Εντονη και συστηματική προσπάθεια καταβάλλει το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) ώστε να ανατείλει το «Σχέδιο Ηλιος». Ο κ. Γ. Παπακωνσταντίνου, που έχει αναλάβει προσωπικά τη διαχείριση του προγράμματος παραγωγής και εξαγωγής ηλιακής ενέργειας, και η ομάδα που «τρέχει» για να υλοποιήσει το σχέδιο ώστε να ξεκινήσει εντός του 2013 η πρώτη φάση του βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία με το Βερολίνο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τρία είναι τα «καυτά μέτωπα»: πρώτον, ο καθορισμός της κατάλληλης τιμολογιακής πολιτικής, δεύτερον, η επιλογή των τοποθεσιών εγκατάστασης των φωτοβολταϊκών πάρκων και, τρίτον, η δημιουργία των προϋποθέσεων για την εξαγωγή της ενέργειας.

Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του «Βήματος», τις τελευταίες εβδομάδες έχουν κορυφωθεί οι κλειστές συσκέψεις στο ΥΠΕΚΑ, στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο. Ενα από τα σημεία-κλειδιά εντοπίζεται στο να βρεθεί η «χρυσή τομή» στην τιμή (σε ευρώ/μεγαβατώρα) στην οποία θα αγοράζει ο γερμανός καταναλωτής την παραγόμενη στην Ελλάδα ηλιακή ενέργεια. Οι γερμανοί καταναλωτές είναι άλλωστε το «κλειδί» της επιτυχίας.

