Η τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς εναντίον του Κράτους του Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου 2023 έχει μεταβάλει δραματικά το τοπίο στη Μέση Ανατολή. Η αναμενόμενη στρατιωτική απάντηση της ισραηλινής κυβέρνησης επαναφέρει στο προσκήνιο το δράμα των Παλαιστινίων. Yπενθυμίζει, ταυτόχρονα, γιατί το Παλαιστινιακό αποτελεί το πιο περίπλοκο πρόβλημα στις διεθνείς σχέσεις εδώ και πολλές δεκαετίες.
Μέχρι στιγμής, το Ισραήλ έχει πετύχει έναν σημαντικό στόχο του, που είναι η δημιουργία μιας ουδέτερης ζώνης στο νότια σύνορά του, ώστε να μη συμβεί στο μέλλον κάτι αντίστοιχο με αυτό της 7ης Οκτωβρίου 2023. Ωστόσο, πολλοί ακόμα όμηροι παραμένουν στα χέρια της Χαμάς, ενώ η τρομοκρατική οργάνωση δεν έχει εξουδετερωθεί. Επίσης, δεν υπάρχει ξεκάθαρο σχέδιο για την επόμενη μέρα στη Λωρίδα της Γάζας.
Η ελληνική θέση μετά την 7η Οκτωβρίου 2023 προσαρμόζεται στην εξελισσόμενη κατάσταση. Στην αρχή η Ελλάδα υποστήριξε ανοιχτά το Ισραήλ και το δικαίωμά του στην αυτοάμυνα, στη συνέχεια τοποθετήθηκε υπέρ της ανάγκης εκεχειρίας και παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας στους Παλαιστινίους, και τον τελευταίο καιρό μιλάει για ανάγκη τερματισμού του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας. Με εξαίρεση την Ισπανία και την Ιρλανδία, οι οποίες τάσσονται εξαρχής εναντίον του Ισραήλ, και την Ουγγαρία και την Τσεχία που στέκονται διαρκώς στο πλευρό του, τα περισσότερα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως δείχνει μελέτη του γράφοντος, επιλέγουν την ισορροπημένη πολιτική.
Η Ελλάδα διατηρεί ιστορικά φιλικούς δεσμούς με τον Αραβικό κόσμο, αλλά τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια έχει αναπτύξει πολύ καλή σχέση με το Ισραήλ. Είναι προς το συμφέρον της να εξακολουθήσει να πράττει το ίδιο. Παρόλο που η λύση δημιουργίας δύο κρατών φαντάζει απίθανη με τα σημερινά δεδομένα, η Ελλάδα υπενθυμίζει τη σημασία της – χωρίς προφανώς να μπορεί να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο προς την κατεύθυνση αυτή. Και βέβαια, η δημόσια τοποθέτησή της για ανάγκη τερματισμού του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας δεν σημαίνει πως η ελληνοϊσραηλινή συνεργασία επηρεάζεται αρνητικά – ιδίως στον τομέα των στρατιωτικών εξοπλισμών, της κυβερνοασφάλειας, της ενέργειας και των επενδύσεων. Η Νέα Δημοκρατία, το ΠαΣοΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ έχουν συμβάλει στην άνθηση των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων κατά τη διάρκεια των κυβερνητικών θητειών τους από το 2010 και μετά.
Η αστάθεια στη Μέση Ανατολή αποτελεί κανονικότητα η οποία θα συνεχιστεί. Ακόμα και αν επιτευχθεί εκεχειρία στη Λωρίδα της Γάζας, είναι σχεδόν αδύνατον να δημιουργηθούν συνθήκες τέτοιες που θα ανοίξουν τον δρόμο για ειρήνη. Η Ελλάδα, λοιπόν, καλείται να αναλύσει την κατάσταση, η οποία δεν αφορά μόνο το Παλαιστινιακό πρόβλημα αλλά και τις ευρύτερες προεκτάσεις του πολέμου μετά την 7η Οκτωβρίου 2023. Ισως η πιο σημαντική προέκταση είναι η αλλαγή των ισορροπιών εντός Συρίας, που κατά τρόπο ειρωνικό, είναι το προϊόν της αποδυνάμωσης του Ιράν λόγω του πολέμου αυτού. Από την αντιπαράθεση Ισραήλ – Τουρκίας εντός της νέας Συρίας μπορούν να αντληθούν χρήσιμα διδάγματα.
Ο δρ Γιώργος Ν. Τζογόπουλος είναι λέκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Νίκαιας (Cife) και αναλυτής στο ΕΛΙΑΜΕΠ και το Κέντρο Στρατηγικών Σπουδών Μπέγκιν-Σαντάτ (BESA).
