Για το 2025, που συντόμως αποχαιρετούμε, μπορούμε τουλάχιστον να έχουμε την ικανοποίηση ότι ζήσαμε μια ιστορική χρονιά. Με την ελπίδα ότι το πνεύμα του απολογισμού επιτρέπει έναν βαθμό υπερβολής, θα έλεγα ότι το 2025 σημαδεύει μια κρίσιμη καμπή στην εξέλιξη του πολιτικού συνόλου που ονομάζουμε Δύση.
Κατ’ αρχάς για την Ευρώπη, στην οποία ζούμε και, ως εκ τούτου, μας ενδιαφέρει περισσότερο. Αν θυμηθούμε ότι η χρονιά ξεκίνησε με την περιβόητη ομιλία του αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου (αρχές Φεβρουαρίου) και έκλεισε με τη δημοσίευση, προ εβδομάδων, του νέου δόγματος εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ, μπορούμε να πούμε ότι το 2025 σήμανε το τέλος όποιων ψευδαισθήσεων είχαν απομείνει για τη σχέση της υπερδύναμης με την Ευρώπη, μια σχέση που είχε σφυρηλατηθεί μέσα από το καμίνι των πολέμων του 20ού αιώνα.
Για να είμαι ακριβής, στη διάρκεια του χρόνου που τελειώνει, επισημοποιήθηκε η ρήξη, από πλευράς των ΗΠΑ τουλάχιστον. Το βεβαιώνει το υστερικό και προσβλητικό ύφος στο οποίο διατυπώνονται οι αναφορές στην Ευρώπη, στο εν λόγω επίσημο έγγραφο. Πολύ εύστοχα, ο πρόεδρος Τραμπ χαρακτηρίστηκε (από το «Politico», αν δεν κάνω λάθος) ως η πλέον επιδραστική προσωπικότητα στην Ευρώπη. Ετσι είναι, διότι οι αλλαγές που έφερε ο Τραμπ στη διατλαντική σχέση δεν θα εκλείψουν τελείως, όταν θα εκλείψει και ο ίδιος.
Αν για την Ευρώπη το 2025 ήταν η χρονιά που κατάλαβε ότι είναι μόνη της, για τις ΗΠΑ ή, τέλος πάντων, για όσους εκεί παρακολουθούν και καταλαβαίνουν, πρέπει να ήταν η χρονιά που η δημοκρατία τους αντιμετώπισε (και εξακολουθεί να αντιμετωπίζει) τη σοβαρότερη πρόκληση της τελευταίας πεντηκονταετίας, στη μορφή του προέδρου Τραμπ. Ο πρόεδρος καταπάτησε όλες τις άρρητες ηθικές νόρμες, που υπάρχουν ως προϋποθέσεις για την καλή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, όπως, λ.χ., ότι δεν χρησιμοποιείς το αξίωμα για να κάνεις μπίζνες με σκοπό τον προσωπικό πλουτισμό. Δεν υπάρχει νόμος στις ΗΠΑ, ο οποίος να απαγορεύει στον πρόεδρο ή την οικογένειά του να έχουν επιχειρηματικές ή άλλες κερδοσκοπικές δραστηριότητες, αλλά θεωρείται αυτονόητο να μην το κάνουν και η άτυπη απαγόρευση τηρείται.
Ο Τραμπ και η οικογένειά του, αντιθέτως, έχουν χυμήξει σε κάθε είδους επιχειρηματικές δραστηριότητες και βγάζουν όσο περισσότερα μπορούν. Πρόσφατα μόλις η «Washington Post» (ιδιοκτησίας του Τζεφ Μπέζος) δημοσίευσε σχετική έρευνα με τον πλήρη κατάλογο των «deals» της οικογένειας Τραμπ.