Στη Γερμανία οι τέσσερις διαχειριστές του συστήματος μεταφοράς ενέργειας (οι αντίστοιχοι «γερμανικοί ΔΕΣΜΗΕ») καταβάλλουν μια «κλειδωμένη» τιμή ανά μεγαβατώρα στον παραγωγό (για μια καθορισμένη χρονική περίοδο). Στη συνέχεια, η ποσότητα αυτή μεταπωλείται στις εταιρείες ηλεκτρισμού, σε τιμή όμως που είναι χαμηλότερη από την «κλειδωμένη». Το ίδιο θα συμβαίνει και στην περίπτωση του «Ηλιος». Καθώς ο κεντρικός διαχειριστής του συστήματος θα πρέπει να καλύψει το κόστος, αυτό θα μετακυλίεται στον ευρωπαίο καταναλωτή. Η επιβάρυνση δεν θα επιβαρύνει τον έλληνα καταναλωτή.
«Ο Ηλιος στοχεύει να προσφέρει ικανοποιητικές αποδόσεις στους επενδυτές με βάση τα ευρωπαϊκά δεδομένα» λένε στο «Βήμα» πηγές του ΥΠΕΚΑ. «Σε μια χώρα με ώριμη αγορά ανανεώσιμων πηγών ενέργειας – όπως η Γερμανία – το σύστημα εγγυημένων τιμών έχει σχεδιαστεί να προσφέρει επενδυτικές αποδόσεις που διαμορφώνονται στο 7% κατά μέσο όρο. Στα ίδια ή και χαμηλότερα επίπεδα τιμών και λόγω της σημαντικά μεγαλύτερης ηλιοφάνειας στην Ελλάδα, το «Πρόγραμμα Ηλιος» είναι σε θέση να προσφέρει συνολικά διψήφιες επενδυτικές αποδόσεις για το ίδιο κόστος επένδυσης. Ο παράγοντας αυτός ικανοποιεί τα κριτήρια των ευρωπαίων επενδυτών που συνήθως αναζητούν υψηλές μονοψήφιες αποδόσεις και παράλληλα δημιουργεί μεγαλύτερο περιθώριο εσόδων για τη χώρα μας».
Μεγάλη πρόοδος έχει πραγματοποιηθεί και στην ταυτοποίηση των περιοχών όπου θα πρέπει να αναπτυχθούν τα φωτοβολταϊκά πάρκα. Υπολογίζεται ότι για την πλήρη ανάπτυξη του «Ηλιος» θα απαιτηθούν 200 τετρ. χιλ. (με στόχο την παραγωγή 10 Gigawatt). Ο Οργανισμός Κτηματολογίου και Χαρτογράφησης Ελλάδος (ΟΚΧΕ), που υπάγεται στο ΥΠΕΚΑ, έχει αναπτύξει ένα προηγμένο σύστημα ηλιακών και γεωγραφικών δεδομένων (Solar GIS) και βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων έχει εντοπίσει περίπου 500 τετρ. χιλ. για τον σκοπό αυτόν.
Πρόκειται για περιοχές που αποτελούν εκτάσεις του Δημοσίου (π.χ. το υπουργείο Εθνικής Αμυνας έχει προσφέρει δεδομένα για παλαιά στρατόπεδα ή Πεδία Βολής), κάτι που λύνει σε σημαντικό βαθμό ενδεχόμενες επιπλοκές απαλλοτριώσεων. Επιπλέον, πρόκειται για περιοχές χαμηλής παραγωγικότητας, εκτός περιοχών Προστασίας (Natura, Ramsar, κτλ.) που δεν είναι δάση ή δασικές εκτάσεις, βρίσκονται κοντά σε υφιστάμενα δίκτυα μεταφοράς ενέργειας και δεν είναι αξιοποιήσιμες από άλλα αναπτυξιακά προγράμματα.
Ουσιαστικά, το σχέδιο χωρίζεται σε δύο φάσεις. Η πρώτη αφορά παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ως δύο Gigawatt ενώ η δεύτερη αναμένεται να ξεκινήσει από το 2017 και αφορά οκτώ Gigawatt. Και οι δύο φάσεις μπορεί να αποφέρουν σημαντικότατα οφέλη στο ελληνικό κράτος για την αποπληρωμή μέρους του δημοσίου χρέους.
Κατά την πρώτη φάση προβλέπεται τόσο η εξαγωγή (φυσική μεταφορά) όσο και η στατιστική μεταφορά ενέργειας κατ’ αρχήν στη Γερμανία, ενώ διεξάγονται ανάλογες συζητήσεις με χώρες όπως η Ιταλία και το Λουξεμβούργο. Αλλωστε, η χώρα μας βρίσκεται εντός του στόχου για συμμετοχή των ανανεώσιμων πηγών στο ενεργειακό μείγμα σε ποσοστό 20% ως το 2020.
Η υλοποίηση όμως της δεύτερης φάσης απαιτεί τη δημιουργία υπερσύγχρονων «ενεργειακών λεωφόρων» τα οποία αποτελούν μία από τις προτεραιότητες της Επιτροπής που σχεδιάζει να διαθέσει περίπου 9 δισεκατομμύρια ευρώ ως το 2020 για την κατασκευή ενεργειακών δικτύων (για κάθε μορφή ενέργειας). Αυτό είναι ένα από τα ζητήματα που θα συζητήσει στην Αθήνα σε λίγες ημέρες και ο επίτροπος για την Ενέργεια Γκύντερ Ετινγκερ.
Αλλωστε, όπως σημειώνουν πηγές του ΥΠΕΚΑ και κοινοτικοί αξιωματούχοι, το κόστος ανάπτυξης του «Ηλιος» μειώνεται ταχύτατα. Από τον Ιούνιο του 2011 ως τον Ιανουάριο του 2012 το κόστος ανά μεγαβάτ έχει μειωθεί από δύο εκατ. ευρώ σε περίπου 1,65 εκατ. ευρώ και οι προβλέψεις μιλούν για νέες δραστικές μειώσεις στο κόστος επένδυσης στο μέλλον. Ο αρχικός υπολογισμός του κόστους ήταν 20 δισ. ευρώ και με τις τρέχουσες τιμές θα είχε μειωθεί στα 16,5 δισ. ευρώ. Το κόστος αυτό αφορά ιδιωτικές επενδύσεις, καθώς το Ελληνικό Δημόσιο προσφέρει στοιχεία όπως η γη, η ηλιοφάνεια και η αδειοδότηση (όπου πρόσφατα απλοποιήθηκε το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο, κατόπιν απόφασης του κ. Παπακωνσταντίνου).

Γκύντερ Ετινγκερ
«Κλειδί» για την ανάπτυξη οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας»
Ο γερμανός επίτροπος αρμόδιος για θέματα Ενέργειας τονίζει τη σημασία που έχει για τη χώρα μας το σχέδιο «Ηλιος»


Το Σχέδιο «Ηλιος» αποτελεί σχέδιο–«κλειδί» για την ανάπτυξη στην Ελλάδα αλλά και για τη μελλοντική ενεργειακή στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) εν όψει της εκπλήρωσης των φιλόδοξων στόχων που έχουν τεθεί για το 2020. Αυτό εξηγεί στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα» ο Γκύντερ Ετινγκερ.

Ο γερμανός επίτροπος, αρμόδιος για θέματα Ενέργειας και στενός συνεργάτης της Ανγκελα Μέρκελ (είναι άλλωστε ένα από τα κορυφαία στελέχη του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος – CDU), θα βρεθεί σε λίγες ημέρες στην Αθήνα και θα λάβει μέρος στο συνέδριο με θέμα τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ανάπτυξη των υποδομών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη με έμφαση στο Σχέδιο «Ηλιος» που θα διοργανωθεί στις 3 Απριλίου στο Μέγαρο Μουσικής.

