Eχω την αίσθηση πως αν ο ποιητής γνώριζε πως τα δύο επετειακά συµπόσια προς τιµή του στην Αθήνα και στο Ηράκλειο θα συνέπιπταν µε την έξαρση της πολιτικής µας παράνοιας, θα ζητούσε επιµόνως να ακυρωθούν. ∆υστυχώς όµως τα δίχτυα επικοινωνίας µε τον κάτω κόσµο έπαψαν πια να λειτουργούν, ακόµη κι όταν πρόκειται για νοµπελίστες ποιητές µας. Οσο για τον απάνω κόσµο µας (µικρό και µέγα) καθένας παίζει το βιολί του. ΄Η αν προτιµάτε τον απαισιόδοξο Καρυωτάκη, µε τον οποίο έτσι κι αλλιώς ο Ελύτης δεν τα πήγαινε πολύ καλά, είµαστε κάτι ξεχαρβαλωµένες κιθάρες (…) χωρίς ελπίδα να συγκεντρωθούµε . Μ’ αυτούς τους όρους γράφεται το σηµερινό µονοτονικό (ηµεροµηνία αποστολής: 6 τρέχοντος µηνός).
Μίλησα για δύο ελυτικά συµπόσια. Συντελεσµένο το ένα στο Μέγαρο Μουσικής και διπλότιτλο: «Ο εικοστός αιώνας στην ποίηση του Ελύτη» και «Η ποίηση του Ελύτη στον εικοστό πρώτο αιώνα». Το άλλο (τριήµερο κι αυτό) συντελείται σήµερα στο Ηράκλειο, υπό τον τίτλο «Επιρροές του Ελύτη». Για ευρύτερο κοινό το πρώτο, για ειδικότερο το δεύτερο, εξ ου και ο προγραµµατικός του επίτιτλος «Επιστηµονικό Συµπόσιο». Και στα δύο διαχειρίζεται νοµίµως το έργο του ποιητή η ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου.
Στο µεταξύ κυκλοφόρησαν και δύο σηµαντικοί ελυτικοί τόµοι. Ο ένας (εκδόσεις Ικαρος) επιγράφεται «Ο Ελύτης στην Ευρώπη» και αποτυπώνει (µε την επιµέλεια της Paola Maria Minucci και του Χρήστου Μπιντούδη) τα Πρακτικά (πρωτότυπα και µεταφρασµένα) του οµώνυµου Συνεδρίου, που έγινε το 2006 στο πανεπιστήµιο της Ρώµης για τα δέκα χρόνια από τον θάνατο του ποιητή. Ο άλλος τόµος (εκδόσεις Yψιλον/Bιβλία) συγκεντρώνει υπό τον τίτλο Συν τοις άλλοις «37 Συνεντεύξεις» του Οδυσσέα Ελύτη µε επιµέλεια της Ιουλίτας Ηλιοπούλου. Ενόψει αυτού του πυκνού σε πρόσωπα και πράγµατα συµποσιακού και εκδοτικού υλικού, υποβάλλονται κάποιες διαπιστώσεις.
Eχοντας διαβάσει επιµελώς τα σχετικά, προκειµένου να συντάξω δύο εισηγήσεις, που ακούστηκαν η µία στο Μέγαρο Μουσικής («Ο νεοελληνικός υπερρεαλισµός πριν και µετά τον Ελύτη») και η άλλη προχθές στο Ηράκλειο («Το πάθος του Οδυσσέα Ελύτη για την ελληνική γλώσσα»), διαπίστωσα πως παραµένουν κάποια εργαλειακά κενά, που δυσχεραίνουν τις ελυτικές σπουδές, όταν δεν παρακωλύουν την οµαλή πρόσληψη της ποίησής του σε καίρια σηµεία της. Το ένα κενό εντοπίζεται στη λειψή ακόµη βιβλιογραφία, το άλλο στον λειψό επίσης Πίνακα Λέξεων . Η βιβλιογραφία (την εγκαινίασε ο Μάριο Βίττι για το χρονικό άνυσµα 1935-1971 και τη συνέχισε ο ∆ηµήτρης ∆ασκαλόπουλος, σταµατώντας στο όριο 1992) αφήνει ακάλυπτο ένα κενό είκοσι χρόνων, που ελπίζω σύντοµα να αναπληρωθεί. Για τον Πίνακα Λέξεων (των Ν.Χ. Κεφαλίδη και Γ.Κ. Παπάζογλου, Θεσσαλονίκη 1985) το κενό είναι µεγαλύτερο και καθιστά τη συστηµατική µελέτη της γλώσσας του Ελύτη προβληµατική.
Η παρακώλυση εξάλλου της απρόσκοπτης πρόσληψης προκύπτει από την επιµονή του ποιητή για αυστηρώς στερεότυπη έκδοση των απάντων του ( Οδυσσέας Ελύτης, Ποίηση, Ικαρος 2002, επιµέλεια Γιάννη Χάρη), δίχως καµιά υστερόγραφη σηµείωση, δική του ή του επιµελητή. Σε πλήρη αντίθεση προς το σύστηµα της χρηστικής έκδοσης, που υποδειγµατικά εφάρµοσε για αντιπροσωπευτικούς ποιητές µας ο Γ. Π. Σαββίδης, ξεκινώντας από τον Καβάφη και τον Σεφέρη. Μιλώ για άκρως οικονοµικές, απολύτως απαραίτητες εξηγήσεις απόκρυφων κειµενικών σηµείων (προσώπων, πραγµάτων, παραθεµάτων και λέξεων), τα οποία, όσο προχωρεί η ποιητική παραγωγή του Ελύτη στην ώριµη και όψιµη φάση της, πολλαπλασιάζονται. Παράδειγµα τυπικό ο Μικρός Ναυτίλος, όπου αφθονούν τα αρχαιοελληνικά και τα ξενόγλωσσα παραθέµατα (σε πέντε µάλιστα ευρωπαϊκές γλώσσες), ειδικότερα στον «Ταξιδιωτικό Σάκο» του κεφαλαίου που επονοµάζεται µε τον σαπφικό στίχο Οττω τις έραται.
Με την ευκαιρία: είµαι της γνώµης ότι είναι καιρός, πλάι στην επίτοµη και στερεότυπη έκδοση της Ποίησης του Ελύτη, να δούµε σύντοµα το πολύτιµο έργο του πιο άνετα τυπωµένο, πιο στέρεα δεµένο και κυρίως µοιρασµένο σε δύο τόµους, οπότε η πρόσθεση σύντοµων Σηµειώσεων δεν θα επιβαρύνει τον όγκο του.
Υπολείπονται για την άλλη Κυριακή λιγότερο τυπικές και περισσότερο, ελπίζω, ουσιαστικές παρατηρήσεις, αν το επιτρέψουν βέβαια οι ενδιάµεσες δηµόσιες συνθήκες. Στο µεταξύ, προκειµένου να µην κατηγορηθώ για πολιτική αναισθησία, διευκρινίζω ότι το µονοτονικό της περασµένης Κυριακής, υπό τον τίτλο «Αίας αυτοκτονικός», προορισµένο για τις 6 τρέχοντος µηνός, διαβιβάστηκε στο «Βήµα της Κυριακής» στις 31 Οκτωβίου, τρεις µέρες δηλαδή προτού ξεσπάσει ο σάλος για το παρανοϊκό δηµοψήφισµα, µε τα τραγελαφικά παρεπόµενά του.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
