Η τοιχογραφία του Μαρουάν Μπαργούτι είναι το πρώτο πράγμα που αντικρίζει κανείς περνώντας το σημείο ελέγχου μεταξύ Ιερουσαλήμ και Ραμάλας, στη Δυτική Οχθη. Το ζωγραφισμένο πρόσωπό του έχει ξεθωριάσει από τις οδομαχίες που συχνά ξεσπούν μεταξύ Παλαιστινίων και ισραηλινού στρατού. Δεν έχει όμως ξεθωριάσει η φράση «Λευτεριά στον Μπαργούτι» – ούτε από το τείχος ούτε από τη μνήμη όσων επιθυμούν ειρήνη.
Παρά το γεγονός ότι εδώ και δύο δεκαετίες βρίσκεται φυλακισμένος στο Ισραήλ, ο 66χρονος θεωρείται, σύμφωνα με πολλές δημοσκοπήσεις, ο πιο δημοφιλής παλαιστίνιος εν δυνάμει ηγέτης. Ο «Economist» τον έχει χαρακτηρίσει «τον πιο σημαντικό φυλακισμένο του κόσμου», καθώς πολλοί πιστεύουν ότι μπορεί να αποτελέσει τη λύση του παλαιστινιακού ζητήματος, δημιουργώντας τις συνθήκες για παλαιστινιακή κρατική υπόσταση και διαρκή ειρήνη.
«Καλός εταίρος αλλά με περίπλοκο παρελθόν»
Μάλιστα, ορισμένες προσωπικότητες του ισραηλινού κατεστημένου συμφωνούν. Ενας από αυτούς είναι ο Γιόσι Μπεϊλίν, υφυπουργός Εξωτερικών του Σιμόν Πέρες στην κυβέρνηση του Γιτζάκ Ράμπιν και από τους «αρχιτέκτονες» των Συμφωνιών του Οσλο το 1993. «Ο Μπαργούτι είναι ένας καλός εταίρος, παρά το περίπλοκο παρελθόν του. Είμαι λοιπόν ένας από αυτούς που ζητούν την απελευθέρωσή του από τη μέρα που συνελήφθη και χαίρομαι που υπάρχει ένα κίνημα το οποίο κατανοεί τη σημασία του Μαρουάν ως παράγοντα σε μελλοντικές ειρηνευτικές συμφωνίες» λέει στο «Βήμα».
Από την ηλικία των 15 ετών, ο Μπαργούτι μπαινόβγαινε στις ισραηλινές φυλακές. Εκεί μπόρεσε να τελειώσει το σχολείο και να μάθει εβραϊκά. Υστερα εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο Μπιρζάιτ στη Δυτική Οχθη, «φυτώριο» ακτιβισμού παλαιστίνιων φοιτητών, και εν συνεχεία έγινε ένας από τους σημαντικότερους ηγέτες της Φατάχ. Απελάθηκε στην Ιορδανία το 1987, αλλά επέστρεψε το 1994 σύμφωνα με τους όρους των Συμφωνιών του Οσλο και εξελέγη βουλευτής. Οι «Times» του Λονδίνου το 1996 τον αποκαλούσαν «κληρονόμο του Αραφάτ».
«Τον γνωρίζω πολλά χρόνια, από όταν επέστρεψε. Τότε ήταν ένας νεαρός που υποστήριζε τη λύση των δύο κρατών και πίστευε στην ειρήνη με το Ισραήλ. Μιλούσε εβραϊκά, κάτι που διευκόλυνε την επικοινωνία με τους Ισραηλινούς, και αποτελούσε μια μεγάλη ελπίδα για την ειρηνευτική εκστρατεία στο Ισραήλ» εξηγεί ο Μπεϊλίν.
Καθώς η προοπτική ενός παλαιστινιακού κράτους όμως παρέμενε θολή, στις αρχές του 2000 και κατά τη διάρκεια της δεύτερης ιντιφάντα, ο Μπαργούτι βοήθησε τον Αραφάτ να δημιουργήσει μια στρατιωτική πτέρυγα, την Ταξιαρχία Μαρτύρων του Αλ Ακσα, η οποία αρχικά περιορίστηκε σε επιθέσεις σε εποικισμούς και στρατιώτες στα κατεχόμενα εδάφη. «Δεν είμαι τρομοκράτης, αλλά ούτε και ειρηνιστής. Δεν επιδιώκω να καταστρέψω το Ισραήλ, μόνο να τερματίσω την κατοχή της χώρας μου» είχε γράψει τότε στην «Washington Post».
