Από παιδί, η ζωή του Φρεντερίκ Ζουσέ ήταν μοιρασμένη ανάμεσα στη θάλασσα και τον κόσμο της τέχνης: από όταν μάθαινε δηλαδή με ενθουσιασμό να πλέει σε ένα μικρό ιστιοπλοϊκό Optimist στη Βρετάνη ενώ παράλληλα κατηύθυνε την ίδια ενέργεια στα μουσεία όταν βρισκόταν στο Παρίσι – βλέπετε, η μητέρα του υπήρξε επικεφαλής επιμελήτρια στο Centre Pompidou. Αυτές οι δύο αγάπες, η θάλασσα και η τέχνη, διαμόρφωσαν τη μετέπειτα ζωή του, οδηγώντας τον να συνδυάσει την επιχειρηματική επιτυχία με μια κοινωνική αποστολή.
Το 2019 ίδρυσε το Art Explora, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό με στόχο να ανοίξει τον κόσμο της τέχνης σε όλους, ανεξαρτήτως κοινωνικοοικονομικής κατάστασης ή γεωγραφικής θέσης. Και αυτό γιατί είχε επιλέξει να μην αγνοεί πλέον τον ελέφαντα στο δωμάτιο: ότι η πρόσβαση στην τέχνη σχεδόν πάντα καθορίζεται από το οικογενειακό υπόβαθρο ή τον (προνομιούχο) τόπο γέννησης.
Αποφάσισε λοιπόν να φέρει τα μουσεία στους ανθρώπους αντί να περιμένει εκείνους να πάνε σε αυτά. Το Art Explorer, το πρώτο μουσείο-καταμαράν στον κόσμο, ήταν η υλοποίηση αυτής της ιδέας. Με μήκος 47 μέτρα, ύψος ιστίου 55 μέτρα και δυνατότητα να φιλοξενήσει έως 2.000 επισκέπτες ημερησίως, το ιστιοπλοϊκό καταμαράν, το μεγαλύτερο του είδους του στον κόσμο, σχεδιάστηκε προκειμένου να πληροί τις πιο απαιτητικές τεχνολογικές προδιαγραφές προκειμένου να προσφέρει άνεση και ασφάλεια στο κοινό.
Στην πειραϊκή απόβαση στην Πύλη Ε8 του λιμανιού θα φιλοξενήσει μέρος του Art Explora Festival, ενός προγράμματος που περιλαμβάνει εικαστικές εκθέσεις, καινοτόμες οπτικές και ηχητικές εγκαταστάσεις, εμπειρίες εικονικής πραγματικότητας, συναυλίες, περφόρμανς, σύγχρονο χορό, συζητήσεις και εργαστήρια, σε επιμέλεια του Ιδρύματος Art Explora και της ελληνίδας επιμελήτριας Κατερίνας Τσέλου (όσον αφορά το ζωντανό πρόγραμμα του φεστιβάλ).
Γιατί επιλέξατε ένα ιστιοφόρο, και συγκεκριμένα ένα καταμαράν, ως το όχημα για το Art Explora;
«Ιδρυσα το Art Explora Foundation πριν από πέντε χρόνια, με στόχο να υπερασπιστώ το δικαίωμα όλων των ανθρώπων στην πρόσβαση στις τέχνες. Με το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού να ζει σε απόσταση μίας ώρας από τη θάλασσα, αυτή γίνεται το φυσικό σημείο συνάντησης με το ευρύ κοινό. Το πλωτό μας μουσείο, το μεγαλύτερο ιστιοπλοϊκό καταμαράν στον κόσμο, έχει σχεδιαστεί ώστε να γίνει ο μαγνήτης που φέρνει τους ανθρώπους σε επαφή με την τέχνη. Είναι ένα σύμβολο ανοιχτότητας και ανακάλυψης ικανό να φιλοξενήσει έως 2.000 επισκέπτες την ημέρα, προσφέροντας μια αξέχαστη εμπειρία εν πλω. Στην τριετή της πορεία, η “οδύσσεια” έχει συναντήσει σχεδόν 300.000 ανθρώπους σε όλη τη Μεσόγειο. Ο πολιτισμός δεν πρέπει να γνωρίζει σύνορα, ούτε να απαιτεί διαβατήρια».
Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο που αποτρέπει τους ανθρώπους, και ιδιαίτερα τους νέους, από το να έρθουν σε επαφή με τα μουσεία και τους πολιτιστικούς χώρους σήμερα;
«Οικονομικά, γεωγραφικά και κοινωνικά εμπόδια εξακολουθούν να υπάρχουν. Για πολλούς ανθρώπους, η πρόσβαση σε μια συναυλία, η επίσκεψη σε ένα μουσείο ή η επαφή με οποιοδήποτε έργο τέχνης παραμένει ανέφικτη. Ωστόσο, ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση να μην είναι αυτή αλλά το γεγονός ότι πολλά άτομα έχουν απλώς χάσει το ενδιαφέρον τους για την τέχνη. Οι ζωές μας έχουν γίνει πιο περίπλοκες, πιο απαιτητικές, και συχνά μετά από μια εξαντλητική ημέρα η διάθεση για μια πολιτιστική εμπειρία απουσιάζει. Το Art Explora δημιουργήθηκε όχι μόνο για να καταστήσει την τέχνη προσιτή σε όλους αλλά και για να ξαναζωντανέψει τη σπίθα που μας συνδέει με αυτήν. Γιατί πραγματικά πιστεύω ότι η τέχνη έχει τη δύναμη να μας κάνει καλύτερους ανθρώπους».
Με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι το καταφέρνει;
«Η τέχνη ξυπνά την περιέργεια, ανοίγει το μυαλό και μας καλεί να αμφισβητήσουμε τις προκαταλήψεις. Συνδέει γενιές και κοινότητες, διδάσκοντας ενσυναίσθηση και αμοιβαία κατανόηση, καθώς μας βάζει στη θέση του άλλου – είτε μέσα από έναν πίνακα, μια παράσταση ή μια ιστορία. Σε μια εποχή πολέμων και απειλών, είναι πιο αναγκαίο από ποτέ να υφάνουμε ένα νήμα που ενώνει ανθρώπους και πολιτισμούς».
Οσον αφορά τα προαναφερθέντα «εμπόδια» που δυσχεραίνουν ή καθορίζουν την επαφή ενός ανθρώπου με την τέχνη – αναφέρομαι πρωτίστως στις κοινωνικές παραμέτρους –, ποιες στρατηγικές θεωρείτε πιο αποτελεσματικές για να σπάσει ο κύκλος αποκλεισμού και να διασφαλιστεί η πραγματική πολιτιστική ένταξη;
«Κοιτάξτε, συναντάμε τους ανθρώπους εκεί όπου βρίσκονται και προσφέρουμε δωρεάν εμπειρίες. Δουλεύουμε σε σχολεία, νοσοκομεία, φυλακές, κοινοτικά κέντρα, με κινητά μουσεία και πάνω από 2.000 εθελοντές. Συνεργαζόμαστε χέρι-χέρι με τοπικές ΜΚΟ και πολιτιστικούς φορείς σε κάθε πόλη που επισκεπτόμαστε για να διασφαλίσουμε ότι αυτό που προσφέρουμε αφορά τον κάθε τόπο. Κάνοντας την πρώτη επαφή εύκολη, δωρεάν και ευχάριστη, μπορούμε να φυτέψουμε τον σπόρο της περιέργειας που ίσως αναπτυχθεί σε ένα πάθος για την τέχνη που διαρκεί μια ζωή».
Το σκάφος ArtExplorer θέλει να συνδυάζει την προηγμένη τεχνολογία, την οικολογική συνείδηση ώστε να φέρει το κοινό σε επαφή με αιώνες ιστορίας της τέχνης. Πώς βλέπετε την ισορροπία ανάμεσα στην παράδοση και την καινοτομία για να γίνει η καλλιτεχνική δημιουργία πιο προσιτή στις νέες γενιές;
«Πηγαίνουν απόλυτα χέρι-χέρι. Αυτός ο συνδυασμός είναι καθοριστικός για να σπάσουμε κάθε εμπόδιο, είτε οικονομικό είτε γεωγραφικό. Η τεχνολογία μάς επιτρέπει να χτίζουμε γέφυρες ανάμεσα στο παρόν και τα θαύματα του παρελθόντος. Στο σκάφος μας αξιοποιούμε την Εικονική Πραγματικότητα για να ταξιδέψουμε πίσω στις χρυσές εποχές χαμένων πολιτισμών. Μέσω δε της εφαρμογής Art Explora Academy, με λίγα μόνο κλικ, μπορεί κανείς να αποκτήσει πρόσβαση σε έναν ολόκληρο κόσμο περιεχομένου ιστορίας της τέχνης και να πιστοποιηθεί από το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Αυτός ο συνδυασμός παράδοσης και καινοτομίας είναι το κλειδί για να προσελκύσουμε νέο κοινό στην τέχνη, επιτρέποντας στους ανθρώπους να εξερευνήσουν αριστουργήματα με έναν τρόπο που συνδέεται άμεσα με τη δική τους εμπειρία».
