Οι τεράστιες απώλειες στρατιωτών στα μέτωπα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ανέδειξαν την ανάγκη να στρατεύονται και οι γυναίκες. Ομως μέχρι πρόσφατα η στράτευση των γυναικών παρέμενε εθελοντική στην Ευρώπη. Η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 εξέλιξε την αντιμετώπιση των γυναικών από τους ευρωπαϊκούς στρατούς.
Η Νορβηγία έγινε η πρώτη χώρα στην Ευρώπη και το πρώτο κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ που εισήγαγε την υποχρεωτική θητεία των γυναικών το 2015. Ακολούθησε η Σουηδία το 2017, ενώ από τις αρχές Ιουλίου η Δανία έγινε η τρίτη ευρωπαϊκή χώρα που στρατεύει υποχρεωτικά τις γυναίκες.
Σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία, την οποία το υπουργείο Αμυνας της Δανίας διαφημίζει ως «πλήρη ισότητα των φύλων στη στράτευση», οι γυναίκες μόλις γίνονται 18 ετών θα μπαίνουν υποχρεωτικά στο ίδιο σύστημα λοταρίας για τη στρατιωτική θητεία με τους άνδρες συμπατριώτες τους. Στη χώρα ισχύει το εξής: αρχικά δηλώνουν οι εθελοντές (συνήθως 75% άνδρες και 25% γυναίκες) που επιθυμούν να υπηρετήσουν στον στρατό και οι υπόλοιπες θέσεις συμπληρώνονται με τη λοταρία, στην οποία μέχρι τον περασμένο μήνα συμμετείχαν μόνο οι άνδρες. Οι πρώτες στρατιωτίνες που θα επιλεγούν με το σύστημα αυτό θα αρχίσουν να υπηρετούν τη θητεία τους τον Ιανουάριο του 2026.
Η νέα νομοθεσία παρατείνει επίσης τη θητεία από 4 σε 11 μήνες. Στόχος είναι όσοι υπηρετούν κάθε χρόνο τη θητεία τους να φθάσουν τις 7.500 ως το 2033, από 4.700 πέρυσι. Σε αυτούς προστίθενται οι 9.000 επαγγελματίες στρατιώτες που διαθέτει η χώρα.
Η υποχρεωτική στράτευση των γυναικών έχει διχάσει τη Δανία. Οι πολέμιοι, κυρίως γυναίκες, υποστηρίζουν ότι ήδη μένουν πίσω στις σπουδές και στην καριέρα τους λόγω του ότι γεννούν παιδιά και ότι η στράτευση θα έπρεπε να αποτελεί προσωπική επιλογή. Οι υποστηρικτές του μέτρου, που μάλλον είναι περισσότεροι, μιλούν για ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα που έπρεπε να επεκταθεί και στον στρατό. Αυτοί θεωρούν σεξιστικό το ότι στρατεύονταν υποχρεωτικά μόνο οι άνδρες και τονίζουν ότι αυτή η νοοτροπία διαιωνίζει την πατριαρχία και τους στερεοτυπικούς ρόλους των δύο φύλων.
Ενδιαφέρον έχει ότι πολλές Δανέζες που δηλώνουν πασιφίστριες και αντιτίθενται στον στρατό θεωρούν ότι, εφόσον υπάρχει η στράτευση, πρέπει να αντιμετωπίζει με τον ίδιο ακριβώς τρόπο τα δύο φύλα. Σε πιο πρακτικό επίπεδο, οι Δανοί χρειάστηκε να λύσουν ζητήματα όπως η σεξουαλική παρενόχληση και οι διακρίσεις εις βάρος των γυναικών εντός της στρατιωτικής δομής.
Η Δανία δεν έχει μεγάλο πρόβλημα στην ισότητα των φύλων – είναι η τρίτη καλύτερη στην ΕΕ στον τομέα αυτόν. Στην απόφαση να υπηρετούν στρατιωτική θητεία και οι γυναίκες συνέβαλε κυρίως το επιδεινούμενο γεωπολιτικό περιβάλλον, από την Ουκρανία μέχρι τη Μέση Ανατολή.
Σε όλη την ΕΕ το ποσοστό των γυναικών στρατιωτών, είτε έχουν καταταγεί εθελοντικά είτε έχουν κλητευθεί υποχρεωτικά, φθάνει περίπου στο 10% του συνόλου των ενόπλων δυνάμεων.
Η Ελλάδα – όπου περίπου το 17% των μόνιμων ενόπλων δυνάμεων είναι γυναίκες αλλά δεν υπηρετούν όλες σε μάχιμες θέσεις – έχει ανακοινώσει διά του υπουργείου Αμυνας ότι στο κοντινό μέλλον θα αρχίσει να δέχεται και γυναίκες, σε εθελοντική βάση, για να υπηρετούν τη θητεία τους όπως κάνουν (υποχρεωτικά) οι άνδρες. Το επιτρέπει άλλωστε η ελληνική νομοθεσία από το 1977 (νόμος 705/1977), αν και δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι σήμερα.
Στην Ουκρανία, τη μόνη εμπόλεμη χώρα στην Ευρώπη, οι γυναίκες δεν είναι υποχρεωτικό να καταταγούν στον στρατό. Σύμφωνα με το ουκρανικό υπουργείο Αμυνας, 68.000 γυναίκες υπηρετούν και παρότι ο αριθμός αυτός αποτελεί αύξηση 40% σε σχέση με το 2021, πριν από την εισβολή της Ρωσίας, είναι μικρός συγκριτικά με τους 900.000 άνδρες εν ενεργεία στρατιώτες.
Στις ΗΠΑ, όπου η στράτευση των γυναικών είναι εθελοντική, περίπου 200.000 στρατιωτίνες αποτελούν το 14% του στρατιωτικού προσωπικού της χώρας και υπηρετούν σε μάχιμες θέσεις από το 1993. Παράλληλα, δραστηριοποιούνται οργανώσεις που δηλώνουν ότι αγωνίζονται για την κατάργηση των διακρίσεων εις βάρος των ανδρών και ζητούν την υποχρεωτική στράτευση των γυναικών.
Ομοσπονδιακοί δικαστές, πάντως, όπως στο Τέξας το 2019, έχουν εκδώσει αποφάσεις σύμφωνα με τις οποίες η υποχρεωτική στράτευση μόνο των ανδρών είναι αντισυνταγματική. Στο Ισραήλ, οι γυναίκες υπηρετούν υποχρεωτικά στον στρατό από το 1949, μόνο που η θητεία τους είναι διετής, ενώ των ανδρών τριετής.