Δήλωνε αντίθετος προς τις επιθέσεις εναντίον αμάχων εντός του Ισραήλ, αλλά στη Φατάχ ανησυχούσαν ότι η οργάνωση φαινόταν αδύναμη σε σύγκριση με τη Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ. Ετσι, προς τα τέλη του 2001, η Ταξιαρχία Μαρτύρων του Αλ Ακσα άρχισε να στέλνει βομβιστές αυτοκτονίας εντός του Ισραήλ.
«Σε μια συζήτηση που κάναμε στις 14 Μαΐου 2000, είπε ότι επειδή δεν έβλεπε ειρηνευτική συμφωνία στον ορίζοντα αποφάσισε να βγάλει τον κόσμο στους δρόμους. Είπε ότι αν δεν το έκανε αυτός, η Χαμάς θα κέρδιζε τους δρόμους – θεωρούσε ότι για να την αντιμετωπίσει έπρεπε να χρησιμοποιήσει τα εργαλεία της. Του είπα πως έκανε λάθος, πως ποτέ δεν θα κέρδιζε έτσι, αλλά πήρε την απόφασή του. Και τελικά ενεπλάκη με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στη βία, στην τρομοκρατία και στη δολοφονία ανθρώπων» μας αφηγείται ο Μπεϊλίν.
Εν τέλει συνελήφθη το 2002 και καταδικάστηκε σε πέντε φορές ισόβια για δολοφονίες και συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση, αφού αρνήθηκε το δικαίωμα υπεράσπισης για να μην αναγνωρίσει τη δικαιοδοσία του ισραηλινού δικαστηρίου.
Οι υποστηρικτές του Μπαργούτι τον αποκαλούν «Παλαιστίνιο Νέλσον Μαντέλα», ελπίζοντας ότι, μετά από περισσότερες από δύο δεκαετίες πίσω από τα σίδερα, θα μπορέσει να μιμηθεί τον εκλιπόντα ηγέτη της Νότιας Αφρικής και να μετατραπεί από φυλακισμένος σε εθνικό ενοποιητή.
Ο Παλαιστίνιος Καλέντ Ελγίντι, συνεργάτης στο Quincy Institute, εξηγεί στο «Βήμα» ότι «προφανώς η σύγκρουση είναι μεγαλύτερη από ένα άτομο – υπάρχει μια ιστορία εκατό χρόνων. Ομως, καθώς οι συνθήκες στη Γάζα είναι απολύτως καταστροφικές, και ενώ η Δυτική Οχθη είναι επίσης σε πολύ άσχημη κατάσταση, είναι αδύνατο να φανταστεί κανείς οποιαδήποτε πρόοδο χωρίς μια αξιόπιστη παλαιστινιακή ηγεσία».
Τα τελευταία χρόνια, η Παλαιστινιακή Αρχή με ηγέτη τον 89χρονο Μαχμούντ Αμπάς περιφρονείται από πολλούς Παλαιστινίους, τόσο για ζητήματα διαφθοράς όσο και για την υποτακτική πολιτική που ακολουθεί προς το Ισραήλ. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Μπαργούτι είναι αρκετά δημοφιλής ώστε να μπορέσει να ενώσει τις διαφορετικές παλαιστινιακές παρατάξεις.
«Ο Μπαργούτι αντιπροσωπεύει μια εναλλακτική λύση στην τρέχουσα Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία έχει γίνει υπεργολάβος της ισραηλινής κατοχής και έχει επίσης υποστηρίξει την απόφαση του Ισραήλ να τον κρατά φυλακισμένο, καθώς αποτελεί απειλή για την ηγεμονία της στην παλαιστινιακή πολιτική» λέει στο «Βήμα» ο παλαιστίνιος αναλυτής Ταρίκ Κενί-Σαουά από το παλαιστινιακό think tank Αλ Σαμπάκα.