Δεδομένου ότι το καταμαράν έρχεται στην Ελλάδα, θέλετε να μας πείτε πώς συνδέεστε με την ελληνική τέχνη και κληρονομιά;
«Η ελληνική κληρονομιά αποτελεί θεμέλιο για τον μεσογειακό πολιτισμό. Από τη φιλοσοφία και τη δημοκρατία έως το θέατρο και την αρχιτεκτονική, η Ελλάδα έχει διαμορφώσει τη βασική έννοια του πολιτισμού μας, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί ως πύλη προς τον κόσμο. Το πρόγραμμά μας στον Πειραιά θα τιμήσει αυτή την κληρονομιά, συνδέοντάς τη με τη σύγχρονη, ζωντανή ελληνική καλλιτεχνική σκηνή και τις σημερινές προκλήσεις, αποδεικνύοντας ότι η Ελλάδα συνεχίζει να εμπνέει όλη τη Μεσόγειο».
Μεγαλώσατε με στενή σχέση με τον κόσμο της τέχνης μέσω της μητέρας σας. Πώς έχει επηρεάσει η προσωπική σας πορεία ως συλλέκτη τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζετε τη φιλανθρωπία στον πολιτισμό;
«Η μητέρα μου ήταν επικεφαλής επιμελήτρια στο Κέντρο Πομπιντού και για 25 χρόνια με πήγαινε σε όλα τα μουσεία που μπορούσε, καλλιεργώντας μέσα μου αυτό το πάθος. Σήμερα το θεωρώ ευθύνη μου να αγωνιστώ ώστε όλοι να έχουν την ευκαιρία να βιώσουν την τέχνη. Η εμπειρία μου ως συλλέκτη μού έχει προσφέρει μια διαφορετική οπτική, δίνοντάς μου μεταξύ άλλων τη δυνατότητα να έρθω σε άμεση επαφή με καλλιτέχνες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Οι σύγχρονοι δημιουργοί χρειάζονται στήριξη και γι’ αυτό το Art Explora Foundation υλοποιεί μοναδικά προγράμματα residencies στο Παρίσι, τα Τίρανα και άλλες πόλεις υποδοχής της Μεσογείου».
Πέρα από τη σύνδεση που θέλετε να γίνεται με κάθε τόπο που επισκέπτεται το Art Explorer, εσάς ποια τέχνη σάς συγκινεί περισσότερο;
«Είμαι εκλεκτικός. Αγαπώ εξίσου τους φλαμανδούς δασκάλους και τους σύγχρονους καλλιτέχνες, όπως ο Ρασίντ Τζόνσον. Με γοητεύουν επίσης η φωτογραφία και η ψηφιακή τέχνη, γιατί αποτυπώνουν τον παλμό της εποχής μας. Αυτό που έχει για εμένα μεγαλύτερη σημασία είναι το συναίσθημα που μου προκαλεί κάθε έργο τέχνης όταν το αντικρίζω».
Αν σκεπτόσασταν το μέλλον ποια θα ήταν, κατά την άποψή σας, η ιδανική κληρονομιά τού Art Explora;
«Θα ήθελα το Art Explora να έχει συμβάλει στο να γίνει ο πολιτισμός ένα παγκόσμιο δικαίωμα και ο κόσμος ένα καλύτερο μέρος. Επιτυχία θα σήμαινε ότι, όπου κι αν βρίσκεσαι, η τέχνη είναι κομμάτι της ζωής σου: στα σχολεία, στους δημόσιους χώρους, στις καθημερινές συζητήσεις. Αν σε πενήντα χρόνια έχουμε εμπνεύσει ένα κίνημα μεγαλύτερο από εμάς, ένα κίνημα που βλέπει την τέχνη τόσο ζωτική για την κοινωνία όσο η εκπαίδευση ή η υγεία, τότε θα έχουμε πετύχει».
INFO
Art Explora Festival: Λιμάνι Πειραιά, Πύλη Ε8, από τις 3 έως τις 12 Οκτωβρίου.
Περισσότερα στο εδώ