Επιπλέον, ο Τραμπ, με τον τρόπο που ασκεί την εξουσία του αξιώματός του, απειλεί ανοιχτά τους θεσμούς. Παρερμηνεύει μια απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, που χορηγεί ασυλία στον εκάστοτε πρόεδρο για διοικητικές πράξεις, και κάνει ό,τι θέλει, χωρίς να τον εμποδίζει κανείς. Χρησιμοποιεί, λ.χ., το υπουργείο Δικαιοσύνης και το FBI για να διώξει πολιτικούς αντιπάλους, ενώ το Κογκρέσο έχει παραμεριστεί τελείως. Διεξάγει έναν υβριδικό πόλεμο με τη Βενεζουέλα, η μεθοδολογία του οποίου δεν διαφέρει πολύ από την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» του Πούτιν στην Ουκρανία, αν εξαιρέσουμε τον βαθμό και την έκταση της βίας. Και όταν τολμά να διαμαρτυρηθεί κάποιος, επειδή ο πρόεδρος υποχρεώνει τους στρατιωτικούς της χώρας σε πράξεις που μπορεί να είναι εγκλήματα πολέμου, τότε εκείνος τους καταγγέλλει ως προδότες, που θα έπρεπε να πάνε στην κρεμάλα. (Χρησιμοποιώ τους δικούς του όρους, υπ’ όψιν.) Παρατηρώντας τον να τσαλαπατάει θεσμούς και ηθικούς κανόνες, υπάρχουν φορές που πιάνω τον εαυτό μου να σκέφτεται: «Πού ‘σαι, βρε κακομοίρη Καραμήτρο, να δεις τι παπάδες κάνει ο Τραμπ με τους αρμούς της εξουσίας»!
Το θαύμα των Χριστουγέννων
Αντιλαμβάνομαι ότι, μετά τον θόρυβο που προκάλεσε η ίδια με την τελευταία συνέντευξή της, η Μαρία Καρυστιανού ζήτησε από τη δικηγόρο και σύμβουλό της, Μαρία Γρατσία, να συμμαζέψει όσο μπορεί την κατάσταση και να χαλιναγωγήσει τις προσδοκίες που η ίδια έσπειρε. Δεν νομίζω ότι τα κατάφερε η κυρία Γρατσία παρά την καλή προσπάθεια. Από τα όσα είπε συνάγονται τρία τινά. Το πρώτο είναι ότι το υπό διαμόρφωση σχήμα μοιάζει περισσότερο με λέσχη προβληματισμού γύρω από ζητήματα πνεύματος και ηθικής. Το δεύτερο είναι ότι οι λεγόμενοι σοφοί είναι του καφενείου. Από τους σοβαρότερους, βέβαια, που βρίσκεις εκεί
. Σημειώστε ότι δεν το λέω καθόλου ειρωνικά αυτό, όπως ίσως νομίζουν κάποιοι, διότι στη χώρα μας είναι παράδοση όλη η σοφία να παρκάρει στα καφενεία και να μετρά τη συνταξιοδότηση – όλοι αυτοί οι συνταξιούχοι, όλη αυτή η πείρα, με άλλα λόγια, είναι ένα αναξιοποίητο κεφάλαιο. Το τρίτο είναι ότι η κυρία Καρυστιανού περιμένει το κίνημα, κατά κάποιον τρόπο, να προκύψει από μόνο του ή, μάλλον, να αυτοοργανωθεί, όπως είναι η έκφραση του συρμού. Κατά το τελευταίο, λοιπόν, η κυρία Καρυστιανού συμφωνεί με τον Αλέξη Καραμήτρο, παρότι ο καθένας τους έχει τον δικό του δρόμο. Πιστεύουν όμως και οι δύο στην αυτοοργάνωση – που πρέπει να είναι κάτι όπως η αυτοβελτίωση, αλλά σε συλλογικό επίπεδο.
Το περίεργο εντούτοις είναι ότι δύο ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα, αν κατάλαβα καλά, εμφανίστηκε μια επιτροπή αυτοοργανωθέντων από τη Μεσσηνία, οι οποίοι δήλωσαν έτοιμοι να ακολουθήσουν τις βουλές του κ. Καραμήτρου! Πολύ περίεργο, πράγματι. Ισως όμως να ήταν το θαύμα των Χριστουγέννων…