Ο Ελγίντι επιβεβαιώνει πως υπάρχουν αυτές οι «φήμες» για την Παλαιστινιακή Αρχή, καθώς ο Αμπάς «ξέρει ότι είναι αδύναμος και έχει ιστορικό προσπαθειών να παραγκωνίσει τυχόν πιθανούς αντιπάλους, είτε από τη Φατάχ είτε εκτός αυτής. Ο Μαρουάν είναι σταθερά πιο δημοφιλής, το οποίο δεν είναι πολύ δύσκολο αφού ο Αμπάς είναι απελπιστικά αντιδημοφιλής».
«Πολλοί στο Ισραήλ αλλά και διεθνώς λένε ότι για να κάνεις ειρήνη με τους Παλαιστινίους χρειάζεται ένας ισχυρός ηγέτης και ότι ο Αμπού Μάζεν (σ.σ. ο Αμπάς) δεν είναι αυτός. Ο Μπαργούτι, υπό αυτή την έννοια, είναι το τέλειο άτομο: δεν θεωρείται ότι συνεργάζεται με το Ισραήλ, αλλά παράλληλα πιστεύει στην ειρήνη. Και, επειδή είναι τόσο λαοφιλής – ακόμη και στους ανθρώπους της Χαμάς – αποτελεί μια ευκαιρία για σοβαρές συνομιλίες σχετικά με μια βιώσιμη ειρηνευτική συμφωνία» προσθέτει ο Μπεϊλίν.
Σύμφωνα με τον Ελγίντι, η δημοφιλία του Μπαργούτι ως ηγέτη βασίζεται σε δυο παράγοντες: «Εν μέρει είναι το μυστήριο γύρω του, ως ατόμου που πληρώνει βαρύ τίμημα για τον σκοπό – φυλακίζεται και βασανίζεται σε ισραηλινές φυλακές για περισσότερα από 20 χρόνια. Και είναι και το γεγονός ότι οι Παλαιστίνιοι διψούν για ηγεσία, ζητούν απεγνωσμένα κάποιον που μπορεί να τους ενώσει. Και έτσι, ίσως και να προβάλλουν πάνω στον Μαρουάν περισσότερα από αυτό που θα μπορούσε να είναι».
Τον περασμένο Αύγουστο, ένα βίντεο 13 δευτερολέπτων έκανε τον γύρο του Ισραήλ. Σε αυτό, ο ισραηλινός ακροδεξιός υπουργός Εθνικής Ασφάλειας Μπεν-Γκβιρ φαινόταν να χλευάζει έναν αδύνατο, εμφανώς ταλαιπωρημένο άνδρα, λέγοντάς του μεταξύ άλλων: «Δεν θα κερδίσεις». Αυτό ήταν το πρώτο ντοκουμέντο του Μπαργούτι μετά από πολλά χρόνια.
Είναι «ενωτική προσωπικότητα»
Το Ισραήλ αρνείται να τον απελευθερώσει και τον κρατά κυρίως στην απομόνωση. Οταν πριν από δύο μήνες το Ισραήλ απελευθέρωσε σχεδόν 2.000 παλαιστίνιους κρατουμένους, ο Μπαργούτι δεν ήταν ανάμεσά τους. Οπως εξηγεί ο Μπεϊλίν, αυτό συμβαίνει διότι ο πρωθυπουργός Νετανιάχου «δεν θέλει εταίρο. Για την ακροδεξιά κυβέρνησή του είναι καλό το ότι δεν υπάρχει εταίρος από την παλαιστινιακή πλευρά, αφού δεν θέλει λύση δύο κρατών. Και ο Μαρουάν είναι δυνητικά ο εταίρος για τη λύση».
«Ο Μπαργούτι θεωρείται εδώ και καιρό ως μια ενωτική προσωπικότητα, γι’ αυτό το Ισραήλ τον κρατά φυλακισμένο και ανήμπορο να παίξει ρόλο στην ενοποίηση της παλαιστινιακής πολιτικής» επισημαίνει ο Κενί-Σαουά.
