που είναι δικαιότερη. Εκείνο το διάστημα η «17 Νοέμβρη» είχε διαπράξει μία από τις δολοφονίες της και στην προκήρυξη που ακολούθησε αντέγραφε αυτούσια ολόκληρα κομμάτια από τη μελέτη. «Ο Βασίλης μου τηλεφώνησε γελώντας και μου είπε: «τη βάψαμε, με το παρελθόν που έχουμε θα μας περάσουν για 17 Νοέμβρη»» διηγείται ο κ. Μέρμηγκας.

Ο κ. Ράπανος συνδέεται με άρρηκτους φιλικούς δεσμούς με τους κκ. Λ. Παπαδήμο, τον οποίο φιλοξενεί κάθε καλοκαίρι στην Κω από όπου κατάγεται, και Τ. Γιαννίτση. Θεωρείται βέβαιο ότι ο κ. Παπαδήμος θα έχει προετοιμάσει για εκείνον καταστάσεις και έναν οδικό χάρτη για ασφαλή διέλευση από το ναρκοπέδιο της οικονομίας.

Το βιογραφικό του κ. Ράπανου για κάποιους είναι αξιοζήλευτο και για άλλους αποτελεί κόκκινο πανί. Στην ανακοίνωσή του για τη νέα κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ του επιφύλαξε ιδιαίτερη αναφορά. «Ιδιαίτερα η επιλογή του υπουργού Οικονομικών από τον τραπεζικό χώρο είναι ενδεικτική των συμμαχιών που προτίθεται να οικοδομήσει η νέα κυβέρνηση, ακολουθώντας τον… «πετυχημένο» δρόμο της κυβέρνησης Παπαδήμου» σημείωνε. Η επίθεση αυτή μοιάζει παράδοξη καθώς ο κ. Ράπανος διατηρεί δεσμούς τόσο με τον κ. Γερ. Αρσένη, του οποίου ήταν σύμβουλος στο υπουργείο Οικονομικών το 1984, αλλά και με την κυρία Λούκα Κατσέλη. Επιπλέον με την Αριστερά είχε σχέσεις αλληλοεκτίμησης όχι μόνο εξαιτίας των προοδευτικών πεποιθήσεών του. Ο Νίκος Καλούδης, μέλος του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ και στενός φίλος του Χαρίλαου Φλωράκη, μιλούσε με τα καλύτερα λόγια για τον νεαρό οικονομολόγο που γνώρισε στη φυλακή της Αίγινας.

Αιχμές διατυπώθηκαν και για τη σχέση του με τον πρώην πρωθυπουργό κ. Κ. Σημίτη – ο οποίος επίσης ήταν βομβιστής την περίοδο της δικτατορίας -, καθώς την τετραετία 2000 – 2004 ως πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων στο υπουργείο Οικονομικών συνεργάστηκε στενά μαζί του. Ηταν η εποχή που η Ελλάδα μπήκε στο ευρώ και το στοίχημα του κ. Ράπανου, καθώς τα μαύρα σύννεφα της αμφισβήτησης δεν έχουν φύγει πάνω από τη χώρα μας, είναι να μη συνδέσει το όνομά του και με την… έξοδο από το κοινό νόμισμα.