Ο κ. Ετινγκερ εκτιμά ότι μετά την τοποθέτηση των βάσεων για τη δημοσιονομική προσαρμογή στην Ελλάδα έχει πλέον έρθει η ώρα της ανάπτυξης. «Σε συνεργασία με την Task Force υπό τον Χορστ Ράιχενμπαχ έχουμε θέσει τον τομέα της ενέργειας ως μια από τις προτεραιότητές μας. Πλέον βρισκόμαστε σε ένα σημείο όπου πρέπει να εξετάσουμε διάφορα ζητήματα και ιδιαίτερα τη χρηματοδότησή του» εξηγεί. Αλλωστε οι κκ. Ετινγκερ και Ράιχενμπαχ έχουν συζητήσει εκτενώς και τους τρόπους με τους οποίους τα έσοδα του Σχεδίου «Ηλιος» μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για την αποπληρωμή μέρους του ελληνικού χρέους.

Κατά τον γερμανό επίτροπο, «η εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγών και ιδιαίτερα της ηλιακής ενέργειας θα παίξει μεγάλο ρόλο τα επόμενα χρόνια για την ενιαία ενεργειακή πολιτική της ΕΕ. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην ηλιακή ενέργεια». Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορούν να διαδραματίσουν αυξημένο ρόλο στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι που έχει θέσει η ΕΕ για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ως το 2020. Η προώθηση του Σχεδίου «Ηλιος» θα βοηθήσει επίσης την Ελλάδα «να αυξήσει το ποσοστό ενέργειας που καταναλώνει από ανανεώσιμες πηγές στο ενεργειακό της μείγμα» επισημαίνει ο κ. Ετινγκερ.

«Απαιτούνται όμως και οι κατάλληλες υποδομές» παρατηρεί, διευκρινίζοντας ότι «υπάρχουν και σήμερα ορισμένες δυνατότητες για τη σύνδεση της Ελλάδας με την Κεντρική Ευρώπη μέσω Βαλκανίων, αλλά χρειάζονται κι άλλες». Καθώς το Σχέδιο «Ηλιος» εστιάζει βασικά όχι μόνο στην κάλυψη των αναγκών της Ελλάδος αλλά κυρίως στην εξαγωγή ηλιακής ενέργειας στη Γερμανία, απαιτείται η δημιουργία «ενεργειακών λεωφόρων» για να γίνει αυτό.

«Αποτελεί ξεκάθαρη προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η κατασκευή δικτύων υποδομών για τη μεταφορά ενέργειας μέσα στα επόμενα 5-10 χρόνια. Και πιστεύω», δηλώνει, «ότι για τον σκοπό αυτόν θα πρέπει να εκμεταλλευθούμε τις δυνατότητες που μας παρέχει ο κοινοτικός προϋπολογισμός, αλλά και τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά κονδύλια».

Το κόστος των νέων υποδομών μπορεί να είναι μεγάλο, αλλά «μακροπρόθεσμα τα νέα δίκτυα θα αποτελέσουν πολύ υψηλά κέρδη και θα φέρουν κέρδη για τον προμηθευτή» υπογραμμίζει ο γερμανός επίτροπος. Και δεν παραλείπει να σημειώσει ότι η Ελλάδα έχει δύο και τρεις φορές περισσότερες ημέρες ηλιοφάνειας απ’ ό,τι οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, επομένως μπορεί ευκολότερα να αποσβέσει τα κόστη παραγωγής.

«Ελπίζουμε ότι ως τα τέλη του 2012 θα επιλεγούν οριστικά οι οδοί που θα χρησιμοποιηθούν για τη μεταφορά αζερικού φυσικού αερίου από την Κασπία προς την ευρωπαϊκή αγορά» εύχεται ο κ. Ετινγκερ. Ο γερμανός επίτροπος αποφεύγει να πάρει θέση υπέρ ή κατά της τελικής επιλογής της κοινοπραξίας που εκμεταλλεύεται το κοίτασμα Σαχ Ντενίζ υπέρ του TAP (Trans Adriatic Pipeline) και όχι του τουρκο-ελληνο-ιταλικού αγωγού (Interconnector Turkey-Greece-Italy, ITGI). Επισημαίνει όμως ότι «ο Νότιος Ενεργειακός Διάδρομος για τη μεταφορά του αερίου από την Κασπία πρέπει να αναπτυχθεί άμεσα».

