«Το Βήμα» απευθύνθηκε στον Ντανιέλ Μπουά, ομότιμο διευθυντή του Κέντρου Πολιτικών Ερευνών (CEVIPOF) του Πανεπιστημίου Sciences Po, για τα σενάρια της επόμενης μέρας στη Γαλλία.
Γιατί η Γαλλία βρίσκεται σε πολιτικό αδιέξοδο χωρίς να διαφαίνεται λύση;
«Ο θεμελιώδης λόγος είναι ότι το σύστημα της Πέμπτης Δημοκρατίας είχε σχεδιαστεί και λειτούργησε για πολύ καιρό με σταθερές πλειοψηφίες και, χονδρικά, δύο μπλοκ – της Δεξιάς και της Αριστεράς. Το γαλλικό εκλογικό σύστημα, που είναι αρκετά σπάνιο στον κόσμο, ένα σύστημα πλειοψηφικής μονοεδρικής εκλογής σε δύο γύρους, σχεδόν πάντα κατάφερνε να δημιουργήσει πλειοψηφίες.
Σήμερα καταρρέει επειδή η Εθνοσυνέλευση έχει τρία μπλοκ – ένα της Αριστεράς, ένα Κέντρου και Δεξιάς και ένα της Ακροδεξιάς – που καθένα εκπροσωπεί περίπου το ένα τρίτο και είναι αριθμητικά αδύνατο να υπάρξει απόλυτη πλειοψηφία. Στην Τέταρτη Δημοκρατία, που τελείωσε το 1958, υπήρχε αναλογικό σύστημα αλλά δεν λειτουργούσε καλά, άλλαζαν πολύ συχνά οι κυβερνήσεις. Με το σημερινό πλειοψηφικό σύστημα δύο γύρων η πρακτική συμφωνίας μετά τις εκλογές έχει εξαφανιστεί. Aρα το σύστημα είναι μπλοκαρισμένο».
Ποιο είναι το πιθανότερο σενάριο μετά τη σχεδόν βέβαιη πτώση της κυβέρνησης Μπαϊρού;
«Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι πολλοί Γάλλοι θέλουν για πρωθυπουργό μια προσωπικότητα χωρίς πολιτικό χρώμα. Είναι πάντα δύσκολο να βρεθεί τέτοιο πρόσωπο, αλλά είναι μια πιθανότητα. Νομίζω λοιπόν ότι θα υπάρξει μια νέα κυβέρνηση με επικεφαλής μια προσωπικότητα πολιτικά ουδέτερη ως έναν βαθμό.
Η άλλη πιθανότητα θα ήταν η διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και νέες εκλογές που όμως δεν θα άλλαζαν πολλά γιατί οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι απλώς θα αύξαιναν τον αριθμό των βουλευτών της Εθνικής Συσπείρωσης αλλά όχι μέχρι την απόλυτη πλειοψηφία. Και χωρίς απόλυτη πλειοψηφία, στο γαλλικό σύστημα είναι εξαιρετικά δύσκολο να κυβερνήσεις, γιατί πάντα υπάρχει ο κίνδυνος πρότασης μομφής».
Γιατί η ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση είναι το μόνο κόμμα που επωφελείται από την τρέχουσα πολιτική κατάσταση;
«Φαίνεται ότι οι Γάλλοι σκέφτονται με της εξής απλή λογική: η Εθνική Συσπείρωση είναι το μόνο κόμμα που δεν έχει βρεθεί στην εξουσία. Aρα ας δοκιμάσουμε αυτούς που δεν είχαν ποτέ την ευθύνη. Τα τελευταία τριάντα χρόνια, η Αριστερά, η Δεξιά και το Κέντρο κυβέρνησαν. Η μόνη που δεν κυβέρνησε είναι η Ακροδεξιά. Και πολλοί Γάλλοι θεωρούν ότι πρέπει να τη δοκιμάσουν ως την τελευταία πιθανή λύση. Κατά την προσωπική μου άποψη, αυτό είναι το αντανακλαστικό των Γάλλων σήμερα».
Υπάρχει συζήτηση στη Γαλλία για αλλαγή του εκλογικού συστήματος ώστε να είναι πιο εύκολο να προκύψει πλειοψηφία;
«Ναι, συζητείται η αλλαγή του εκλογικού συστήματος για τις βουλευτικές εκλογές, δηλαδή να ισχύει το αναλογικό σύστημα. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές, δεν μπαίνω σε τεχνικές λεπτομέρειες, αλλά ένα πραγματικά αναλογικό σύστημα θα έδινε αποτελέσματα όχι πολύ διαφορετικά από το πλειοψηφικό σύστημα, γιατί υπάρχουν τρία πολιτικά μπλοκ που παίρνουν περίπου από ένα τρίτο χωρίς κανένα να εξασφαλίζει απόλυτη πλειοψηφία.
Στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης αυτό το σύστημα οδηγεί σε συμμαχίες μεταξύ πολιτικών κομμάτων. Προς το παρόν όμως στη Γαλλία δεν υπάρχει αυτή η πολιτική κουλτούρα».
Πώς θα μπορούσε να αλλάξει η πολιτική κουλτούρα των Γάλλων;
«Το πλειοψηφικό σύστημα δημιούργησε μια πλειοψηφική πολιτική κουλτούρα. Τα κόμματα δεν μπορούν να βγουν από αυτήν από τη μια μέρα στην άλλη. Προφανώς, σε ένα αναλογικό σύστημα, με τον καιρό θα υπήρχε αλλαγή πολιτικής κουλτούρας. Δηλαδή, σιγά-σιγά τα κόμματα – γιατί τελικά αυτά είναι υπεύθυνα για τις συμμαχίες, όχι οι ψηφοφόροι – θα μάθαιναν να συνάπτουν συμμαχίες μετά τις εκλογές, όπως συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη. Στην αναλογική, κάθε κόμμα έχει συμφέρον να κατέβει μόνο του στις εκλογές και μετά να βρει συμμαχίες ανάλογα με το αποτέλεσμα.
Το πρόβλημα είναι ότι σήμερα η Δεξιά και μεγάλο μέρος του Κέντρου είναι κάθετα αντίθετοι στην αλλαγή του εκλογικού συστήματος. Δηλαδή η Αριστερά είναι υπέρ της αναλογικής, η άκρα Δεξιά επίσης, αλλά όχι το Κέντρο και η Δεξιά. Aρα δεν είναι εύκολο να εφαρμοστεί».
