Ας συνεχίσω λοιπόν, όχι σαν αφηγήτρια, αλλά ως η μέλισσα που ξέρει να κοιτάζει από ψηλά και από μέσα ταυτόχρονα. Γιατί στη Βουγονία, όσο κι αν το παίζετε εφευρετικοί, εγώ βλέπω τα ίδια μοτίβα που κουβαλάτε αιώνες τώρα. Μια ακατάσχετη ανάγκη να μετατρέπετε την αποικία σε λαβύρινθο και τον χορό μας σε κραυγή πανικού.
Η ταινία σας είναι γεμάτη από το παράξενο παράπονο του ανθρώπου που δεν αντέχει τον εαυτό του. Στην κυψέλη, όταν μια εργάτρια φέρει λάθος πληροφορία, δεν την ανεβάζουμε στα σύννεφα, τη διορθώνουμε. Στη Βουγονία, αντίθετα, κάθε λάθος ανάβει κι άλλο το μελίσσι της παράνοιας. Η Μισέλ δεν είναι απλώς ασταθής βασίλισσα, είναι ένα είδος που αρνείται να παραδεχτεί πως η εξουσία δίχως διαίσθηση είναι σαν φτερό σκισμένο στη μέση. Πάλλεται, αλλά δεν πετά.
Και ο Τέντι, τι περίεργο πλάσμα. Μια μέλισσα που επέστρεψε από ψεκασμένο χωράφι. Φέρει γύρη που δεν θρέφει. Φέρει νέα που μυρίζουν θάνατο πριν ακόμη ειπωθούν. Ολοι γύρω του ζητούν να ακολουθήσουν κάποιο μονοπάτι, αλλά κανείς δεν καταλαβαίνει ότι χορεύει άτακτα, ανεξέλεγκτα, σαν να έχει χαθεί το ένστικτο του προσανατολισμού.
Στο φινάλε, εσείς λέτε ότι βλέπετε συνοχή, εγώ βλέπω αποδόμηση. Γιατί το μέλι δεν είναι γλυκό από μόνο του, είναι προϊόν τάξης, εργασίας, μνήμης, αυστηρής γεωμετρίας. Στη Βουγονία σας, όλα αυτά λείπουν. Μόνο σύγχυση, επιθυμία, νευρικότητα. Μια αποικία που πάλλεται δίχως πυρήνα.
Κι όμως, η ταινία έχει κάτι που με συγκινεί. Μια ωμή παραδοχή ότι, ακόμη κι αν δεν ξέρετε πώς να χτίσετε εξάγωνα, συνεχίζετε να προσπαθείτε. Σας κοιτάζω και γελάω λίγο, αλλά σας καταλαβαίνω. Εμείς παράγουμε μέλι. Εσείς παράγετε ιστορίες.
Ας το πω κι αυτό. Ο Λάνθιμος σκηνοθετεί σαν μελισσοκόμος που αποφάσισε να αναποδογυρίσει την κυψέλη για να δει τι θα κάνουμε. Μας παρακολουθεί με μια ψυχρή τρυφερότητα, μ’ ένα βλέμμα που δεν παρεμβαίνει, αλλά ξέρει ακριβώς πού να φυσήξει τον καπνό για να αποκαλυφθεί το εσωτερικό χάος. Είναι ο μόνος άνθρωπος που έχω δει να χειρίζεται τη σύγχυση σαν χορό προσανατολισμού, τη στριφογυρίζει μέχρι να γίνει μοτίβο.
Θα πρέπει να σημειώσω κάτι στο κερί της αποτίμησης. Η Βουγονία έχει εκείνη τη σπάνια αίσθηση που αναγνωρίζουμε μόνο εμείς. Το σημάδι ότι κάποιος, επιτέλους, παρατήρησε το πώς μοιάζει μια αποικία όταν αγγίζει το όριο μεταξύ τάξης και κατάρρευσης. Κι αυτό, ως μέλισσα, το τιμώ. Και κάπως έτσι, μέσα στο χάος σας, βρίσκω μια αλήθεια, ό,τι κι αν κάνετε, ονειρεύεστε πάντα μια κυψέλη που θα σας χωρέσει.
Πέντε αστεράκια λοιπόν.