Μιλάει επίσης με θερμά λόγια για τις προοπτικές που διανοίγονται με τον εντοπισμό πλούσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στο Ισραήλ και στην Κύπρο στην Ανατολική Μεσόγειο, παρά την έλλειψη προς το παρόν των ακριβών στοιχείων περί των ποσοτήτων που μπορούν να εξαχθούν στην ευρωπαϊκή αγορά και του τρόπου μεταφοράς τους.

«Είμαστε σε στενή επαφή τόσο με την κυβέρνηση στη Λευκωσία όσο και με το Ισραήλ» λέει στο «Βήμα». «Υπάρχουν ακόμη ορισμένα τεχνικά ζητήματα τα οποία είναι ανοιχτά, όπως οι ποσότητες εξαγωγής ή το αν θα επιλεγεί η κατασκευή αγωγού ή LNG. Από την πλευρά μας και οι δύο επιλογές είναι ευπρόσδεκτες. Πρόκειται για μια πολύ μεγάλη ευκαιρία» καταλήγει.

Ούζι Λαντάου
Ο άξονας με το Ισραήλ φέρνει επενδύσεις
Ο υπουργός Υποδομών του Ισραήλ μιλάει για την ενεργειακή συμμαχία με την Ελλάδα και την Κύπρο και προειδοποιεί την Αγκυρα να φερθεί ως πολιτισμένη χώρα


Η Ελλάδα δεν μπορεί παρά να αποτελεί μια πολύ ελκυστική αγορά για ισραηλινές εταιρείες, όπως η Delek, που δραστηριοποιούνται στον τομέα των υδρογονανθράκων. Αυτό ξεκαθαρίζει, στέλνοντας ξεκάθαρο μήνυμα, ο Ούζι Λαντάου στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα» κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Αθήνα. Ο υπουργός Υποδομών του Ισραήλ, ο άνθρωπος που επιβλέπει όλη τη διαδικασία της χώρας του να εκμεταλλευθεί τον υποθαλάσσιο πλούτο που ανακάλυψε στην Ανατολική Μεσόγειο και να εξαγάγει μέρος αυτού μέσω Κύπρου και Ελλάδος προς την ευρωπαϊκή αγορά, δεν μασάει τα λόγια του. Αποφεύγει τις υποσχέσεις, μιλάει με πάθος για τη σημασία του ενεργειακού άξονα Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας, ενώ απευθύνει μήνυμα προς την Τουρκία να φερθεί ως πολιτισμένη χώρα, υπενθυμίζοντας ότι όχι μόνο το Τελ Αβίβ αλλά επίσης η Ευρωπαϊκή Ενωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα διστάσουν να διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ευρισκόμενος στην ελληνική πρωτεύουσα για να συμμετάσχει στο συνέδριο του «Economist», ο κ. Λαντάου δεν κρύβει την ευχαρίστησή του που «οι ανταλλαγές επισκέψεων υπουργών μεταξύ Ισραήλ και Ελλάδος έχουν πλέον πάρει τη μορφή ρουτίνας. Και αυτό δεν αφορά μόνο την ενέργεια. Στη συνεργασία επί του φυσικού αερίου βρισκόμαστε ενώπιον της εμβάθυνσης της πολιτικής μας» λέει, εκφράζοντας την εκτίμηση ότι «η επόμενη φάση θα περιλαμβάνει την υπογραφή της τριμερούς συνεργασίας Ελλάδος – Κύπρου – Ισραήλ». Το συγκεκριμένο μνημόνιο, στο οποίο οι Ισραηλινοί αποδίδουν, όπως φαίνεται, μεγάλη σημασία, επρόκειτο να περιγραφεί στο περιθώριο του συνεδρίου του «Economist». Αυτό όμως δεν έγινε. «Περιμένουμε να δούμε ποιες θα είναι και οι επιλογές της Λευκωσίας» σημειώνει με νόημα ο κ. Λαντάου, επιβεβαιώνοντας εμμέσως ότι η αλλαγή σκυτάλης του υπουργείου Εμπορίου της Κύπρου καθυστέρησε τις υπογραφές.

Στην Ελλάδα γίνεται αυτή την περίοδο ευρεία συζήτηση για το αν το φυσικό αέριο από το Ισραήλ και την Κύπρο θα πρέπει να μεταφερθεί μέσω αγωγού ή μέσω LNG. Ο κ. Λαντάου προτιμά να είναι προσεκτικός. «Οπως γνωρίζετε, έχει συσταθεί στο Ισραήλ μια υψηλόβαθμη επιτροπή. Σε αυτή συμμετέχουν στελέχη των κορυφαίων υπουργείων της χώρας. Τα μέλη της διορίστηκαν από τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, τον κ. Νετανιάχου, και εμένα προσωπικά. Αφού ολοκληρώσει το έργο της, θα παραδώσει την έκθεσή της στην κυβέρνηση» τονίζει.

Και προσθέτει: «Δεν είναι μόνο ο αγωγός και η κατασκευή τερματικού σταθμού LNG. Μην ξεχνάτε ότι υπάρχει και η λύση των πλωτών δεξαμενών υγροποίησης φυσικού αερίου (floating LNG). Ολες αυτές οι ιδέες έχουν καταγραφεί και επισημανθεί. Το κρισιμότερο στοιχείο όμως είναι οι ποσότητες προς εξαγωγή που θα έχει κάθε χώρα. Η τεχνολογία που θα επιλεγεί εξαρτάται από την ποσότητα. Εμείς περιμένουμε τις απαντήσεις της δικής μας επιτροπής».

Θετική κρίνει ο κ. Λαντάου την απόφαση της Ελλάδος να μπει και πάλι δυναμικά στη σκακιέρα των υδρογονανθράκων. Θα ενθάρρυνε ισραηλινές εταιρείες όπως η Delek να δραστηριοποιηθούν στον ελληνικό χώρο;

«Δεν μπορούμε να υποδείξουμε σε ιδιωτικές εταιρείες τι να κάνουν. Πιστεύω ότι ο ρόλος των κυβερνήσεων είναι να θέτουν τους κανόνες που θα διευκολύνουν τη δράση των εταιρειών. Μοιάζει φυσικό για εμένα όμως», υπογραμμίζει, «ότι για μια εταιρεία όπως η Delek, που έχει δραστηριότητες σε πολλές χώρες, η ελληνική αγορά θα είναι πολύ ελκυστική – αν και η τελική απόφαση θα είναι δική της».

Και δεν παραλείπει να προσθέσει ότι το παράδειγμα της Noble Energy θα πρέπει να το ακολουθήσουν και άλλες εταιρείες, μεγαλύτερου βεληνεκούς, να επενδύσουν δηλαδή στην περιοχή. «Η Noble ήταν μια μικρή εταιρεία και κοιτάξτε πού έφθασε» λέει. «Αυτό, νομίζω, είναι ένα σημάδι για μεγαλύτερες εταιρείες να μπουν στο παιχνίδι, καθώς υπάρχουν μεγάλες προοπτικές να ανακαλύψουμε περισσότερο φυσικό αέριο».

Απάντηση στην Αγκυρα
«Θα προασπίσουμε τα συμφέροντά μας»

Από τη συζήτηση με τον κ. Λαντάου δεν θα μπορούσε να λείψει η προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο τόσο έναντι του Ισραήλ όσο και έναντι της Κύπρου με την αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της. Ο ισραηλινός υπουργός δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών για το πώς σκέπτεται να απαντήσει το Τελ Αβίβ σε μελλοντικές κινήσεις της Αγκυρας που εσχάτως διεκδικεί και ρόλο μεγάλης ναυτικής δύναμης στην περιοχή.

«Είναι φυσιολογικό να περιμένεις από μια χώρα όπως η Τουρκία υπεύθυνη και πολιτισμένη συμπεριφορά. Υπήρξε μια προσπάθεια στο πρόσφατο παρελθόν, για παράδειγμα με τον στολίσκο του Μαβί Μαρμαρά, να δημιουργήσει προβλήματα ασφαλείας στο Ισραήλ. Επρεπε να λάβουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα για να προστατευθούμε και το πράξαμε. Πιστεύω ότι κάθε χώρα σε αυτή την περιοχή θα έκανε ό,τι χρειαζόταν για να προστατεύσει τα συμφέροντά της» λέει απερίφραστα.

Στέλνει μάλιστα μήνυμα στην Τουρκία ότι το Ισραήλ δεν θα είναι μόνο του αν λάβει χώρα μια τέτοια εξέλιξη: «Υπάρχει η Ευρωπαϊκή Ενωση, υπάρχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν είναι απλώς η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ. Υπάρχουν μεγάλες εταιρείες που έχουν σχέση με ευρωπαϊκά κράτη και τις ΗΠΑ που έχουν ενδιαφέρουν να διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους στην περιοχή. Η Noble Energy είναι μια μεγάλη αμερικανική εταιρεία. Και φυσικά υπάρχει το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας. Η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ ασκούν ειρηνικά τα δικαιώματά τους στο πλαίσιο αυτό».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